Σύνταξη άρθρου: Αγάθη Πατσιούδη

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

 

Το Fortnite (Φορτνάιτ) είναι το παιχνίδι-φαινόμενο των ημερών! Παιδιά κάθε ηλικίας παίζουν με πάθος στους υπολογιστές, τις παιχνιδομηχανές, τις ταμπλέτες και τα κινητά τους τηλέφωνα, μόνα ή, συνηθέστερα, με φίλους. Όταν δεν παίζουν, ίσως να παρακολουθούν τις αγαπημένες τους, διαδικτυακές και μη, διασημότητες να παίζουν το παιχνίδι ζωντανά (live streaming) ή βιντεοσκοπημένα στο Youtube και στο Twitch. Η δημοτικότητα του Fortnite, που μοιάζει να ασκεί στα παιδιά δυνάμεις υπνωτιστικές, κάνει πολλούς γονείς να ανησυχούν. Τι είναι, όμως, αυτό που κάνει το Fortnite τόσο ελκυστικό για τα παιδιά; Πώς οι γονείς μπορούν να ενεργήσουν, ώστε οι μικροί παίκτες να μην απορροφηθούν από το παιχνίδι σε σημείο που να είναι επιβλαβές; Αυτές τις καίριες ερωτήσεις απαντούμε με τον πληρέστερο τρόπο στο παρόν άρθρο. Επιπλέον, παρέχουμε χρήσιμες συμβουλές για τα σημεία που οι γονείς χρειάζεται να προσέξουν κατά την ουσιαστικότατη διαδικασία της οριοθέτησης των μικρών παικτών.

Γιατί το Fortnite συναρπάζει τα παιδιά

Συνήθως, όταν τα παιδιά μιλούν για το Fortnite, αναφέρονται στη δωρεάν εκδοχή του παιχνιδιού αυτού, την «Battle Royale». Η εκδοχή αυτή επιτρέπει μέχρι και σε 100 παίκτες να συνυπάρχουν, κατά τη διάρκεια μιας αναμέτρησης. Οι παίκτες «προσγειώνονται» στον χάρτη/στην περιοχή του παιχνιδιού και πρέπει να αγωνιστούν, είτε μόνοι ή σε ομάδες (δύο έως τεσσάρων ατόμων), προκειμένου να εξολοθρεύσουν τους υπολοίπους και να αναδειχτούν οι τελευταίοι επιζώντες στο παιχνίδι. Εκτός από το στοιχείο της δράσης, το Fortnite διαθέτει και το στοιχείο του ανοιχτού περιβάλλοντος (open world). Αυτό σημαίνει ότι επιτρέπει στους παίκτες να κατασκευάσουν π.χ. ένα οχυρό με υλικά που βρίσκουν στο περιβάλλον του παιχνιδιού. Ένα άλλο γνωστό παράδειγμα τέτοιου παιχνιδιού είναι το δημοφιλέστατο «Minecraft». Επιπλέον, οι παίκτες αποκομίζουν ως λεία (loot) προμήθειες και εξοπλισμό, που είτε «πέφτει» από άλλους ηττημένους παίκτες, είτε «πέφτει» τυχαία, ως μέρος προμηθειών που διατίθενται από το παιχνίδι, είτε ακόμα βρίσκεται σε σεντούκια θησαυρού, που υπάρχουν διασκορπισμένα στον χάρτη του παιχνιδιού.

Πώς το Fortnite δελεάζει τα παιδιά να συνεχίζουν να παίζουν

Το πρώτο, λοιπόν, ελκυστικό στοιχείο για τα παιδιά είναι ακριβώς αυτού του είδους οι ανταμοιβές, που παρέχονται στους παίκτες ως έκπληξη. Ο ενθουσιασμός που δημιουργεί η πιθανότητα να βρει κανείς ένα σεντούκι θησαυρού, αλλά και η αγωνία για το τι μπορεί να περιέχει, ενισχύουν μετά βεβαιότητας την επιθυμία κάποιου να συνεχίσει να παίζει, ώστε να συνεχίσει να λαμβάνει επιβραβεύσεις-ανταμοιβές.

Ένα ακόμα δελεαστικό χαρακτηριστικό του παιχνιδιού είναι το ενδεχόμενο της οριακής ήττας (near-miss). Πρόκειται για μία τεχνική, η οποία χρησιμοποιείται κατά κόρον σε παιχνίδια αναμέτρησης και ουσιαστικά συνίσταται στην ενημέρωση των παικτών ότι έχασαν στο οριακό σημείο, πριν περάσουν στο επόμενο επίπεδο (level). Η τεχνική αυτή δημιουργεί μια ώθηση στους παίκτες να συνεχίσουν το παιχνίδι, παρόμοια με το αίσθημα που προκαλεί η ήττα σε ένα τυχερό παιχνίδι. Στο Fortnite κάτι τέτοιο επιτυγχάνεται μέσω της μπάρας ενέργειας (health bar) των παικτών. Όταν ο χαρακτήρας ενός παίκτη «πεθαίνει», αυτός μπορεί να δει και να συγκρίνει την ενέργειά του με αυτήν του αντιπάλου του. Όταν, λοιπόν, και ο αντίπαλος είναι κοντά στην ήττα, αυτό αποτελεί δέλεαρ να συνεχίσει κανείς το παιχνίδι.

Τα παιδιά φαίνεται, επίσης, να θέλουν να συνεχίσουν το παιχνίδι στο Fortnite λόγω της σύντομης διάρκειας, αλλά και του μικρού χρόνου αναμονής, ο οποίος μεσολαβεί μέχρι το επόμενο παιχνίδι. Κάθε παιχνίδι στην «Battle Royale» διαρκεί για περίπου 20 λεπτά. Είναι, επομένως, πολύ εύκολο οι μικροί παίκτες να θέλουν να παίξουν «ακόμα ένα παιχνίδι», ξανά και ξανά.

Ο κοινωνικός παράγοντας είναι αδιαμφισβήτητο σημείο έλξης για τα παιδιά. Στο Fortnite μπορούν να παίξουν με έναν φίλο τους ή με την παρέα φίλων τους, γεγονός που κάνει το παιχνίδι περισσότερο διασκεδαστικό. Ωστόσο, μια τέτοια συνθήκη περιλαμβάνει και ορισμένες προσδοκίες και υποχρεώσεις από την πλευρά των φίλων, αλλά και πιθανά σημεία τριβής με τους γονείς. Παραδείγματος χάρη, αν κάποιο παιδί έχει κανονίσει να παίξει με έναν φίλο του συγκεκριμένη ώρα, θα θέλει να τηρήσει οπωσδήποτε το ραντεβού του. Σίγουρα, επίσης, δεν θα θέλει να απογοητεύσει σε καμία περίπτωση τον φίλο του, εάν ο τελευταίος ζητήσει «ένα παιχνίδι ακόμα».

Τέλος, σημαντικό θέλγητρο αποτελεί ο ίδιος ο σχεδιασμός και το περιβάλλον του παιχνιδιού. Αφενός πρόκειται για ένα παιχνίδι που ανεβάζει την αδρεναλίνη των μικρών παικτών, καθώς αποτελεί ένα ψηφιακό περιβάλλον δράσης και ανακάλυψης, που μπορεί να συντελεστεί σε πραγματικό χρόνο και με φίλους. Επιπλέον, τα γραφικά που περιλαμβάνει ανήκουν στην κατηγορία των καρτούν, γεγονός που συναρπάζει τα παιδιά κάθε ηλικίας.

  Στιγμιότυπο από την πέμπτη σεζόν (season 5) του παιχνιδιού «Fortnite»

Τα παραπάνω στοιχεία μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το Fortnite είναι μεν σχεδιασμένο για να είναι διασκεδαστικό, όμως το γεγονός αυτό δυσκολεύει πολύ ένα παιδί να σταματήσει να παίζει. Συνεπώς, η σωστή οριοθέτηση από την πλευρά των γονέων είναι απαραίτητη!

Σε πρώτη φάση, είναι σημαντικότατη η διαχείριση και η οριοθέτηση του χρόνου, που το παιδί περνά μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή του. Θεμελιώδες κριτήριο είναι η ύπαρξη ισορροπίας στον τρόπο κατανομής του ελεύθερου χρόνου των παιδιών, ώστε:

  1. να μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις του σχολείου και να προετοιμάζουν τις εργασίες που έχουν για το σπίτι,
  2. να συμμετέχουν στις εξωσχολικές δραστηριότητες που τα ενδιαφέρουν και τα ικανοποιούν,
  3. να συναντούν τους φίλους τους εκτός σχολείου,
  4. να χτίζουν υγιείς και θετικές σχέσεις με τα μέλη της οικογένειάς τους, και
  5. να κοιμούνται και να ξεκουράζονται επαρκώς.

Επομένως, ο υγιής χρόνος μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή είναι αυτός που δεν θα αποτελεί εμπόδιο για όλες τις παραπάνω, ουσιώδεις δραστηριότητες. Μερικοί γονείς προτιμούν τα ψηφιακά παιχνίδια να αποτελούν ενασχόληση του Σαββατοκύριακου, ενώ κάποιοι άλλοι συμφωνούν ότι ένα μικρότερο παράθυρο χρόνου-της τάξεως της μισής ώρας-κάθε μέρα είναι εντάξει, εάν το παιδί ολοκληρώνει τη σχολική εργασία του και τις λοιπές υποχρεώσεις του. Οποιαδήποτε, όμως, και αν είναι η οδός που θα ακολουθηθεί, οι γονείς οφείλουν να συνεχίζουν να ελέγχουν την ψηφιακή ζωή και συμπεριφορά του παιδιού τους, εξίσου με τη φυσική και πραγματική, να εμμένουν στην τήρηση των κανόνων που έχουν συμφωνήσει με τα παιδιά τους και, βεβαίως, να μη διστάζουν να τροποποιήσουν τους κανόνες αυτούς καθώς και το ευρύτερο πρόγραμμα, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες του παιδιού.

Αδήριτη ανάγκη είναι, επίσης, οι γονείς να οριοθετούν και να ελέγχουν και τη συμπεριφορά των μικρών παικτών, όταν παίζουν παιχνίδια και, ιδιαιτέρως πολλαπλών παικτών, όπως είναι το Fortnite. Η αρχή όλων είναι τα παιδιά να αντιληφθούν ότι οι κανόνες συμπεριφοράς στο ψηφιακό παιχνίδι ή στο Διαδίκτυο δεν διαφέρουν σε καμία περίπτωση από τους κανόνες σωστής συμπεριφοράς στον πραγματικό κόσμο! Παρατηρείται, βεβαίως, συχνά τα παιδιά να εκφράζονται κατά το παιχνίδι με τρόπο πιο σκληρό απ’ ό,τι θα έκαναν κατά πρόσωπο, εξαιτίας του ανταγωνισμού ή της έξαρσης αδρεναλίνης, που το παιχνίδι προκαλεί. Αυτό, ωστόσο, δε δικαιολογεί ακραίες, προκλητικές ή και άσχημες συμπεριφορές! Τα παιδιά πρέπει να διδαχτούν και να γνωρίζουν ότι, κατά το ψηφιακό παιχνίδι, οφείλουμε να σεβόμαστε τους άλλους παίκτες και να τηρούμε τους κώδικες καλής συμπεριφοράς. Ας μην ξεχνάμε πως οι συνήθειες, που τα παιδιά αναπτύσσουν κατά το ψηφιακό παιχνίδι, ενδέχεται να γενικευθούν σε άλλα περιβάλλοντα δράσης, όπως η γειτονιά ή το σχολείο. Η συμβολή, επομένως, των γονέων είναι και σε αυτόν τον τομέα καθοριστικής σημασίας.

 Στιγμιότυπο της οθόνης επιλογής εμφάνισης ενός χαρακτήρα του παιχνιδιού «Fortnite». Στα αριστερά εμφανίζονται οι διαθέσιμες εμφανίσεις (skin) και στα δεξιά η επιλεγόμενη κάθε φορά, ώστε ο παίκτης να έχει εικόνα της εμφάνισης και του εξοπλισμού (τα οποία αποτελούν το λεγόμενο «outfit») του χαρακτήρα του

Επίλογος-Η σημασία της οριοθέτησης

Ο γονεϊκός ρόλος, τόσο στον ψηφιακό όσο και στον πραγματικό κόσμο, είναι από τους απαιτητικότερους στη ζωή ενός ανθρώπου. Το γεγονός και μόνον ότι κάθε γονέας φέρει την κύρια ευθύνη για την ανατροφή, την ασφάλεια και την ολόπλευρη καλλιέργεια ενός άλλου ατόμου λέει πολλά. Στο πλαίσιο αυτή της ευθύνης εντάσσεται και η οριοθέτηση των παιδιών. Όπως, λοιπόν, συμβαίνει σε κάθε άλλη περίπτωση, έτσι και όσον αφορά στα ψηφιακά παιχνίδια και, εν προκειμένω, στο Fortnite, οι γονείς είναι αναγκαίο και απαραίτητο να θέτουν σαφή και συγκεκριμένα όρια! Το ευκταίο είναι αυτά να τίθενται εξαρχής και οι γονείς να μην οπισθοχωρούν με την πρώτη ευκαιρία, αλλά να εμμένουν στην οριοθέτηση. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν σημαίνει πως δεν μπορούν να τροποποιήσουν τα όρια που έχουν θέσει κατά περίσταση, ούτε ότι, αν ως τώρα δεν έχουν θέσει κάποια όρια, δεν υπάρχει ελπίδα να το πετύχουν.

Το σημαντικό είναι, αγαπητοί γονείς, τα όρια που θέτετε να είναι σαφή και ξεκάθαρα και να μην υποχωρείτε στην πρώτη παράκληση του παιδιού για έναν γύρο ακόμα, στο πρώτο μούτρωμα ή σε οποιαδήποτε προσπάθεια χειρισμού από μέρους των παιδιών. Όπως άλλωστε γνωρίζετε, τους είναι πολύ εύκολο να μάθουν αν και πότε υποχωρείτε και πώς μπορούν να το επιτύχουν. Το ζητούμενο όμως εδώ δεν είναι αυτό. Είναι να μάθουν πότε η ώρα ενασχόλησης με το παιχνίδι γίνεται ανθυγιεινή, χρονοβόρα και ενεργοβόρα. Έτσι θα μπορούν, σε επόμενη φάση της ζωής τους, να οριοθετήσουν από μόνα τους τη συμπεριφορά τους και να προστατεύσουν τον εαυτό τους από φαινόμενα εθισμού στο ψηφιακό παιχνίδι ειδικότερα και στον ψηφιακό κόσμο γενικότερα.

 

Μέχρι την επόμενη φορά,

Επιλέξτε και παίξτε με ασφάλεια!

 

Ηλ. Ταχ.:  [email protected]

Αγάθη Πατσιούδη

Δασκάλα – Ειδικός επί των Διαταραχών Λόγου – Ειδικευμένη σε θέματα Ασφάλειας στο Διαδίκτυο