Σύνταξη άρθρου: Αναστασία Γερογιάννη 

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

H τροφή αποτελεί καύσιμο του οργανισμού για να εκτελέσει όλες τις απαραίτητες λειτουργίες του καθημερινά. Είναι όμως και ένα αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής μας ζωής και της προστασίας της υγείας μας. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σε παγκόσμια κλίμακα η στροφή του κόσμου προς μια υγιεινή διατροφή ως μέσο της επίτευξης ενός συνολικότερου τρόπου βελτίωσης της ζωής και της υγείας του. Ας δούμε όμως μια στρέβλωση αυτής της τάσης, η οποία, αν και ξεκινά με σωστή πρόθεση, καταλήγει να φέρει αντίθετα αποτελέσματα και ονομάζεται νευρική ορθορεξία.

Τι είναι η ορθορεξία

Ο όρος ορθορεξία (orthorexia), που προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «ορθός» και «όρεξη», μπορεί να περιγράψει αυτήν την πρόθεση για υιοθέτηση υγιεινότερων συνηθειών διατροφής και τρόπου ζωής. Πρώτη φορά ο όρος αυτός διατυπώθηκε από τον Αμερικανό ιατρό Στίβεν Μπράτμαν (Steven Bratman) το 1997 στο βιβλίο του «Health Food Junkies». Για την ακρίβεια ο όρος νευρική ορθορεξία έρχεται να εκφράσει την εμμονή με την κατανάλωση τροφών που θεωρούνται υγιεινές και την υπερβολική ενασχόληση με το είδος και την ποιότητα των τροφών γενικότερα. Η νευρική ορθορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή που μπορεί να δημιουργήσει στον οργανισμό μεγάλα προβλήματα στην προσπάθεια κάποιου να τρέφεται «σωστά». Αφορά κυρίως εφήβους και ενήλικες, ανεξαρτήτως φύλου. Η διαφορά της με την νευρική ανορεξία, μια διατροφική διαταραχή πλέον γνωστή και συχνή στην εποχή μας, είναι πως ενώ και στις δύο υπάρχει περιορισμός πρόσληψης της τροφής, στην ανορεξία αυτό αφορά την ποσότητα ενώ στην ορθορεξία την ποιότητα. Τα ορθορεξικά άτομα μπορούν να αποκλείσουν από το καθημερινό διαιτολόγιό τους ολόκληρες ομάδες τροφίμων, όπως παραδείγματος χάριν τα γαλακτοκομικά θεωρώντας τα ανθυγιεινά.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως η νευρική ορθορεξία δεν έχει συμπεριληφθεί ακόμη στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρίας (Diagnostic and Statistical Manual of Medical Disorders, DSM) που εκδόθηκε τελευταία φορά το 2015 (5η έκδοση), όπως συμβαίνει με άλλες γνωστές διατροφικές διαταραχές όπως η νευρική ανορεξία, η νευρική βουλιμία ή η επεισοδιακή υπερφαγία.

Τα συμπτώματα της ορθορεξίας

Τα συμπτώματα – δείγματα ενός ορθορεξικού ατόμου είναι απλά και αρκετά εμφανή. Ένα τέτοιο άτομο ανησυχεί για την ποιότητα και όχι την ποσότητα της τροφής του. Αφιερώνει χρόνο, ώστε να εξετάσει την προέλευσή της, την επισήμανσή της (ετικέτες τροφίμων), τη συσκευασία της ή τον τρόπο μαγειρέματος. Οι ορθορεξικοί ασχολούνται συνεχώς με το εάν τα λαχανικά που καταναλώνουν έχουν εκτεθεί σε φυτοφάρμακα, εάν τα γαλακτοκομικά προϊόντα που καταναλώνουν προέρχονται από αγελάδες που έχουν εμβολιαστεί με ορμόνες, εάν τα θρεπτικά συστατικά χάθηκαν κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος, εάν προστέθηκαν θρεπτικά συστατικά, τεχνητά αρωματικά ή συντηρητικά, εάν τα τρόφιμα ενδέχεται να περιέχουν καρκινογόνες ενώσεις που προέρχονται από τα υλικά συσκευασίας τους, εάν οι ετικέτες παρέχουν επαρκείς πληροφορίες για να κρίνουν την ποιότητα των συγκεκριμένων συστατικών, κ.ο.κ. .

Οι συνέπειες της ορθορεξίας

Ως συνέπεια της νευρικής ορθορεξίας μπορεί κάποιος να εμφανίσει ανεπάρκεια σε διάφορα θρεπτικά συστατικά, λόγω του αποκλεισμού ολόκληρων ομάδων τροφίμων και σε βάθος χρόνου ενδέχεται να παρουσιάσει επιπλοκές στην υγεία του όμοιες με εκείνες της νευρικής ανορεξίας (οστεοπενία, αναιμία, υπονατριαιμία, μεταβολική οξέωση, πανκυτταροπενία, έλλειψη τεστοστερόνης, βραδυκαρδία). Οι συνέπειες όμως αυτής της διαταραχής δεν αφορούν μόνο την σωματική αλλά και την ψυχική υγεία του ατόμου. Τα ορθορεξικά άτομα, αν αποτύχουν να ελέγξουν απόλυτα την ποιότητα της τροφής που καταναλώνουν, απογοητεύονται, θεωρούν ότι χάνουν τον έλεγχο και την πειθαρχία τους και μπορούν να οδηγηθούν σε ακόμη πιο αυστηρές δίαιτες περιορισμού. Επιπλέον στην προσπάθεια τους να μείνουν ‘’ καθαροί’’ από τα «ανθυγιεινά» τρόφιμα, διατρέχουν τον κίνδυνο της κοινωνικής απομόνωσης, καθώς θεωρούν πως μόνο όταν είναι μόνοι τους μπορούν να διατηρήσουν την υγιεινή τους διατροφή ανεπηρέαστοι χωρίς να επηρεάζονται από άλλους που δεν συμμερίζονται τις ίδιες απόψεις για τη «σωστή» διατροφή.

Η νευρική ορθορεξία αποτελεί μια διατροφική διαταραχή, που κρύβεται πίσω από την υγεία και την επίτευξη του βέλτιστου τρόπου ζωής. Όπως όλες οι διατροφικές διαταραχές, έτσι και αυτή θα πρέπει να εντοπίζεται και να αναγνωρίζεται νωρίς, καθώς και να αντιμετωπίζεται με την βοήθεια ειδικών. Μια σωστή διατροφή σίγουρα συμβάλει στη διατήρηση της υγείας όλων αλλά η εμμονή με αυτήν μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Λέμε ναι στην υγιεινή διατροφή που περιλαμβάνει τα πάντα, με μέτρο και ποιότητα, χωρίς ακρότητες!

Πηγές

  1. Orthorexia 
  2. Bratman S., Knight D. 2000. Health Food Junkies: Orthorexia Nervosa– Overcoming the Obsession With Healthful Eating. New York, NY: Broadway
  3. Koven N. S., Abry A. W. 2015. The clinical basis of orthorexia nervosa: emerging perspectives. Neuropsychiatr Dis Treat, p 11: 385–394.

 

 

Ηλ.Ταχ.: [email protected]

Ευγενία Γεωργακοπούλου

Νοσηλεύτρια, Προϊσταμένη Πυρηνικής Ιατρική

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Αναστασία Γερογιάννη

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης