Σύνταξη άρθρου: Στεφανία Πολλάκη
Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

 

Στο ΑΘΗΝΟΔΡΟΜΙΟ έχει ήδη γραφτεί άρθρο με ιστορική – μυθολογική – λαογραφική αναφορά στο θέμα της παρουσίας του νερού στην Αθήνα και στην ευρύτερη περιοχή της. Σκοπός της σελίδας Διαδρομές – Αποδράσεις είναι να γνωρίσει στους αναγνώστες της ακόμη πιο ουσιαστικά τον πολύ πλούσιο, ποικίλο και εξαιρετικά περίπλοκο υδάτινο κόσμο της Αττικής μας. Περίπλοκο είναι βέβαια και το ανάγλυφο της αττικής γης από το οποίο διαμορφώνονται όλες οι ροές και οι συμπεριφορές του νερού. Στο παρόν άρθρο θα παρουσιάσουμε αυτές τις συμπεριφορές μέσα από τους ορισμούς, οι οποίοι, πολύ αναλυτικά, μας εξηγούν όρους και σημασίες.

Έχουμε:

  • Ποτάμι: Πορεία γλυκού ή πόσιμου νερού με σταθερή κοίτη, η οποία έχει νερό όλους τους μήνες του χρόνου και ξεκινά από πηγή όπου καταλήγει σε μεγαλύτερο ποταμό, σε λίμνη ή σε θάλασσα.
  • Τα μέρη ενός ποταμού: πηγή, κοίτη (κύρια ροή), πυθμένας, τα πράνη (οι πλαγιές της ροής), όχθες, εκβολές.
Όχθη ποταμού
  • Παραπόταμος: Ο μικρότερος ποταμός, που αντί να εκβάλει στη θάλασσα, εκβάλει σε έναν μεγαλύτερό του ποταμό και του «δίνει» τα νερά του.
  • Εκβολή Ποταμού: Το σημείο στο οποίο ένας ποταμός καταλήγει στον ωκεανό, στη θάλασσα ή σε λίμνη.
  • Δέλτα Ποταμού: Ο γεωγραφικός σχηματισμός που δημιουργείται από την απόθεση ιζημάτων που μεταφέρει ένας ποταμός στην εκβολή του.
  • Χείμαρρος: Το ποτάμι που έχει νερό μόνο κατά τη διάρκεια μιας βροχής ή μπόρας και η ροή του είναι ορμητική (χειμαρρώδης).
  • Ρέμα: Ροή νερού που μοιάζει αρκετά με ποτάμι, το οποίο όμως γεμίζει μόνο κατά τη γενικότερη περίοδο των βροχοπτώσεων.
  • Πηγή: Συγκεντρωμένη εκροή υπόγειου νερού που εμφανίζεται στην επιφάνεια του εδάφους ως ένα ρεύμα νερού που ρέει ελεύθερα.
Πηγή
  • Πίδακας: Στήλη νερού που εκτοξεύεται ψηλά με πίεση.
  • Καταρράκτης: Όταν η κοίτη ενός ποταμού συναντά έναν γκρεμό, ψηλό ή χαμηλό, και πέφτει κάτω. Το νερό αυτό σχηματίζει ένα παραπέτασμα (σαν υδατοκουρτίνα) και στο κατώτερο επίπεδο του γκρεμού σχηματίζει λίμνη ή συνεχίζεται η ροή του ποταμού.
Καταρράκτης
  • Ξεροπόταμος: Το ποτάμι που δεν έχει πια νερό, η ξερή κοίτη.
Ξεροπόταμος
  • Καταβόθρα: Ανοίγματα στο έδαφος, τα οποία έχουν γεμίσει νερό, όχι από βροχή ή ποτάμια, αλλά από υπόγειες κυκλοφορίες υδάτων, οι οποίες διακλαδώνονται στην περιοχή. Μερικές καταβόθρες είναι τόσο μεγάλες που μοιάζουν με λίμνες.
  • Ρυάκι: Πολύ μικρή πορεία νερού.

  Ρυάκι στην Πάρνηθα

  • Υπόγεια Κοίτη: Τμήμα ποταμού, το οποίο καταβαραθρώνεται. Ακολουθεί, δηλαδή, σε ένα τμήμα του υπόγεια διαδρομή και επανεμφανίζεται στην επιφάνεια αναλόγως με τη μορφολογία του εδάφους.
  • Λεκάνη Απορροής: Μια μεγάλη πεδινή περιοχή με υψομετρικές διαφοροποιήσεις. Η περιοχή αυτή στα βαθύτερά της σημεία σχηματίζει τις κοίτες των ποταμών και των παραποτάμων. Από τα ψηλότερα σημεία στα χαμηλότερα ρέει το νερό αυτών των ποταμών και καταλήγει στη θάλασσα.
  • Λίμνη: Μια μεγάλη λεκάνη εδάφους γεμάτη νερό. Για να θεωρείται όμως λίμνη, θα πρέπει να φέρει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Δηλαδή να έχει αρκετό βάθος, ώστε να είναι πλεύσιμη, τα νερά να μην είναι στάσιμα και να διαθέτει επαρκείς ποσότητες νερού (να μην ξεραίνεται το καλοκαίρι). Οι λίμνες συνήθως έχουν γλυκό νερό, χωρίς όμως να αποκλείεται κάποιες να είναι έχουν αλμυρό.
  • Λιμνοθάλασσα: Όταν μια λίμνη είναι πάρα πολύ κοντά σε μια θάλασσα και επικοινωνεί μαζί της. Τα νερά τους τότε αναμιγνύονται και παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
  • Έλος ή Βάλτος: Αβαθής λεκάνη με μεγάλης έκτασης στάσιμα νερά. Τα έλη βρίσκονται συνήθως στις όχθες μεγάλων λιμνών και μεγάλων ποταμών. Αποτελούν πλούσιους υδροβιότοπους που είναι σημαντικοί για τη λειτουργία των οικοσυστημάτων.
  • Τεχνητή Λίμνη: Λίμνη που κατασκευάζεται από τον άνθρωπο. Όταν υψώνεται φράγμα κάθετα στη ροή ενός ποταμού, τα νερά, καθώς διακόπτεται η φυσική τους πορεία, υπερχειλίζουν από τις παλιές όχθες και γεμίζουν τη γύρω περιοχή. Οι τεχνητές λίμνες παρέχουν ενέργεια και χρησιμεύουν για ύδρευση (ταμιευτήρας). Κάποιες από από αυτές διαμορφώνονται σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Αυτά είναι τα είδη των ροών και των υδάτινων συσσωρεύσεων. Προσεχώς θα ακολουθήσει μια σειρά πιο εξειδικευμένων άρθρων, όπου παρουσιάζεται το υδάτινο δίκτυο της ευρείας Αττικής καθώς και οι ορισμοί που το αφορούν.

 

Πηγές

Περιβάλλον με Οικολογία

Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας

 

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Στέλλα Κυρίκου

Γεωλόγος – Παλαιοντολόγος

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Οδυσσέας Αρχοντίκης

Γεωλόγος-Γεωπεριβαλλοντολόγος με μεταπτυχιακή ειδίκευση στην Παλαιοντολογία-Παλαιοκλιματολογία