Σύνταξη: Ιάνθη Δημητροπούλου

Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ουρανός

Ελεφαντοστέινο σύμπλεγμα της μηκυναϊκής περιόδου, γυναίκες με παιδί, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Η υιοθεσία αποτελεί πλέον ένα αρκετά συχνό φαινόμενο. Όμως υπάρχει μια γενικότερη ανησυχία ότι τα υιοθετημένα παιδιά βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για την ανάπτυξη κοινωνικών, γνωστικών και συναισθηματικών προβλημάτων. Αν και έρευνες έχουν δείξει ότι τα υιοθετημένα παιδιά είναι πιθανότερο να αναπτύξουν προβλήματα, εντούτοις τα προβλήματα αυτά φαίνεται να μην διαφέρουν σε τίποτα από αυτά που εμφανίζουν τα υπόλοιπα παιδιά. Καλό λοιπόν θα ήταν ως υιοθετούντες γονείς να δράσετε προληπτικά και να βοηθήσετε ψυχολογικά το παιδί όσο νωρίτερα γίνεται, προκειμένου να προσαρμοστεί όσο το δυνατόν πιο εύκολα και επιτυχώς στο νέο οικογενειακό περιβάλλον.

Παρά το γεγονός ότι οι θετοί γονείς δεν μπορούν να ασκήσουν έλεγχο πάνω στους κινδύνους που μπορεί να έχουν εκτεθεί τα παιδιά πριν την υιοθεσία, υπάρχουν πολλά που μπορούν να κάνουν προκειμένου να παρέχουν στο παιδί τους ένα σταθερό, ευχάριστο και ψυχικά υγιές περιβάλλον από τη στιγμή που το παιδί μπαίνει στην οικογένεια.

Συμβουλές για γονείς

  • Ασφαλής δεσμός: Ένας από τους βασικότερους προστατευτικούς παράγοντες για τα υιοθετημένα παιδιά αποτελεί ένα θετικό οικογενειακό περιβάλλον, όπου το παιδί θα έχει την ευκαιρία να αναπτύξει ασφαλή δεσμό με τη μητέρα (ασφαλής σχέση προσκόλλησης). Η θεωρία της προσκόλλησης αναφέρει ότι τα μωρά μαθαίνουν να εμπιστεύονται τους άλλους και αναπτύσσονται υγιώς, όταν η μητέρα ανταποκρίνεται και εκπληρώνει τις ανάγκες του παιδιού συστηματικά και με προβλεψιμότητα τα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Παρά το γεγονός ότι ο ασφαλής δεσμός δομείται κυρίως κατά το πρώτο έτος της ζωής των παιδιών, φαίνεται ότι τα παιδιά που υιοθετούνται έως και 3-4 ετών δομούν πιο εύκολα και γρήγορα έναν υγιή δεσμό. Από την άλλη, όταν το παιδί εισέρχεται σε μεγαλύτερη ηλικία στην οικογένεια, είναι αρκετά πιο δύσκολο τόσο για το παιδί όσο και για τους γονείς να δομηθεί αυτή η σχέση με συνέπεια να θέλει μεγαλύτερη προσοχή και υπομονή μέχρι να κατακτηθεί.

 

  • Σταθερό πρότυπο μίμησης: Όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το πώς συμπεριφέρονται, έχουν ανάγκη να γνωρίζουν ότι έχουν ένα οικείο πρόσωπο στο οποίο να μπορούν να στηριχτούν και να το συμβουλευτούν. Όταν λοιπόν υπάρχει ένα σταθερό πρότυπο δεσμού, το παιδί γρήγορα μαθαίνει ότι υπάρχει κάποιος ο οποίος μπορεί να αντιληφθεί τα μη λεκτικά και λεκτικά σήματα που στέλνει και να ανταποκριθεί με ευαισθησία σε αυτά.

 

  • Αποφυγή υπερβολών: Πολλές φορές οι θετοί γονείς αισθάνονται ότι οφείλουν να δώσουν πολύ περισσότερα από ό,τι σε ένα βιολογικό παιδί, λόγω της υιοθεσίας. Παρόλα αυτά καλό θα ήταν να μην «πνίγεται» το παιδί με υπερβολικές εκδηλώσεις αγάπης και φροντίδας. Για παράδειγμα να αποφύγετε στην αρχή οικογενειακές εκδηλώσεις με πολύ κόσμο, γιορτές ή το να γεμίσετε το δωμάτιό του με πολλά παιχνίδια. Αντίθετα προσπαθήστε η συμπεριφορά σας να είναι όσο το δυνατόν πιο φυσιολογική και ισορροπημένη.

 

  • Σεβασμός στους βιολογικούς γονείς: Μερικά παιδιά μπορεί να θυμώσουν ή να εκνευριστούν, όταν μάθουν ότι είναι υιοθετημένα. Αυτό μπορεί να συμβεί γιατί βιώνουν μια αίσθηση απώλειας ή το ότι οι βιολογικοί γονείς τους δεν τα ήθελαν ή δε νοιάστηκαν για εκείνα. Όταν αυτό συμβεί, έχει ιδιαίτερη σημασία ο τρόπος με τον οποίο οι θετοί γονείς θα περιγράψουν και θα απεικονίσουν τους βιολογικούς γονείς του παιδιού. Καλό θα ήταν να αποφύγετε εκφράσεις αρνητικές και να διαβεβαιώσετε το παιδί ότι οι βιολογικοί γονείς το αγαπούν και ότι αυτό έγινε για το καλό το δικό του και είστε πολύ χαρούμενοι που είναι πλέον δικό σας παιδί. Ταυτόχρονα δώστε χώρο στο παιδί να εκφράσει τα αισθήματα οργής ή θλίψης που μπορεί να νιώθει, προτρέποντάς το να μιλήσει για αυτά και να σας πει με απλά λόγια γιατί μπορεί να αισθάνεται έτσι.

 

  • Πώς και πότε να μιλήσετε στο παιδί: Για πολλούς γονείς το να πουν στο παιδί τους ότι έχει υιοθετηθεί είναι μια τρομερά αγχωτική διαδικασία με αποτέλεσμα να το αναβάλλουν συνεχώς και να το αποφεύγουν. Ωστόσο πάντα έρχεται η στιγμή όπου τα παιδιά πρέπει να μάθουν την αλήθεια για την προέλευσή τους. Ιδανικά αυτό θα ήταν καλό να συμβεί κατά τη διάρκεια της προσχολικής ηλικίας (3-5 ετών). Επομένως, θα μπορούσατε να παρουσιάσετε κάποιες πληροφορίες στο παιδί αυτήν την περίοδο, όπου τα παιδιά αρχίζουν να αναρωτιούνται από πού έρχονται τα μωρά και πώς γεννιούνται. Αυτή είναι μια κατάλληλη χρονική στιγμή, ώστε να αρχίσουν να διαμορφώνουν, πριν τη μέση παιδική ηλικία (6-8 ετών), τη δική τους ξεχωριστή ιστορία. Τι να πείτε; Προσπαθήστε η δική σας εξήγηση να είναι απλή, άμεση και ειλικρινής. Εξηγήστε ότι δεν γεννήθηκε από εσάς, αλλά ότι γεννήθηκε από άλλους γονείς, που δεν μπορούσαν να αναλάβουν τη φροντίδα του ή κάτι συνέβη. Στη συνέχεια περιγράψτε γιατί επιλέξατε να υιοθετήσετε ένα παιδί και στο τέλος συζητήστε σχετικά με το πόσο εσείς και ο/η σύζυγός σας το θέλατε. Καλό είναι και εν συντομία να περιγράψετε και τη διαδικασία που ακολουθήσατε για να είναι τώρα μαζί σας. Επιτρέψτε στο παιδί να κάνει ερωτήσεις και φυσικά μπορείτε να μοιραστείτε μαζί του κάποιες βασικές πληροφορίες για τους βιολογικούς του γονείς. Οι απαντήσεις σας φυσικά θα πρέπει να ανταποκρίνονται αναπτυξιακά στο γνωστικό του επίπεδο.

 

Μια φυσιολογική ζωή

Συναισθήματα γονέων: Καμιά φορά οι θετοί γονείς είναι διστακτικοί στο να μιλήσουν στα παιδιά, για να μην τα πληγώσουν και τα στενοχωρήσουν. Έχετε όμως υπόψιν ότι είναι πολύ πιο σημαντικό το παιδί να ξέρει για την υιοθεσία του, πριν ακόμη πάει σχολείο. Η όσο πιο νωρίς και ειλικρινής ενημέρωση και επικοινωνία σχετικά με αυτό το ζήτημα, θα ενδυναμώσει τη σχέση σας μαζί του και θα δημιουργήσει έναν πιο σταθερό και υγιή δεσμό εμπιστοσύνης μεταξύ σας. Επομένως, εάν έχετε οποιονδήποτε ενδοιασμό και φόβο, καλό θα ήταν να τον παραμερίσετε και να το αντιμετωπίσετε νωρίς.

Απορίες παιδιού: Αφού μιλήσετε στο παιδί, είναι πιθανό για αρκετό καιρό μετά να έχει ακόμα απορίες και να σας ρωτάει. Οι ερωτήσεις είναι απόλυτα φυσιολογικές και δεν αντανακλούν έλλειψη αγάπης προς το μέρος σας. Όσο περισσότερο το παιδί μιλάει για αυτό μαζί σας τόσο πιο άνετα νιώθει με την ιδέα της υιοθεσίας και τόσο πιο ισχυρή θα γίνεται η σχέση μεταξύ σας.

Έτσι λοιπόν, η οικογενειακή κατάσταση του παιδιού σας μπορεί να διαφέρει λίγο από εκείνη των περισσότερων φίλων του. Όμως, να θυμάστε ότι οι περισσότερες πτυχές της ζωής του θα είναι οι ίδιες με αυτές των συνομηλίκων του και ότι οι ανάγκες του παιδιού σας θα είναι πάντα οι ίδιες, όπως όλων των παιδιών, ανεξάρτητα από το εάν ζουν με τους βιολογικούς ή τους θετούς τους γονείς.

 

Πηγές

Keyes MA, et al. The mental health of US adolescents adopted in infancy. Archives of Pediatric and Adolescent Medicine. 2008;162(5):419-25.

Cohen NJ, et al. Children adopted from China: a prospective study of their growth and development. The Journal of Child Psychology and Psychiatry. 2008;49(4):458-68.

Mather M. Intercountry adoption. Archives of Disease in Childhood. 2007;92(6):479-82.

 

Ηλ.: Ταχ.: [email protected]
Ιάνθη Δημητροπούλου
Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος