Σύνταξη άρθρου: Αναστασία Γερογιάννη

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Στις μέρες μας όλο και περισσότεροι είναι εκείνοι οι άνθρωποι, όλων των ηλικιών, που εμφανίζουν αλλεργίες σε τρόφιμα. Καταναλώνοντας κάποιο τρόφιμο μπορεί να παρουσιάσουν μία δυσάρεστη αντίδραση στον οργανισμό τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να το καταναλώσουν ξανά. Ο προσδιορισμός του τροφίμου που προκαλεί αυτήν την αντίδραση μπορεί να είναι άλλες φορές εύκολος και άλλες όχι. Την τελική διάγνωση όμως οφείλει πάντα να την κάνει ο ειδικός ιατρός, αλλεργιολόγος. Ας μάθουμε λοιπόν κάποια βασικά πράγματα για τις τροφικές αλλεργίες, που προκαλούν πονοκέφαλο σε παιδιά, γονείς, ενήλικες και ιατρούς.

Τι είναι η τροφική αλλεργία;

Με τον όρο τροφική αλλεργία ορίζουμε μια μη φυσιολογική αντίδραση σε ένα τρόφιμο, η οποία προέρχεται από το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. Μία τροφική αλλεργία αποτελεί μια σοβαρή και δυνητικά απειλητική για τη ζωή σωματική κατάσταση, κατά την οποία ο ανθρώπινος οργανισμός αναγνωρίζει ως απειλή μία συνήθως αθώα πρωτεΐνη, που περιέχεται στα τρόφιμα. Η πρωτεΐνη αυτή είναι που προκαλεί την αλλεργική αντίδραση (αλλεργιογόνο). Ο οργανισμός τότε ενεργοποιεί την ανοσολογική απάντηση παράγοντας χαρακτηριστικά αντισώματα, γνωστά ως ανοσοσφαιρίνες Ε (IgE). Μια τροφική αλλεργία μπορεί να εμφανιστεί στη βρεφική, στην παιδική αλλά και στην ενήλικη ζωή. Η τροφική αλλεργία αποτελεί μέρος ενός φαινομένου που ονομάζεται ατοπική πορεία ή ατοπικός μαραθώνιος (atopic march) και συνιστά την εξέλιξη που συνήθως ακολουθεί η ανάπτυξη της αλλεργίας, όταν εκδηλώνεται σε όλα τα στάδιά της, από τη γέννηση μέχρι την ενήλικη ζωή.

Συχνά οι τροφικές αλλεργίες συγχέονται στο μυαλό του κόσμου με τις τροφικές δυσανεξίες, όμως αυτό δεν είναι σωστό. Η τροφική δυσανεξία εμφανίζεται, και αυτή, όταν η κατανάλωση ενός τροφίμου προκαλεί μια αρνητική φυσιολογική αντίδραση, αλλά το ανοσοποιητικό  σύστημα δεν ενεργοποιείται με τον ίδιο τρόπο. Τα συμπτώματα μίας τροφικής δυσανεξίας μπορεί να χρειάζονται έως και 3 ημέρες μέχρι να εμφανιστούν και δεν μπορούν να απειλήσουν την ανθρώπινη ζωή. Οι πιο συχνές δυσανεξίες είναι η δυσανεξία στη λακτόζη και η εντεροπάθεια ευαισθησίας στη γλουτένη (κοιλιοκάκη).

Ποια είναι τα συμπτώματα της τροφικής αλλεργίας;

Τα συμπτώματα μία τροφικής αλλεργίας μπορεί να εμφανιστούν αμέσως ή και κάποιες ώρες μετά την κατανάλωση του εκάστοτε τροφίμου και κυμαίνονται από ήπια έως ιδιαίτερα σοβαρά. Η ερυθρότητα και ο πόνος στο δέρμα, οι στομαχικές διαταραχές και ο πόνος στο στομάχι, η διόγκωση της γλώσσας και το κλείσιμο του φάρυγγα, αλλά και, στη χειρότερη περίπτωση, το αναφυλακτικό σοκ που συνοδεύεται από χαμηλή αρτηριακή πίεση, απώλεια αισθήσεων και μειωμένη συνείδηση αποτελούν πιθανά συμπτώματα.

Ποια είναι η συχνότητα εμφάνισης των τροφικών αλλεργιών; Ποια είναι τα τρόφιμα που προκαλούν πιο συχνά τροφικές αλλεργίες;

Οι τροφικές αλλεργίες συνήθως εμφανίζονται σε μικρές ηλικίες και ξεπερνούνται με την πάροδο του χρόνου. Στην ανάπτυξή τους φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο και το οικογενειακό ιστορικό. Σύμφωνα με έρευνες τουλάχιστον 1 στα 20 παιδιά στην Ευρώπη πιθανολογείται από τους γονείς του ότι πάσχει από κάποια τροφική αλλεργία.

Οι 8 πιο συχνές αλλεργιογόνες τροφές και το ποσοστό εμφάνισής τους είναι:

  • αγελαδινό γάλα (6%)
  • αυγό (2,5%)
  • ψάρι (2,2%)
  • ξηροί καρποί (1,3%)
  • οστρακοειδή (1,3%)
  • φιστίκια (0,4%)
  • σόγια
  • σιτάρι (3,6%).

Πώς αντιμετωπίζεται μια τροφική αλλεργία

Μέχρι και σήμερα δεν υπάρχουν φάρμακα για τη θεραπεία τροφικών αλλεργιών ή δυσανεξιών. Έτσι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισής τους είναι η καθολική αποφυγή των τροφίμων που προκαλούν συμπτώματα. Αυτό το γεγονός καθιστά απαραίτητη την εκπαίδευση του ατόμου που πάσχει. Πρέπει να μάθει να αναγνωρίζει τα συστατικά που μπορεί να τον βλάψουν και να διαβάζει τις ετικέτες όλων των τροφίμων που πρόκειται να καταναλώσει. Τα αλλεργιογόνα έχει καθιερωθεί να γράφονται με έντονα ή πλάγια γράμματα ή να συμπεριλαμβάνονται σε φράσεις όπως «μπορεί να περιέχει…». Εάν η τροφική αλλεργία είναι σοβαρή και υπάρχει κίνδυνος αναφυλακτικού σοκ, κρίνεται απαραίτητη η ύπαρξη ειδικού εξοπλισμού με σκευάσματα αντισταμινικών ή επινεφρίνης. Ενδεχομένως η  έκθεση του παιδιού σε μικροποσότητες του υπευθύνου για την αλλεργία τροφίμου μπορεί να δράσει θετικά στην υποχώρηση της αλλεργικής αντίδρασης, πάντα με την επίβλεψη και την καθοδήγηση αλλεργιολόγου. Η τακτική παρακολούθηση από αλλεργιολόγο και η επανεξέταση για την εμμένουσα ή μη τροφική αλλεργία είναι ιδιαίτερα σημαντική. Επιπλέον, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, η καθοδήγηση από έναν διαιτολόγο μπορεί να καλύψει οποιεσδήποτε πιθανές ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών, οι οποίες μπορεί να συνοδεύουν την αυστηρή αποφυγή του τροφίμου που προκαλεί την αντίδραση, ιδιαίτερα στα βρέφη και τα μικρά παιδιά.

Η αποφυγή της κατανάλωσης των τροφίμων που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις στα άτομα που πάσχουν πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Απαραίτητο εφόδιο για τους πάσχοντες είναι η ενημέρωση και η καθοδήγηση αυτών αλλά και των οικείων τους από τους ειδικούς. Στην περίπτωση που ο πάσχοντας είναι ένα μικρό παιδί ή ακόμα και ένα βρέφος, οι γονείς θα πρέπει να είναι άκρως προσεκτικοί. Με τα σωστά εφόδια, το να μην τρώει κάποιος ένα τρόφιμο, μπορεί να γίνει απλά μια ρουτίνα, χωρίς να στερείται τίποτα από την υπόλοιπη ζωή του.

 

Πηγές

American Academy of Allergy, Asthma & Immunology (AAAI)

Food Allergy Researce & Education (FEDA)

Nwaru, B.I., Hickstein, L., Panesar, S.S., Roberts, G., Muraro, A., Sheikh, A., 2014. Prevalence of common food allergies in Europe: a systematic review and meta-analysis. Οn behalf of The EAACI Food Allergy & Anaphylaxis Guidelines Group. European Journal of Allergy amd Clinical Immunology. https://doi.org/10.1111/all.12423 

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Δρ Μαρία Ιωάννα Καραγκούνη

Μοριακή βιολόγος διατροφολόγος

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Ευγενία Γεωργακοπούλου

Νοσηλεύτρια, Προϊσταμένη Πυρηνικής Ιατρικής

 

Αναστασία Γερογιάννη

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης