ECTS, το σύστημα πιστωτικών μονάδων των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων

Σκοπός του είναι να μπορούν να περιγραφούν/αξιολογηθούν οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες των σχολών και να είναι επίσης δυνατή και πιο εύκολη η μεταφορά και συσσώρευση επιτυχών επιδόσεων σε άλλα αντίστοιχα προγράμματα σπουδών του ιδίου ή άλλου Α.Ε.Ι. σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Έτσι ενισχύονται και διευκολύνονται οι διαδικασίες ακαδημαϊκής αναγνώρισης μεταξύ των συνεργαζόμενων ιδρυμάτων της Ευρώπης (π.χ. στα πλαίσια των προγραμμάτων Erasmus και Erasmus+). Η χρήση του συστήματος ECTS καθιστά τα προγράμματα και τους τίτλους σπουδών περισσότερο διαφανή.

Γιατί έγινε;

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση από χώρα σε χώρα παρουσιάζει διαφορές, οι οποίες δημιουργούν προβλήματα στην αναγνώριση των τυπικών προσόντων και των περιόδων κινητικότητας ενός σπουδαστή στο εξωτερικό. Το ζήτημα αυτό επιλύεται με το σύστημα ECTS.

Το ECTS έγινε στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό τη μεγαλύτερη διαφάνεια των σπουδών και κατά συνέπεια τη βελτίωση της ποιότητας της ανώτατης εκπαίδευσης. Καθιερώθηκε το 1989 στα πλαίσια του προγράμματος Erasmus, ως τρόπος μετατροπής των ακαδημαϊκών μονάδων που οι φοιτητές συγκέντρωναν κατά τις σπουδές τους στο εξωτερικό σε μονάδες που προσμετρώνται στο πρόγραμμα σπουδών τους μετά την επιστροφή τους στο ίδρυμα προέλευσης. Τα επόμενα χρόνια, το σύστημα χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο για τη μεταφορά των ακαδημαϊκών μονάδων, αλλά και για τη συσσώρευσή τους.

Βασικές αρχές – Χαρακτηριστικά

Το ECTS είναι ένα φοιτητο-κεντρικό σύστημα συσσώρευσης και μεταφοράς ακαδημαϊκών μονάδων, το οποίο, όπως προείπαμε, βασίζεται στην αρχή της διαφάνειας στις διαδικασίες μάθησης, διδασκαλίας και αξιολόγησης. Οι βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται επιβάλλουν:

1.       να κατανέμονται οι ακαδημαϊκές μονάδες στα μαθήματα (εκφράζοντας τον φόρτο εργασίας του φοιτητή που απαιτείται για να ολοκληρώσει το συγκεκριμένο μάθημα αλλά και προσδιορίζοντας την απαιτούμενη ποσότητα εργασίας για να συμπληρωθεί ένα πλήρες ακαδημαϊκό έτος). Σύμφωνα με τους κανόνες του συστήματος, 60 πιστωτικές μονάδες (ECTS) αντιστοιχούν στον φόρτο εργασίας ενός ακαδημαϊκού έτους και 30 ECTS σε ένα εξάμηνο. Κάθε τετραετές προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 240 ECTS, ενώ κάθε πενταετές προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 300. Συνήθως το μεταπτυχιακό ισοδυναμεί με 90 ή 120 μονάδες ECTS. Η χρήση των μονάδων ECTS σε επίπεδο διδακτορικού ποικίλλει. Επίσης, μονάδες κατανέμονται στις πρακτικές ασκήσεις και στην προετοιμασία διατριβών με την προϋπόθεση ότι αποτελούν μέρος κανονικών προγραμμάτων σπουδών και του ιδρύματος υποδοχής και του ιδρύματος προέλευσης,

2.       να παρουσιάζουν τα πανεπιστήμια ένα πλήρες φάσμα μαθημάτων που προσφέρονται στους επισκέπτες σπουδαστές, αναφέροντας σαφώς τις ακαδημαϊκές μονάδες που αντιστοιχούν σε κάθε μάθημα και τα μαθησιακά αποτελέσματα,

3.       σε περίπτωση φοίτησης στο εξωτερικό, να υπογράφεται, πριν από την αναχώρηση του σπουδαστή, επίσημη «Σύμβαση Εκμάθησης» (learning agreement) μεταξύ του πανεπιστημίου προέλευσης, του πανεπιστημίου υποδοχής και του σπουδαστή, η οποία θα περιγράφει το πρόγραμμα σπουδών του σπουδαστή στο εξωτερικό και θα συνοδεύεται από ένα «πιστοποιητικό βαθμολογίας», το οποίο θα παρουσιάζει τις προηγούμενες ακαδημαϊκές του επιδόσεις,

4.       το πανεπιστήμιο υποδοχής να χορηγεί στους σπουδαστές, για όλα τα μαθήματα που παρακολούθησαν επιτυχώς στο εξωτερικό, επίσημο «πιστοποιητικό βαθμολογίας» με τους τίτλους των μαθημάτων και τις μονάδες που αντιστοιχούν στο καθένα,

5.       το πανεπιστήμιο προέλευσης να αναγνωρίζει τις ακαδημαϊκές μονάδες που έλαβαν οι σπουδαστές από τα ιδρύματα-εταίρους για τα μαθήματα που παρακολούθησαν εκεί, έτσι ώστε οι μονάδες των μαθημάτων που έλαβαν οι σπουδαστές στο εξωτερικό να αντικαθιστούν τις μονάδες που θα τους χορηγούνταν από το πανεπιστήμιο προέλευσης σε ισοδύναμη περίοδο σπουδών.

Εφαρμογή ECTS και Αρμόδιες Αρχές

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιστεύει ότι πρέπει όσο το δυνατόν περισσότερα πανεπιστήμια να στραφούν προς ένα σύστημα χορήγησης και μεταφοράς ακαδημαϊκών μονάδων που είναι δοκιμασμένο, και ότι, στις παρούσες συνθήκες, το ECTS είναι το καλύτερο πρότυπο που υπάρχει. Τα πανεπιστήμια που υποβάλλουν αίτηση για ενίσχυση στο πλαίσιο του Erasmus ενθαρρύνονται έντονα, συνεπώς, να καταρτίσουν σχέδια για την εφαρμογή του ή, εάν εφαρμόζουν ήδη το σύστημα πειραματικά, να επεκτείνουν τη χρήση του σε ευρύτερο φάσμα Τμημάτων/Σχολών. Ο επίσημος, αναθεωρημένος οδηγός ECTS του 2015 παρέχει κατευθυντήριες οδηγίες για την εφαρμογή του συστήματος καθώς και αναφορές σε χρήσιμα συνοδευτικά έγγραφα

Οι εθνικές αρμόδιες αρχές θα πρέπει να υποδεικνύουν ποια ιδρύματα έχουν το δικαίωμα να παρέχουν ακαδημαϊκές μονάδες ECTS και με την σειρά του κάθε τμήμα Α.Ε.Ι. είναι υπεύθυνο για την απόδοσή τους. Αρμόδια όργανα για την απόδοση μονάδων σε κάθε αυτοτελές εκπαιδευτικό συστατικό στοιχείο και δραστηριότητα του προγράμματος σπουδών είναι η Γενική Συνέλευση ή το Συμβούλιο του οικείου Τμήματος του Α.Ε.Ι., σε περίπτωση προγράμματος προπτυχιακών σπουδών, και η Γενική Συνέλευση ειδικής σύνθεσης σε περίπτωση προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών. Αυτό σημαίνει ότι σε κάθε μάθημα έχουν αποδοθεί τα ECTS που «αξίζει» με βάση την εκτίμηση των διδασκόντων ή υπευθύνων για τον φόρτο εργασίας που απαιτείται, λαμβανομένου υπόψη του συνολικού φόρτου εργασίας που απαιτείται για την επιτυχή ολοκλήρωση ενός (1) ακαδημαϊκού έτους πλήρους φοίτησης και του ελάχιστου και ανώτατου ορίου μονάδων, που μπορούν να αποδοθούν συνολικά σε ένα πρόγραμμα προπτυχιακών ή μεταπτυχιακών σπουδών.

Πλεονεκτήματα

Τα προφανή πλεονεκτήματα του συστήματος ECTS είναι η διαφάνεια που προσδίδει σε ένα πρόγραμμα σπουδών, η ευελιξία και η ευκολία με την οποία μπορεί να αναγνωρισθεί από Α.Ε.Ι. (εντός και εκτός της χώρας μας) και να «χρησιμοποιηθεί» προς όφελος του μαθητευόμενου. Με την προϋπόθεση ότι υπάρχει συμφωνία μεταξύ των ιδρυμάτων, οι φοιτητές έχουν τη δυνατότητα να «πάρουν» όλες τις πιστωτικές μονάδες για την ακαδημαϊκή τους εργασία που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία σε κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα και να τις μεταφέρουν σε ένα άλλο, συνεργαζόμενο ίδρυμα. Ολοκληρώνοντας το πρόγραμμα σπουδών, όπως έχει προηγούμενα καθορισθεί από τα ιδρύματα προέλευσης και υποδοχής, γίνεται αυτόματα η μεταφορά των μονάδων στο ίδρυμα προέλευσης, χωρίς ο φοιτητής να χάνει χρόνο ή πιστωτικές μονάδες. Ακόμα, ενισχύει την κινητικότητα μεταξύ των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων καθώς, εάν ο φοιτητής αποφασίσει να μείνει στο ίδρυμα υποδοχής και να πάρει το δίπλωμά του εκεί, έχει κάθε δυνατότητα και δικαίωμα να το κάνει, εφόσον προσαρμόσει το πρόγραμμα σπουδών του στους νόμους και κανόνες της χώρας υποδοχής και του ιδρύματός της. Πέρα από τα παραπάνω πλεονεκτήματα, το ECTS επίσης ενισχύει τον σχεδιασμό, την υλοποίηση, την περιγραφή και την αξιολόγηση των προγραμμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Βοηθά στην ενσωμάτωση διαφορετικών ειδών μάθησης με προοπτική τη διά βίου μάθηση και διευκολύνει την κινητικότητα των φοιτητών, αίροντας εμπόδια στη διαδικασία αναγνώρισης προσόντων και ακαδημαϊκών περιόδων σπουδών. Το σύστημα ECTS μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα προγράμματα, ανεξαρτήτως του τρόπου διδασκαλίας τους (μάθημα σε αίθουσα/εργασίες /εξ αποστάσεως μάθηση) ή του καθεστώτος των φοιτητών (πλήρους ή μερικής φοίτησης) και σε όλα τα είδη μαθησιακού περιβάλλοντος (τυπικό, μη τυπικό και άτυπο).

 

Επίλογος

Στη σημερινή εποχή, το σύστημα ECTS έχει υιοθετηθεί από τις περισσότερες χώρες του Ε.Χ.Α.Ε. ως το εθνικό σύστημα πιστοποίησης ακαδημαϊκών μονάδων, ενώ χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο και εκτός. Σχεδιάστηκε για να διευκολύνει τους φοιτητές να μετακινούνται από χώρα σε χώρα και να κατοχυρώνουν τα ακαδημαϊκά τους προσόντα και τις περιόδους σπουδών τους στο εξωτερικό. Έτσι, παρέχει έναν κώδικα καλής πρακτικής για την οργάνωση της ακαδημαϊκής αναγνώρισης με την ενίσχυση της διαφάνειας των προγραμμάτων σπουδών και των επιτευγμάτων των σπουδαστών. Πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι καθαυτό το ECTS σε καμία περίπτωση δεν ρυθμίζει το περιεχόμενο, τη διάρθρωση ή την ισοτιμία των ακαδημαϊκών προγραμμάτων. Αυτά είναι ζητήματα ποιότητας που πρέπει να καθορίσουν τα ίδια πανεπιστήμια για να θέσουν μια ικανοποιητική βάση για τις συμφωνίες συνεργασίας, διμερείς ή πολυμερείς.

Πηγές

Οδηγός ECTS, 2015 

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Φ.Ε.Κ. 1466/Β΄/13-8-2007

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Πανεπιστήμιο Αιγαίου