Σύνταξη άρθρου: Ιάνθη Δημητροπούλου

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Για τα κορίτσια, η εφηβεία αποτελεί μια περίοδο μεγάλων αλλαγών στο σώμα, με τις ορμόνες  να παίζουν τον κυρίαρχο ρόλο για την έναρξη αυτών των αλλαγών αλλά και για την ολοκλήρωση αυτού που ξεκινά. Για τα νεαρά κορίτσια, ένα καθοριστικό γεγονός στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ανάπτυξης είναι η εμμηναρχή, η οποία ορίζεται ως «η έναρξη της εμμηνορρυσιακής λειτουργίας». Η εμμηναρχή δε θα συμβεί παρά μόνο έως ότου όλα τα μέρη του αναπαραγωγικού συστήματος ενός κοριτσιού να έχουν πλέον ωριμάσει και να αρχίσουν να συνεργάζονται.

Η έμμηνος ρύση μπορεί να προκαλέσει έντονη σύγχυση, όπως και πολλές  άλλες αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα κατά τη διάρκεια της ήβης. Υπάρχουν κορίτσια που περιμένουν με ανυπομονησία το πότε θα ξεκινήσει η περίοδός τους. Άλλα πάλι μπορεί να αισθάνονται φόβο, άγχος ή και ντροπή. Το βασικότερο όμως είναι ότι τα περισσότερα κορίτσια δε γνωρίζουν, αλλά και δεν αντιλαμβάνονται πλήρως το αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας. Με άλλα λόγια δεν κατανοούν ό,τι συμβαίνει στην πραγματικότητα κατά τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου στο σώμα τους. Αυτή η κακή και ελλιπής πληροφόρηση μπορεί να κάνει αυτή τη διαδικασία να φαίνεται ακόμη πιο μυστηριώδης αλλά και να επιτείνει το άγχος των κοριτσιών και να προκαλεί προβλήματα χωρίς να υπάρχει ουσιαστικός λόγος. Και μην ξεχνάμε πως στην εφηβεία όλα καταλήγουν στην ενίσχυση ή την καταρράκωση της αυτοεκτίμησης…

Τα κορίτσια που είναι προετοιμασμένα για την εμμηναρχή, αντιμετωπίζουν πιο θετικά την πρώτη τους εμπειρία όσον αφορά στην εμμηνόρροια. Ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν ότι πολλά κορίτσια δεν είναι καθόλου, ή είναι ελάχιστα, ή ακόμα και λάθος προετοιμασμένα. Εκείνα που δε γνωρίζουν τίποτα, συνήθως αποτυπώνουν αυτήν τη στιγμή ως αγχωτική, τραυματική, με επακόλουθα συναισθήματα φόβου, άγχους και αμηχανίας.

Η θέα του αίματος είναι κάτι που προκαλεί φόβο και άγχος, καθώς είναι άμεσα συνδεδεμένη με ατυχήματα, ασθένειες, αλλά και τον πόνο. Σε αυτό το σημείο είναι εύκολο να καταλάβουμε πως ελλείψει των κατάλληλων πληροφοριών ένα νεαρό κορίτσι είναι εύκολο να παρερμηνεύσει αυτό που συμβαίνει στο σώμα του. Είναι σημαντικό λοιπόν η κόρη σας να γνωρίζει το βιολογικό υπόβαθρο της εμμηνόρροιας και να ξέρει ότι αποτελεί μια απολύτως φυσιολογική λειτουργία που υπάρχει σε όλα τα κορίτσια. Ως γονείς, καλό θα ήταν να βρίσκεστε κοντά στο παιδί εκείνην την περίοδο, με κύριο μέλημα να του λύσετε όλες τις απορίες που γεννιούνται αλλά και να καταπραΰνετε οποιαδήποτε αισθήματα ανησυχίας και φόβου.

Πότε και πώς να μιλήσετε

Θα ήταν καλύτερο να αρχίσετε να μιλάτε στην κόρη σας πριν από την πρώτη της περίοδο. Επομένως, οι συζητήσεις για τις σωματικές αλλαγές και την εμμηνόρροια πρέπει να αρχίσουν νωρίς, περίπου όταν θα είναι οχτώ ετών. Μπορεί να σας φαίνεται ότι μια τέτοια ηλικία είναι αρκετά πρώιμη, αλλά με βάση τις ορμονικές αλλαγές που προκύπτουν στο σώμα, στην ηλικία μεταξύ οχτώ και δέκα ετών έχει αρχίσει ήδη να ωριμάζει εσωτερικά καθώς θα παρατηρήσετε και εξωτερικές σωματικές αλλαγές που συνδέονται με την ήβη, όπως είναι η ανάπτυξη του στήθους και η αύξηση της τριχοφυΐας του σώματος. Στα περισσότερα κορίτσια παρατηρείται απότομη ανάπτυξη (ξαφνική αύξηση του ύψους και του βάρους) ακριβώς πριν από την εμμηναρχή.

Ένα κορίτσι προεφηβικής ηλικίας που πλησιάζει στο στάδιο της εμμηναρχής, πιθανότατα καταλαβαίνει τις απλές και συγκεκριμένες πληροφορίες. Σε αυτό το σημείο μπορείτε να την πληροφορήσετε μιλώντας εσείς στην κόρη σας, αλλά και με τη βοήθεια απλών εκπαιδευτικών βιβλίων. Το περιεχόμενο της πληροφόρησης αυτής καλό είναι κυρίως να περιλαμβάνει άμεσες πρακτικές πληροφορίες, όπως το πόσο συχνά εμφανίζεται η περίοδος, πόσο διαρκεί, πόσο αίμα χάνεται καθώς και τρόπους διαχείρισης της κατάστασης. Χρήσιμη είναι και μία ενημέρωση για τη σωματική υγιεινή, καθώς και για τα απαραίτητα χρηστικά της είδη. Η ενημέρωση αυτή ολοκληρώνεται σωστά και με συζήτηση για τη σεξουαλική/γενετήσια ωρίμανση του σώματος. Στη συνέχεια, ανάλογα με την ηλικία και τον βαθμό ωριμότητας του παιδιού, μπορείτε να μιλήσετε για τις βιολογικές λειτουργίες της εμμηνόρροιας. Επίσης, είναι σημαντικό να απαντήσετε ανοιχτά σε ό,τι ερωτήσεις μπορεί να τεθούν από την πλευρά του παιδιού. Με συνοπτικό τρόπο, εξακριβώστε τι γνωρίζει ήδη το παιδί, μεταδώστε πρακτικές πληροφορίες, παρουσιάστε τα γεγονότα με απλότητα, μιλήστε για τη δική σας εμπειρία και επιδιώξτε μια συνεχή μετάδοση γνώσης.

Ψυχολογικές επιπτώσεις 

Μετά την πρώτη περίοδο, ένα κορίτσι μπορεί να βιώνει ποικίλα συναισθήματα, είτε θετικά είτε αρνητικά. Ίσως αρχίσει να αισθάνεται άβολα και παράξενα με αυτήν την αλλαγή στο σώμα του, πράγμα όμως που με την κατάλληλη πληροφόρηση καθώς και με την πάροδο του χρόνου αρχίζει να γίνεται μια οικεία διαδικασία. Κυρίως όμως βλέπουμε έντονα συναισθηματικές μεταπτώσεις και αλλαγές στη διάθεση κατά τη διάρκεια των λίγων ημερών ή εβδομάδων πριν από την επόμενη περίοδο. Ορισμένα κορίτσια αρχίζουν να αισθάνονται λυπημένα, αγχωμένα χωρίς να μπορούν να αναγνωρίσουν τον λόγο που αισθάνονται έτσι. Μπορεί να εμφανίζονται ευερέθιστα και ευαίσθητα, που σημαίνει να θυμώνουν πιο εύκολα από το κανονικό ή να κλαίνε περισσότερο από το συνηθισμένο. Επίσης ένα ακόμη σύμπτωμα είναι η αυξημένη όρεξη και ιδιαίτερα για συγκεκριμένα τρόφιμα. Όλοι αυτοί οι τύποι των συναισθηματικών αλλαγών μπορεί να είναι το αποτέλεσμα του λεγόμενου προεμμηνορροϊκού συνδρόμου.

Το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο σχετίζεται με τις αλλαγές στις ορμόνες του σώματος. Τα επίπεδα ορμονών παρουσιάζουν άνοδο και ταυτόχρονα πτώση κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου μιας κοπέλας, κάτι που μπορεί να επηρεάσει έντονα τον τρόπο που αισθάνεται, τόσο συναισθηματικά όσο και σωματικά. Μερικά κορίτσια, εκτός από το γεγονός του ότι αισθάνονται πιο έντονα συναισθήματα από ό,τι συνήθως, παρατηρούν και φυσικές αλλαγές, μαζί με τις περιόδους τους – για παράδειγμα αισθάνονται φουσκωμένες, πρησμένες λόγω της κατακράτησης του νερού ή παρατηρούν πρήξιμο και πόνο στο στήθος, καθώς και πονοκεφάλους. Αυτά όλα προκαλούν σύγχυση και αμηχανία.

Καλό είναι να καταστεί σαφές λοιπόν, από την αρχή, ότι όλες αυτές οι σωματικές αλλά και ψυχολογικές αλλαγές αποτελούν κάτι απολύτως φυσιολογικό και ότι κάθε ανθρώπινος οργανισμός τις βιώνει διαφορετικά. Ένας τρόπος να μειωθούν τα συμπτώματα είναι η καλή διατροφή, ο ύπνος και η άσκηση. Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντική η αποδοχή αυτών των συναισθηματικών μεταπτώσεων. Η μείωση της υπερβολικής προσοχής που δίνεται στα συμπτώματα θα οδηγήσει πολύ πιο εύκολα στην εξασθένισή τους, στην αναγκαία ηπιότητα των αντιδράσεων και την ευκολότερη διαχείριση της μικρής μηνιαίας «κρίσης» από μέρους του κοριτσιού. Φυσικά, όλα αυτά βοηθούν ώστε να ωριμάσει συναισθηματικά, να ολοκληρωθεί ως φύλο.

Να θυμάστε πως η περίοδος αποτελεί βιολογική δράση ενός υγιούς οργανισμού και οι συναισθηματικές της επιπτώσεις δείγμα αυτής της υγείας!

Η πρώτη περίοδος σημαίνει πως το κορίτσι αποκτά πια όλα τα βιολογικά χαρακτηριστικά της γυναίκας, πράγμα όμορφο και άξιο εορτασμού. Ας του δείξουμε πως αυτό είναι που αισθανόμαστε!

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Ιάνθη Δημητροπούλου
Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος