Σύνταξη άρθρου: Δήμητρα Μπελέρη
Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ουρανός

 

Ένα σημείο της πόλης με ιδιαίτερα μεγάλη αξία και αίγλη, για όποιον ενδιαφέρεται για την συνολική ιστορία της Αθήνας, είναι η ευρεία περιοχή του Ζαππείου και του Εθνικού Κήπου. Λίγοι γνωρίζουν πως είναι ένα από τα σημεία της πόλης με νεολιθικά κατάλοιπα και με αδιάκοπη λατρευτική παρουσία του ανθρώπου από τότε έως και σήμερα. Στους παλαιούς χρόνους υπήρξε μαγευτική ως τοποθεσία χάριν των υδάτων του Ιλισού και της συνεπακόλουθης βλάστησης.

Λεζάντα: Ο χώρος του Ολυμπείου. Προσιδιάζει αρκετά με το τοπίο στην αρχαιότητα.

Η περιοχή στην οποία αναφερόμαστε εντάχθηκε στο οικιστικό ιστό της Αθήνας με τη ρωμαϊκή επέκταση της πόλης τον 2ο μ.Χ. αιώνα, επί Αδριανού, οπότε και ολοκληρώνεται (ημιτελής από την εποχή του Πεισιστράτου!) και ο παρακείμενος μνημειακός ναός του Ολυμπίου Διός, κτίζεται η Πύλη του Αδριανού και άλλα ιερά ή δημόσια κτήρια.

 

Λεζάντα : Η Πύλη του Αδριανού

Νοτίως του Εθνικού Κήπου και στον πεζόδρομο της λεωφόρου Αμαλίας 405, εντοπίζεται ένα πολύ ξεχωριστό κτήριο, το οποίο και μας ενδιαφέρει στο παρόν άρθρο και που δεν είναι άλλο από το Ρωμαϊκό Λουτρό της Αθήνας.

Το Λουτρό

Λεζάντα: Αναπαράσταση του Ρωμαϊκού Λουτρού

Το λουτρό χτίστηκε με την ανοικοδόμηση της Αθήνας μετά την επιδρομή και τις καταστροφές, που προκάλεσε στην πόλη το γερμανικό φύλο των Ερούλων στα τέλη του 3ου ή στις αρχές του 4ου μ.Χ. αιώνα. Τότε καταστράφηκαν πολλά κτήρια της πόλης, ανάμεσά τους και η σκεπή του Ηρωδείου, η οποία κάηκε και κατέπεσε. Όσον αφορά στο Λουτρό (βαλανείο), το κτήριο, πολυτελούς κατασκευής, συνέχισε να επεκτείνεται και να βελτιώνεται έως και τον 6ο μ.Χ. . Οι ανασκαφές και οι μελέτες των αρχαιολόγων καταδεικνύουν πως μέρος του οικοδομικού υλικού, που χρησιμοποιήθηκε, είναι δεύτερης χρήσης, ενώ χρήση άλλαξε και το ίδιο το κτήριο καθώς οι ανασκαφικές έρευνες έφεραν στο φως τεκμήρια χρήσης των χώρων του ως κρατητήρια χριστιανών, οι οποίοι και πιθανόν μαρτύρησαν. Στη μεσαιωνική/βυζαντινή περίοδο οι αίθουσες και τα υπόγεια του βαλανείου χρησιμοποιήθηκαν ως σιταποθήκες.

Λεζάντα: Οι πληροφορίες για το βαλανείο, όπως είναι αναρτημένες στον αρχαιολογικό χώρο. Παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Η αξία του Ρωμαϊκού Λουτρού για τη σύγχρονη Αθήνα

Οι σημερινοί κάτοικοι της πρωτεύουσας αμυδρή μόνο εικόνα έχουν για την Αθήνα της ρωμαϊκής περιόδου, η οποία κράτησε, μην ξεχνάμε, τουλάχιστον μισή χιλιετία. Το Ηρώδειο, η Πύλη του Αδριανού, το Αδριάνειο Υδραγωγείο, η Ρωμαϊκή Αγορά, ισχυρά τοπόσημα της σύγχρονης Αθήνας, χτίστηκαν όλα επί Ρωμαίων. Το Ρωμαϊκό Λουτρό όμως είναι από τα λίγα κτήρια της περιόδου που παρέχουν πληροφορίες, πολύτιμες μάλιστα, για την καθημερινή και την ιδιωτική ζωή των ανθρώπων της εποχής. Παραλλήλως συνδέει την εικόνα της ρωμαϊκής Αθήνας με τις υπόλοιπες πόλεις της αυτοκρατορίας μέσω αυτών ακριβώς των καθημερινών συνηθειών. Σύνδεση που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, υπάρχει και σήμερα…

Το Ρωμαϊκό Λουτρό του Ζαππείου υπάγεται στη Γ’ Εφορεία Αρχαιοτήτων.

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Άννα Τσολάκογλου

Φιλόλογος, Γλωσσολόγος, Μεταπτυχιακή Ειδικός στις Αλληλεπιδράσεις των Πολιτισμών και των Πολιτιστικών Τοπικοτήτων

 

Δήμητρα Μπελέρη

Πολιτική υπομηχανικός