Παγκόσμια Ημέρα Όρασης
Σύνταξη άρθρου: Σύλβια Mάρκο
Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός
Η Παγκόσμια ημέρα όρασης εορτάζεται κάθε χρόνο τη δεύτερη Πέμπτη του Οκτωβρίου. Η Διεθνής Επιτροπή για την Πρόληψη της Τύφλωσης σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (W.H.O.) θέσπισαν τη συγκεκριμένη Παγκόσμια Ημέρα, ενεργοποιώντας το πρόγραμμα «2020: Δικαίωμα στην Όραση», με σκοπό τον δραστικό περιορισμό των τυφλών ως το 2020. Στόχος της δράσης αυτής είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέματα που αφορούν στην υγεία και γενικότερα στην προστασία των ματιών. Λόγω της πανδημίας και των παρατεταμένων αποκλεισμών και παύσεων λειτουργείας του συστήματος υγείας το πρόγραμμα έχει επεκταθεί και για τα έτη 2021 και 2022.
Οι οφθαλμοί, τα μάτια μας
Οι οφθαλμοί αποτελούν αδιαμφισβήτητα ένα από τα πιο χρήσιμα και αναγκαία όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Μέσω της όρασης είναι δυνατή η αντίληψη όλων όσων διαδραματίζονται γύρω μας, σε ποσοστό τουλάχιστον 80%. Αν σκεφτούμε τα επαγγέλματα και τις Τέχνες, που ορίζονται από την όραση, αντιλαμβανόμαστε αμέσως το τι σημαίνει η όραση για τη ζωή μας. Είναι, επιπλέον, εκείνη η αίσθηση, μαζί με την όσφρηση, η οποία δεν παύει να μας δίνει μηνύματα ακόμη και όταν οι υπόλοιπες είναι σε παύση. Για όλα τα παραπάνω λοιπόν, πραγματοποιείται ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Όρασης.
Οι κυριότερες παθήσεις των ματιών
Στη χώρα μας οι κυριότερες παθήσεις είναι ο καταρράκτης, το γλαύκωμα και οι διάφορες παθήσεις της ωχράς κηλίδας. Ας δούμε τι είναι το καθένα.
- Ο καταρράκτης αποτελεί την κύρια αιτία τύφλωσης. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 48% των περιπτώσεων τύφλωσης οφείλονται στον καταρράκτη. Καταρράκτης είναι η σταδιακή θόλωση του φακού με αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση της όρασης. Αντιμετωπίζεται χειρουργικά και μόνο.
- Το γλαύκωμα αποτελεί τη δεύτερη αιτία τύφλωσης. Το γλαύκωμα δυστυχώς για τον ασθενή δεν παρουσιάζει συμπτώματα με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στην απώλεια ενός μεγάλου μέρους της όρασης, χωρίς να γίνεται άμεσα αντιληπτό αυτό. Η έγκαιρη διάγνωση είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσει ο ασθενής να διατηρήσει την όρασή του σε ικανοποιητικό βαθμό και μακροπρόθεσμα.
- Οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας αποτελούν και αυτές με τη σειρά τους ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για την υγεία των οφθαλμών. Εκτιμάται πως στη χώρα μας περισσότεροι από 50 χιλιάδες άνθρωποι πάσχουν από κάποια από τις παθήσεις της ωχράς κηλίδας με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν βαρύτατα προβλήματα όρασης. Οι παθήσεις αυτές είναι:
- H ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, που προσβάλει κυρίως άτομα άνω των 60 ετών.
- Το διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας, που προσβάλει άτομα που πάσχουν από διαβήτη.
- Το οίδημα οφειλόμενο σε θρόμβωση φλέβας αμφιβληστροειδούς, που το συναντούμε αποκλειστικά σε ενήλικες.
- Η Απόφραξη Φλέβας Αμφιβληστροειδούς (Α.Φ.Α.).
- Η Υαλοειδοωχρική έλξη, η οποία παραμορφώνει τα κύτταρα της κεντρικής όρασης με αποτέλεσμα ο ασθενής να οδηγείται συχνά σε μη αναστρέψιμες βλάβες στην ευκρινή όραση.
- Όσον αφορά στις μολύνσεις των οφθαλμών, ας αναφερθούμε ονομαστικά στις συνηθέστερες, οι οποίες και είναι: η βλεφαρίτιδα, η δακρύρροια, η διπλωπία, η δυσχρωματοψία, η επιπεφυκίτιδα, η κερατίτιδα, η κρίθη, η ξηροφθαλμία και τέλος το στεάτιο. Αίτια για όλα αυτά είναι συνήθως ο ήλιος, η κακή υγιεινή χεριών και προσώπου, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Ο Ήλιος και τα μάτια μας
Ο ήλιος είναι ένα αναπόσπαστα συνδεδεμένος με την εικόνα που έχουν όλοι για την Ελλάδα. Πολλές φορές όμως παραβλέπεται και αγνοείται το πόσο επικίνδυνος είναι για πολλά αλλά και όσον αφορά στα μάτια μας. Ο ήλιος περιλαμβάνει τρία είδη ακτινοβολιών:
- Τις υπέρυθρες, που δε γίνονται αντιληπτές από το ανθρώπινο μάτι.
- Τις ακτίνες φωτός, αυτές δηλαδή που φωτίζουν και βλέπουμε.
- Τις υπεριώδεις, που δε γίνονται αντιληπτές από το ανθρώπινο μάτι.
Η υπεριώδης ακτινοβολία
- Η υπεριώδης ακτινοβολία φθάνει στα μάτια κυρίως μέσω αντανάκλασης σε επιφάνειες, όπως είναι η άσφαλτος, η άμμος, το νερό, το γυαλί και το χιόνι. Είναι πολύ ισχυρή και είναι σε θέση να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στα μάτια μας, εάν δεν είμαστε προσεκτικοί. Δακρίνεται σε τρεις τύπους ανάλογα με το μήκος κύματος που εκπέμπουν οι ακτίνες.
1.Υπεριώδη ακτινοβολία τύπου Α, γνωστή ως UVA
Θεωρείται η μεγαλύτερη πηγή ηλιακής ακτινοβολίας στη Γη και είναι ικανή να εισχωρήσει κατά πολύ στις εσωτερικές στοιβάδες του δέρματος. H UVA είναι ο τύπος ακτινοβολίας που προκαλεί τις περισσότερες βλάβες στα εσωτερικά τμήματα του ματιού, ειδικά στον αμφιβληστροειδή και την ωχρά κηλίδα, που αποτελεί το κεντρικό τμήμα του ματιού.
2.Υπεριώδη ακτινοβολία τύπου Β, γνωστή ως UVB
Η Γη δέχεται μικρές ποσότητες της UVB καθώς μεγάλο μέρος της απορροφάται από τη στοιβάδα του όζοντος. H UVB μολαταύτα καταφέρνει και προκαλεί βλάβες στα μάτια, ιδίως στα εξωτερικά τμήματα, όπως είναι ο φακός και ο κερατοειδής χιτώνας. Επίσης είναι σημαντικό να σημειωθεί πως βλάβες προκαλούνται από την UVB και στα βλέφαρα.
3.Υπεριώδη ακτινοβολία τύπου C, γνωστή ως UVC
Η ακτινοβολία αυτή δεν επηρεάζει τα μάτια, παρά μόνο το δέρμα, για το οποίο και είναι εξαιρετικά επιβλαβής.
Γίνεται αντιληπτό πως η χρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει μια σειρά παθήσεων στα μάτια, όπως είναι το πτερύγιο, ο καταρράκτης, η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, ακόμη και η εμφάνιση καρκίνου στο δέρμα γύρω από τα μάτια. Σημαντικό είναι να σημειωθεί πως οι βλάβες που προκαλούνται με το πέρασμα του χρόνου δρουν αθροιστικά. Αυτό σημαίνει πως σε κάθε έκθεση στον ήλιο προκαλούνται νέες βλάβες που προστίθενται στις ήδη υπάρχουσες. Για αυτό λοιπόν, προσοχή: γυαλιά ηλίου και σκιά.
Η παιδική αμβλυωπία
Με τον όρο αμβλυωπία ονομάζουμε κάθε κατάσταση μειωμένης οπτικής οξύτητας ενός κατά τα άλλα φυσιολογικού παιδικού ματιού, που όμως με την πάροδο του χρόνου και την ανάπτυξη του παιδιού δεν παρέρχεται και δε βελτιώνεται. Η μείωση αυτή δε βελτιώνεται ούτε με τη χρήση γυαλιών και οφείλεται σε μη φυσιολογική ανάπτυξη της όρασης κατά την παιδική ηλικία. Σημαντικό είναι να τονίσουμε πως μετά την ηλικία των 7 ετών κανένα είδος θεραπείας ΔΕΝ είναι ικανοποιητικά αποτελεσματικό. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει οργανική βλάβη αλλά απλώς «τεμπελιάζει» το μάτι του παιδιού. Για αυτό και καλείται και «τεμπέλικο μάτι». Η πάθηση αυτή γίνεται αντιληπτή από τον οφθαλμίατρο του παιδιού, στις τακτικές του εξετάσεις, αλλά διαπιστώνεται και από τους γονείς στο σπίτι, όταν το παιδί δείχνει να μη βλέπει καλά. Σε κάθε περίπτωση το παιδί πρέπει να το δει οφθαλμίατρος.
Περισσότερα για τις παθήσεις των ματιών των παιδιών, στο άρθρο μας: Το παιδί μου βλέπει θολά….και στο άρθρο μας: Το μάτι του παιδιού κοκκίνισε...
Τι συμβαίνει στον κόσμο σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε.
Σύμφωνα με έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από τον Π.Ο.Υ., που αποτελεί το θεμελιώδες όργανο υγείας και ενημέρωσης των πολιτών σε παγκόσμιο επίπεδο, παρουσιάζουμε τα τελευταία στατιστικά στοιχεία. Ας τα δούμε.
- 285 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο πάσχουν από κάποια πάθηση των ματιών. Τα 246 εκατομμύρια εκ των οποίων βρίσκονται στα πρόθυρα τύφλωσης, ενώ οι υπόλοιποι είναι τυφλοί.
- Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία μας δείχνουν πως οι 4 στους 5, που πάσχουν από προβλήματα όρασης, θα μπορούσαν να το είχαν αποφύγει απλώς και μόνον μέσω της πρόληψης.
- Οι αναπτυσσόμενες και υπανάπτυκτες χώρες φιλοξενούν το 90% περίπου των ανθρώπων που πάσχουν από προβλήματα διάθλασης και προσαρμογής. Άρα είναι και θέμα φτώχειας ή και κουλτούρας.
- Αξίζει να αναφερθεί πως ο καταρράκτης αποτελεί την κυρίαρχη αιτία που οδηγεί σε τύφλωση.
Η πρόληψη
Όλοι οι επαγγελματίες υγείας δίνουν μεγάλη έμφαση στην πρόληψη. Όπως σε κάθε γενική ή ειδική πάθηση, έτσι και στις διάφορες παθήσεις, που συνδέονται με την όραση, υπάρχουν μέτρα πρόληψης που μπορούμε όλοι μας, μικροί και μεγάλοι, να τα εντάξουμε στην καθημερινότητά μας. Ας τα δούμε.
- Αποφεύγουμε την πολύωρη επαφή με οθόνες.
- Σημαντικό είναι η φωτεινότητα της οθόνης (π.χ. κινητού τηλεφώνου, υπολογιστή) να είναι σε χαμηλό επίπεδο.
- Δε θα πρέπει να παραμελούμε την ενυδάτωση των ματιών μας.
- Επίσης, σημαντικός για την υγεία των ματιών είναι ο καλός και αρκετός ύπνος καθώς και η ξεκούραση.
Η διατροφή ως όργανο πρόληψης των οφθαλμικών παθήσεων
Είναι γνωστό σε όλους μας πως η διατροφή αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στη διατήρηση της υγείας του οργανισμού. Κατά συνέπεια και των ματιών μας. Η κατανάλωση ορισμένων τροφών που περιέχουν ορισμένα θρεπτικά συστατικά για την καλή όραση, υποβοηθούν τον οργανισμό στη διατήρηση, και γιατί όχι και στη βελτίωση της καλής όρασης. Τα συστατικά αυτά είναι τα παρακάτω:
- Λουτεΐνη: Βρίσκεται στο μπρόκολο.
- Ζεαξανθίνη: Βρίσκεται στο μπρόκολο.
- β-καροτένιο: To συναντούμε στο καρότο, στα βερύκοκα και στο μπρόκολο. Είναι πολύ σημαντικό για τον αμφιβληστροειδή του ματιού.
- βιταμίνη Α: Βρίσκεται στα λαχανικά και στα πολύχρωμα φρούτα.
- ψευδάργυρος: Βρίσκεται στα βερύκοκα.
- βιταμίνη C: Βρίσκεται στα βερύκοκα και στο μπρόκολο.
- βιταμίνη Ε: Βρίσκεται στα βερύκοκα.
- ωμέγα-3 λιπαρό οξύ: Μπορούμε να την πάρουμε από τους ξηρούς καρπούς, όπως είναι τα κάσιους, τα καρύδια και τα αμύγδαλα.
Επίλογος
Τα μάτια μας είναι ένα από τα σημαντικότερα όργανα του οργανισμού μας. Η προσοχή και η φροντίδα τους από όλους εμάς, ανεξάρτητα από την ηλικία μας, αποτελεί πράξη ζωτικής σημασίας. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως αποτελεί τον καθρέφτη της υγείας και συχνά η εξέταση των ματιών από τον οφθαλμίατρο αποτελεί όργανο διάγνωσης διαφόρων ασθενειών όπως είναι ο διαβήτης, η νόσος του graves, η υπέρταση, η σκλήρυνση κατά πλάκας, το εγκεφαλικό επεισόδιο, η σαρκοείδωση, το aids, ο λύκος και η ρευματοειδής αρθρίτιδα και άλλες πάρα πολλές.
Πηγές
Ηλ.Ταχ.: [email protected]
Ευγενία Γεωργακοπούλου
Νοσηλεύτρια, Προϊσταμένη Πυρηνικής Ιατρικής
Ηλ. Ταχ.: [email protected]
Αναστασία Γερογιάννη
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
