Είναι το παιδί μου χαρισματικό;

Σύνταξη άρθρου: Αγάθη Πατσιούδη

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Όλα τα παιδιά, όπως και όλοι οι άνθρωποι άλλωστε, ρέπουν προς ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, ή και περισσότερα. Έχουν, αν θέλετε, κλίση προς κάποιαν ασχολία, με την οποίαν απολαμβάνουν να καταπιάνονται και αισθάνονται ότι σ’αυτήν τα καταφέρνουν καλύτερα από καθετί άλλο, με το οποίο ασχολούνται. Άλλα παιδιά αγαπούν τους γρίφους, τα μαθηματικά ή τη μουσική, άλλα τις ξένες γλώσσες, τη λογοτεχνία ή την άθληση, άλλα έχουν μια ιδιαίτερη ικανότητα στη γλώσσα ή την πληροφορική. Μερικά αρέσκονται να γράφουν στο ημερολόγιό τους, άλλα να ζωγραφίζουν και άλλα να χορεύουν. Όλα αυτά τραβούν την προσοχή των εκπαιδευτικών και, φυσικά, των γονέων.

Οι γονείς

Οι πρώτοι που αντιλαμβάνονται αυτά τα ξεχωριστά χαρίσματα των παιδιών και χαίρονται με τα θετικά στοιχεία, τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες, που αναπτύσσουν, είναι οι γονείς τους. Τα συναισθήματα που τους κυριεύουν είναι χαρά, υπερηφάνεια, ικανοποίηση και ελπίδα. Ας τα σημειώσουμε, είναι απαραίτητο για να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει στη συνέχεια.

Οι γονείς, λοιπόν, είναι εκείνοι που αισθάνονται περήφανοι για τα παιδιά τους, που τα επιβραβεύουν, τα στηρίζουν και τα ωθούν να ξεπεράσουν τα εμπόδια που συναντούν στον δρόμο τους. Προσπαθούν δε, με όλες τους τις δυνάμεις και με όλα τα μέσα που διαθέτουν, να εμπλουτίσουν αυτά τα ενδιαφέροντα και να διασφαλίσουν την πρόοδο των παιδιών, καθώς αυτά μεγαλώνουν. Οι γονείς είναι και εκείνοι που καταδεικνύουν, πάσης ευκαιρίας δοθείσης, τούτα τα ιδιαίτερα χαρίσματα στα άτομα που εμπλέκονται στη μαθησιακή πορεία και εξέλιξη των παιδιών και των εφήβων. Σημαντική θέση μεταξύ των ατόμων αυτών κατέχουν οι εκπαιδευτικοί, οι δάσκαλοι των παιδιών. Οι γονείς, λοιπόν, φροντίζουν να επισημάνουν στους δασκάλους ποια είναι τα στοιχεία αυτά που κάνουν τα παιδιά τους να είναι, κατά τη δική τους γνώμη, (το σημειώνουμε αυτό!), χαρισματικά!

Η παραπάνω συμπεριφορά των γονέων είναι κατανοητή, στον βαθμό που αφορά στην εικόνα που έχουν για τα παιδιά τους. Είναι φυσιολογικό και αποδεκτό το ότι για κάθε γονέα το παιδί του είναι μοναδικό και τα επιτεύγματά του ξεχωριστής σημασίας από εκείνα των υπολοίπων ομηλίκων του. Κάτι τέτοιο όμως δεν σημαίνει ότι η κρίση των γονέων είναι και αντικειμενική… Αρκετές είναι οι περιπτώσεις που υπερεκτιμούν τις ικανότητες και, κυρίως, τις δυνατότητες που τα παιδιά έχουν. Οι λόγοι πολλοί… Ας δούμε τους χαρακτηριστικότερους:

• Πολλές φορές η φράση «το παιδί αυτό είναι χαρισματικό» χρησιμοποιείται λανθασμένα από γονείς, εκπαιδευτές ή εκπαιδευτικούς για να επικυρώσει τις σχολικές γνώσεις, την καλή επίδοση ή την καλή συμπεριφορά ενός παιδιού στο σχολείο. Σίγουρα η προσπάθεια, η επιμέλεια, η υπομονή και η ευγένεια είναι χαρίσματα. Είναι αυτές όμως, πραγματικά, οι μόνες συνιστώσες της χαρισματικότητας;
•  Η ποσότητα και η ποιότητα της ύλης που τα παιδιά διδάσκονται σε κάθε τάξη του σχολικού βίου τους είναι, σήμερα, πολύ διαφορετική από αυτήν που διδάσκονταν οι γονείς τους, ως μαθητές στην αντίστοιχη τάξη. Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά ότι τα παιδιά μαθαίνουν πιο πολλά πράγματα, για περισσότερα αντικείμενα και σε μικρότερη ηλικία από αυτήν που τα έμαθαν οι γονείς τους. Το αποτέλεσμα; Οι μικροί μαθητές να φαντάζουν στα μάτια των γονιών τους μικροί φωστήρες…
• Πολλοί γονείς επιχειρούν να καλλιεργήσουν στα παιδιά τους ενδιαφέροντα, όπως η αγάπη για τον αθλητισμό, η φιλαναγνωσία, η αναζήτηση και η, καλώς εννοούμενη, περιέργεια κ.ά. . Και ορθώς πράττουν! Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις όπου το μέτρο χάνεται. Τα παιδιά πακτώνονται με δραστηριότητες – «ενδιαφέροντα», στις οποίες ανταποκρίνονται αγόγγυστα, ενώ οι γονείς εντοπίζουν χαρίσματα, που οι ίδιοι έχουν επιλέξει να κατέχουν τα παιδιά τους. Αρκετές φορές δε χωρίς να τα ρωτήσουν εάν όντως τα ίδια επιθυμούν να εμπλακούν ή και χωρίς τη γνώμη/συμβουλή των εκπαιδευτικών.
• Τα ενδιαφέροντα και οι επιδόσεις συνδέονται σε πολλές περιπτώσεις με τα ερεθίσματα και τις επιδράσεις του περιβάλλοντος. Αυτές είναι και οι περιπτώσεις που η έμφυτη κλίση συγχέεται με τη μαθημένη. Ας αναλογιστούμε για λίγο… Έστω ότι πληροφορούμε τον δάσκαλο πως το παιδάκι μας είναι φιλαναγνώστης και αγαπά να γράφει. Είναι όντως έτσι; Πόσο έχουμε συμβάλει εμείς οι ίδιοι σε αυτό; Διαβάζει και γράφει επειδή δέχτηκε από εμάς τις κατάλληλες νύξεις και έπειτα άρχισε να αναζητά μόνο του τη συντροφιά ενός καλού βιβλίου και την έκφραση μέσω του γραπτού λόγου; Μήπως το κάνει επειδή οι γονείς του λένε ότι πρέπει να γράφει λ.χ. ημερολόγιο, για να μάθει να γράφει σωστά και πρέπει να διαβάζει ένα βιβλίο π.χ. ανά δεκαπενθήμερο; Ανακάλυψε, δηλαδή, το ενδιαφέρον αυτό χωρίς πίεση ή το διάβασμα ανήκει σε μία ρουτίνα, που εμείς δημιουργήσαμε για εκείνο και την οποία αντιμετωπίζει ως «αναγκαίο κακό»;

Η τάση της σύγχρονης εποχής στρέφει το ενδιαφέρον των γονέων στο τι θα συμβεί σε ένα παιδί, όταν οι δυνατότητες που έχει υποτιμούνται. Ίσως να μην τις αναπτύξει πλήρως, να μην επιτύχει και να μην είναι ευτυχισμένο… Ας σταθούμε όμως λίγο και στο γεγονός ότι προβλήματα δημιουργούνται κάθε φορά που δεν εκτιμούμε σωστά την κατάσταση, από όποια πλευρά και αν γέρνει η πλάστιγγα. Δυσκολίες στην ψυχοπνευματική λειτουργικότητα του παιδιού και στην επικοινωνία του με τους γονείς θα δημιουργηθούν και στην περίπτωση που υπερεκτιμούμε τις δυνατότητές του. Ας αναλογιστούμε τον φόρτο και την πίεση που μπορεί να νιώθει σε αυτήν την περίπτωση. Ίσως να σκέφτεται: «Μα γιατί περιμένουν τόσα πολλά από μένα; Γιατί δεν μπορώ να ανταποκριθώ σε αυτά που ζητούν;». Οι υπέρμετρες προσδοκίες μπορούν να προκαλέσουν άγχος, ανασφάλεια, παρεξηγήσεις και ένταση σε ανάλογο βαθμό με τις χαμηλές ή και τις ανύπαρκτες. Η αρχή της αυτο-εκπληρούμενης προφητείας κάνει τη μαθημένη ανημποριά και τη μαθημένη τελειότητα δύο όψεις του ίδιου νομίσματος…

Όλοι έχουμε ιδιαίτερα χαρίσματα, για τα οποία οι πρώτοι που υπήρξαν υπερήφανοι ήταν οι γονείς μας. Όμως, αγαπητοί γονείς, πρέπει πάντα να προσέχουμε και να είμαστε σε θέση να ξεχωρίζουμε τις πραγματικές ικανότητες και δυνατότητες του παιδιού, είτε αυτές έχουν να κάνουν με τη σχολική του επίδοση είτε όχι. Ας μη λησμονούμε ότι έχουμε σε αυτή μας την προσπάθεια ως πολύτιμους συμμάχους τους δασκάλους και τους καθηγητές των παιδιών μας! Πολύ πιθανόν τα παιδιά μας να είναι προικισμένα σε έναν ή περισσότερους τομείς. Ο μόνος τρόπος για να αποδειχτεί κάτι τέτοιο είναι να αρχίσει το παιδί να δουλεύει με τον δάσκαλό του. Είναι ο μόνος ασφαλής δρόμος για να φτάσει σιγά σιγά στο υψηλότερο επίπεδο των δυνατοτήτων του. Ο δάσκαλος είναι ο επιστήμονας, που θα βρει τον τρόπο να βοηθήσει το παιδί να εκδηλώσει τα χαρίσματά του και, γιατί όχι, να ανακαλύψει και άλλα. Πάντα, βέβαια, με τη δική σας βοήθεια! Εμπιστευθείτε τον, λοιπόν, και συνεργαστείτε μαζί του! Παρατηρήστε την πορεία του παιδιού και συζητήστε με τον δάσκαλο, αντί να προσπαθείτε να πείσετε ο ένας τον άλλον για το άδικο των λόγων του! Θα βγείτε κερδισμένοι και εσείς και τα παιδιά!

Επίλογος, μία σοβαρή πρόταση προς τους γονείς

Κλείνοντας, αγαπητοί γονείς, επιτρέψτε μας μία τελευταία παραίνεση: Ας διαχωρίσουμε τα χαρίσματα των παιδιών από τις δικές μας προσωπικές προσδοκίες, από τις, κακώς εννοούμενες, φιλοδοξίες – επιδιώξεις ή και τα συμπλέγματα. Μόνο τότε θα είναι πιο ευτυχισμένα και θα νιώθουν ασφαλέστερα στην οικογενειακή και στη σχολική ζωή. Ας αποφύγουμε την υπέρμετρη πίεση και ας δώσουμε στα παιδιά το ισορροπημένο περιβάλλον, που χρειάζονται για να προοδεύσουν ουσιαστικά. Η λογική της ετικέτας και της επιτυχίας – αποτυχίας δε βοήθησε ποτέ κανέναν. Ακόμα και εκείνους τους χαρισματικά ευφυείς, που ανήκουν μόλις και μετά βίας στο 2-5% του παγκόσμιου πληθυσμού! Ας μην μπαίνουμε, λοιπόν, στη λογική αυτή και, ειδικότερα, ας μη συμπαρασύρουμε σ’ αυτήν τα παιδιά και τους εφήβους.

Τα παιδιά μας δεν μπορούν και δεν πρέπει να είναι δεκανίκι της δικής μας φιλοδοξίας και του δικού μας εγωισμού! 

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

 

Τάσσος Κυρίκος

Μαθηματικός