Σύνταξη άρθρου: Ευγενία Γεωργακοπούλου

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

 

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ.) θεωρεί το κάπνισμα ως ένα τεράστιο πρόβλημα για την υγεία παγκοσμίως και ιδιαίτερα όσον αφορά στους νέους. Μην ξεχνάμε πως το κάπνισμα ξεκινά στην εφηβεία και ύστερα γίνεται συνήθεια ζωής.

Πρέπει να σημειωθεί πως η έναρξη αυτή του καπνίσματος σε τόσο πρόωρες ηλικίες (πριν ή ίση με τα 13 έτη) αυξάνει τον κίνδυνο για συστηματικό και «βαρύ» κάπνισμα κατά την ενηλικίωση αλλά και τον κίνδυνο χρήσης άλλων ουσιών.

Ας δούμε πόσοι έφηβοι καπνίζουν

Το 51,5% των μαθητών ηλικίας 13-18 ετών αναφέρει ότι έχει καπνίσει έστω μία φορά. Συστηματικά καπνίζει το 19,9%, ενώ το 10,5% καπνίζει τουλάχιστον 10 τσιγάρα ημερησίως. Το 36,8% των νέων ηλικίας 15 – 24 ετών δήλωσαν συστηματικοί καπνιστές.

Οι ηλικίες 12-18 είναι καθοριστικές για την απόρριψη ή την υιοθέτηση της συνήθειας του καπνίσματος. Εξαιτίας της μεγάλης προσπάθειας που έχει γίνει για την ενημέρωση της ελληνικής κοινωνίας, ήδη από το 1990, για τις επιπτώσεις του καπνίσματος, ενεργητικού και παθητικού, υπάρχει τις τελευταίες δεκαετίες πραγματική μείωση των καπνιστών όσον αφορά στους άνδρες. Δυστυχώς όμως, υπήρξε θεαματική αύξηση των γυναικών που καπνίζουν. Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης υπάρχει μείωση των καπνιστών και στα δύο φύλα.

Στη χώρα μας λοιπόν όσον αφορά στον πληθυσμό ηλικίας 15 ετών και άνω το 27,3%  καπνίζει καθημερινά, το 5,3% περιστασιακά και το 67,4% δεν καπνίζει. Οι μη καπνιστές χωρίζονται σε αυτούς που δεν κάπνισαν ποτέ και είναι το 51,4% και σε αυτούς που έχουν διακόψει το κάπνισμα για πάνω από 6 μήνες και αποτελούν το 16%. Από το 2009 υπάρχει μείωση 14,4% στους καθημερινούς καπνιστές και 11,7% στους περιστασιακούς. Μία χρήσιμη πληροφορία είναι και η σχέση των δύο φύλων με το κάπνισμα. Έτσι καπνίζουν το 39,4% των ανδρών και το 26,4% των γυναικών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σε έρευνα από το 2009 έως το 2014 υπάρχει μείωση του καπνίσματος κατά 33,3% στους εφήβους ηλικίας 16-24 ετών.

Έφηβοι από οικογένειες οικονομικά ασθενέστερες και με κατώτερο μορφωτικό επίπεδο καπνίζουν σε υψηλότερα ποσοστά (25,5%). Τα παιδιά που προέρχονται από μεσαίες ή ανώτερες κοινωνικές τάξεις (19,1%).

 

Γιατί καπνίζουν οι έφηβοι

Οι μαθητές που καπνίζουν συστηματικά θεωρούν το κάπνισμα ακίνδυνο σε αντίθεση με αυτούς που δεν καπνίζουν. Οι μαθήτριες, μεταξύ άλλων, το συνδέουν και με τον έλεγχο βάρους. Οι έφηβοι καπνιστές αντλούν αρνητικά πρότυπα από τον κοινωνικό τους περίγυρο. Πρωτίστως, στις μικρότερες ηλικίες, από την οικογένεια. Καθώς μεγαλώνουν από το φιλικό περιβάλλον, ιδιαιτέρως δε αν η πλειοψηφία των φίλων τους είναι καπνιστές και δε θέλουν να αποτελούν εξαίρεση. Τέλος, οι μαθητές μαθαίνουν να συνδέουν το κάπνισμα με τη διασκέδαση και σε αυτό υπεύθυνοι είναι τα πρότυπα της τηλεόρασης, του κινηματογράφου, του τραγουδιού και γενικότερα της ποπ κουλτούρας. Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που οδηγεί τα παιδιά στο κάπνισμα είναι ο ψυχολογικός. Επικαλούνται την εξισορρόπηση των συναισθημάτων τους, καπνίζουν από περιέργεια ή μιμητισμό, ψάχνουν την αποδοχή, την αυτοεπιβεβαίωση, θεωρούν πως μεγάλωσαν και πως το κάπνισμα δηλώνει ανεξαρτησία, πιστεύουν πως το τσιγάρο προσδίδει στυλ. Επίσης, πιστεύουν πως είναι ένας τρόπος να αντιδρούν στους κανόνες, να καταπολεμούν το άγχος και να έχουν μία καλή παρέα όταν είναι μόνοι τους και αισθάνονται μοναξιά.

Το πρόβλημα επιτείνεται σοβαρά από τους παρακάτω παράγοντες:

  • Από τη διαθεσιμότητα και την εύκολη πρόσβαση στα προϊόντα καπνού.
  • Τα υψηλά επίπεδα κοινωνικής αποδοχής των χρηστών καπνού.
  • Την έλλειψη αντικαπνιστικής νοοτροπίας της κοινωνίας.
  • Τη μη επιθετική ενημέρωση για τις επιπτώσεις του καπνίσματος.
  • Το ευάλωτο της ηλικίας.

 

Επίλογος του Εκδότη

Το κάπνισμα συνιστά πολύ μεγάλο πρόβλημα και με συνέπειες κοινωνικές και οικονομικές, οι οποίες δεν έχουν αποτιμηθεί στην ολότητά τους. Αυτό σημαίνει πρόσθετο, και μάλιστα υπερβολικά μεγάλο, κόστος για την κοινωνία. Το θλιβερό βέβαια είναι πως το κόστος αυτό θα το επωμισθούν πλήρως οι έφηβοι, οι οποίοι αθωράκιστοι και απροστάτευτοι δεν έχουν να ελπίζουν σε καμία βοήθεια, παρά μόνον όταν είναι πια αργά για την υγεία τους. Εμείς, οι ενήλικες, φταίμε στο σύνολό μας για κάθε τσιγάρο που ανάβει ένα παιδί, όποια και αν είναι η άποψή μας για αυτό σε προσωπικό επίπεδο. Το να το παραδεχτούμε, αποτελεί το πρώτο πραγματικό, ουσιαστικό και σοβαρό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Το δεύτερο βήμα είναι να αναλάβουμε επιθετικές πολιτικές κατά του καπνίσματος. Άμεσα!

 

Πηγή

Νικολέτα Μπάζιου. Εθισμένοι στο τσιγάρο από την εφηβεία. Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ηγουμενίτσας, MHCI.

 

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Δρ Μαρία Ιωάννα Καραγκούνη

Μοριακή βιολόγος διατροφολόγος

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Ευγενία Γεωργακοπούλου

Νοσηλεύτρια, Προϊσταμένη Πυρηνικής Ιατρικής

 

Αναστασία Γερογιάννη

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης