Σύνταξη άρθρου: Άννα Τσολάκογλου

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Πέρα από το πώς είμαστε εμείς προετοιμασμένοι προτού να επισκεφθούμε έναν αρχαιολογικό χώρο, θα πρέπει να ασχοληθούμε και με το τι πρέπει να παρέχει αυτός για να είναι λειτουργικός και να διευκολύνει τους επισκέπτες του -και πόσο μάλλον όταν πρόκειται για παιδιά- ώστε να αποβεί όσο το δυνατόν πιο ωφέλιμη και εποικοδομητική η επίσκεψή τους σε αυτόν.

Ποια είναι λοιπόν αυτά τα απαραίτητα τυπικά και ουσιαστικά χαρακτηριστικά που απαιτούνται για την εύρυθμη και αποτελεσματική ως προς την ωφέλεια των επισκεπτών λειτουργία ενός αρχαιολογικού χώρου;

  • Πινακίδες εισόδου – εξόδου – κατευθυντήριες του χώρου

Ποιος δε θα συμφωνούσε στην άμεση αναγκαιότητα της ύπαρξης πινακίδων που καταδεικνύουν το σημείο από όπου εισέρχονται και εξέρχονται οι επισκέπτες από έναν αρχαιολογικό χώρο. Όπως γνωρίζουμε, τα απλά στη θεωρία πράγματα, είναι πολλές φορές και τα πιο ουσιαστικά. Δεν πρέπει όμως να τα θεωρούμε δεδομένα! Αντίθετα, πρέπει να τονίσουμε ότι είναι πλέον σημαντικό να γνωρίζουν τα παιδιά, αλλά και οι επισκέπτες κάθε ηλικίας, από πού μπορούν να μπουν και να βγουν από έναν αρχαιολογικό χώρο. Και ασφαλώς, τι πιο χρήσιμο γι’αυτούς από το να υπάρχουν πινακίδες που να τους καθοδηγούν και να τους κατευθύνουν (με βέλη συνήθως) στο συγκεκριμένο χώρο που αναζητούν. Ο καλός προσανατολισμός των επισκεπτών είναι κάτι που δικαίως απασχολεί, ως οφείλει, τον κάθε υπεύθυνο και διαρρυθμιστή ενός αρχαιολογικού χώρου.

  • Πινακίδες για κάθε αρχαιολογικό συγκρότημα/ μνημείο/ αρχαιολογικό εύρημα

Μείζονος σημασίας είναι επίσης η παρουσία πινακίδων για την ιστορία του αρχαιολογικού χώρου στον οποίο βρισκόμαστε. Οι πινακίδες αυτές περιγράφουν την ιστορία και την πορεία, ανά τις εποχές, κάθε αρχαιολογικού συγκροτήματος, μνημείου ή αρχαιολογικού ευρήματος. Μαθαίνουμε το πότε ανακαλύφθηκε, πότε δημιουργήθηκε, από ποιον καλλιτέχνη, υπό ποιες συνθήκες, και άλλα πολλά. Με αυτό τον τρόπο, τόσο τα παιδιά όσο και οι λοιποί επισκέπτες του χώρου, έρχονται σε θέση να γνωρίσουν τι συνέβαινε στην τότε ιστορική εποχή, τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούσε η τότε κοινωνία (πολιτικοί, φιλόσοφοι, επιστήμονες, καλλιτέχνες, απλοί πολίτες) στο ιστορικό και πολιτικό πλαίσιό της.

  • Πρόσβαση ΑΜΕΑ

Δε θα μπορούσε κανείς να παραβλέψει, σύμφωνα με τα δεδομένα της σημερινής κοινωνίας, την ανάγκη για την πρόβλεψη κατάλληλων υποδομών, ώστε να γίνεται εφικτή η πρόσβαση ΑΜΕΑ στους αρχαιολογικούς χώρους. Για παράδειγμα, ειδικές ράμπες και στηρίγματα, που χρησιμοποιούνται, όπου είναι απαραίτητο, ήδη σε πολλούς αρχαιολογικούς χώρους, διευκολύνουν πολύ τα ΑΜΕΑ να εισέρχονται και να περιπλανώνται σε αυτούς, χωρίς να συναντούν δυσκολίες. Είμαστε όλοι μας ισότιμοι πολίτες, και όπως όλοι, έτσι και αυτά τα άτομα έχουν δικαίωμα σε μία άνετη επίσκεψη, καθώς περνούν το χρόνο τους ποιοτικά και δημιουργικά, μαθαίνοντας και ανακαλύπτοντας!

  • Παγκάκια σε ίσκιο και βρύσες με νερό κατά τόπους

Απαραίτητο είναι φυσικά στους αρχαιολογικούς χώρους, που συνήθως είναι εκτενείς και πάντοτε ανοιχτοί, να υπάρχουν παγκάκια κάτω από σκιερά σημεία, ώστε να δροσίζονται τα παιδιά, καθώς και όλων των ηλικιών οι επισκέπτες, όταν κουράζονται ύστερα από πολύωρο περπάτημα κάτω από την υψηλή θερμοκρασία του ήλιου, την οποία η χώρα μας δε στερείται καθόλου! Επίσης, για τους ίδιους λόγους, είναι το ίδιο απαραίτητη και η ύπαρξη βρυσών με νερό κατά τόπους, για να ξεδιψούν οι μικροί μας, αλλά και οι μεγαλύτεροι κουρασμένοι οδοιπόροι!

  • Τουαλέτες, κάδοι απορριμάτων

Επιτακτική είναι φυσικά και η ανάγκη να υπάρχουν τουαλέτες για τους επισκέπτες σε σημεία του χώρου τέτοια, ώστε να μπορούν να εξυπηρετηθούν όλοι. Επίσης αναγκαία είναι η ύπαρξη κάδων απορριμμάτων κατά τόπους, για να πετούν μέσα σε αυτούς οι επισκέπτες τα όποια σκουπίδια, γιατί η θέση τους είναι μέσα σε αυτούς, και όχι κάτω στο έδαφος. Και ειδικά για τα μικρά παιδιά, είναι καλό και ωφέλιμο για τη διαπαιδαγώγησή τους να βλέπουν τους κάδους, που θα τους υπενθυμίζουν αυτό που τους έχουν μάθει οι γονείς στο σπίτι και οι δάσκαλοι στο σχολείο, ότι δηλαδή δεν είναι σωστό να πετούν κάτω τα σκουπίδια τους, και ειδικά σε έναν τέτοιο χώρο!

 

  • Κιόσκια πληροφόρησης τουριστών 

 

Για τη σωστή πληροφόρηση των παιδιών-επισκεπτών, είτε των εντόπιων είτε των ξένων τουριστών, είναι πολύ χρήσιμο να υπάρχουν κατάλληλα κιόσκια με άτομα υπεύθυνα να τους ενημερώνουν και να τους παρέχουν πληροφορίες διαφόρων ειδών, να τους εφοδιάζουν με χάρτες που θα διευκολύνουν τον προσανατολισμό τους στο χώρο και ειδικά φυλλάδια-καρτέλες που περιγράφουν την ιστορία του αρχαιολογικού χώρου και των μνημείων του, εμπλουτισμένα με εικόνες. Επειδή στους αρχαιολογικούς μας χώρους συρρέουν ξένοι τουρίστες, καλό είναι να υπάρχει πρόβλεψη για παροχή ακουστικών που μεταφράζουν τις ιστορικές πληροφορίες από τα ελληνικά στην εκάστοτε ξένη γλώσσα, κατά περίπτωση, ή έστω στα αγγλικά.

  • Προσωπικό   

Ένας αρχαιολογικός χώρος θα πρέπει επίσης να είναι πλαισιωμένος από ένα δυναμικό και ενεργό προσωπικό, με ικανότητες και πάντα στη διάθεση των επισκεπτών. Αρχικά λοιπόν πρέπει να απαρτίζεται από άρτια καταρτισμένους ξεναγούς, υπεύθυνους για την ενημέρωση και την παροχή κοινωνικο-πολιτικών και ιστορικών πληροφοριών κατά την περιήγηση των διαφόρων γκρουπ επισκεπτών (παιδιών, μεγαλύτερων σε ηλικία, ξένων τουριστών κλπ) στο χώρο. Επίσης, είναι απαραίτητο ο χώρος να περιλαμβάνει επιστήμονες  αρχαιολόγους, στη διάθεση των επισκεπτών για την επίλυση σε βάθος οποιασδήποτε απορίας που απαιτεί περαιτέρω επιστημονική γνώση με επιχειρηματολογία σε όρους του κλάδου της αρχαιολογίας. Αλλά και, όντας παράλληλα υπεύθυνοι για οποιοδήποτε τεχνικό μέρος στο οποίο εμπλέκονται, εφόσον αυτό έχει να κάνει με ανασκαφή ή συντήρηση, να εξηγούν τα τι και τα πώς της δουλειάς τους. Στη συνέχεια, όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε, θα πρέπει να απασχολούνται ταμίες, για να κόβουν τα εισιτήρια των επισκεπτών και να κάνουν τις οικονομικές συναλλαγές, καθώς και για να τους πληροφορούν σχετικά με το χώρο, εάν ερωτηθούν. Τέλος, περισσότερο από απαραίτητοι είναι οι φύλακες, υπεύθυνοι για τη φύλαξη και την προστασία του χώρου, που με την παρουσία τους και με την έγκαιρη αντίδρασή τους σε όποιο έκτακτο περιστατικό ή  αναστάτωση μπορεί να προκύψει, προσφέρουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη στους τουρίστες-επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου, ώστε να συνεχίσουν καθησυχασμένοι την περιήγησή τους σε αυτόν.

  • Υλικοτεχνικός εξοπλισμός

Με την πρόοδο της τεχνολογίας στις μέρες μας και την εξέλιξη των τεχνικών μέσων, έχουν κατασκευασθεί σύγχρονα και κατάλληλα για τους αρχαιολογικούς χώρους μέσα, των οποίων η χρήση αποδεικνύεται συνεχώς ολοένα και πιο αναγκαία:

  1. Ράμπες-γέφυρες: Θεωρείται πλέον αναγκαίο να υπάρχουν ειδικές σιδερένιες ράμπες, που λειτουργούν σαν γέφυρες που ενώνουν το ένα σημείο του αρχαιολογικού χώρου με το άλλο, όταν μεταξύ τους υπάρχει κενό. Έτσι τα παιδιά και οι λοιποί επισκέπτες θα μπορούν με ασφάλεια να μεταβαίνουν από το ένα στο άλλο, χωρίς να παρεμποδίζεται η πρόσβασή τους σε αυτά.
  2. Διαχωριστικά: Κατάλληλα διαμορφωμένοι διαχωριστικοί πάσσαλοι είναι απαραίτητοι για να διαχωρίζονται οι χώροι των αρχαιολογικών ευρημάτων και μνημείων στα οποία απαγορεύεται να εισέρχονται οι επισκέπτες-τουρίστες, από τους χώρους εκείνους και τα μονοπάτια στα οποία είναι δυνατή και επιτρέπεται η προσχώρησή τους.
  3. Κατάλληλος φωτισμός: Φυσικά, αντιλαμβανόμαστε πόσο μεγάλης σημασίας είναι ο σωστός φωτισμός σ’ έναν αρχαιολογικό χώρο. Όπως γνωρίζουμε, κάθε βράδυ ο χώρος θα πρέπει να φωτίζεται κατάλληλα, ώστε να είναι ορατός από όλους και να τονίζονται με ιδιαίτερα προσαρμοσμένα φώτα τα κεντρικά σημεία του. Μιλάμε πάντα για ειδικά φώτα, που δεν αλλοιώνουν στα μάτια των επισκεπτών τα υλικά των μνημείων του αρχαιολογικού χώρου. Επίσης, ο κατάλληλος αυτός φωτισμός είναι αναγκαίος σε περίπτωση που διοργανώνονται στον αρχαιολογικό χώρο ειδικές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, είτε στο πνεύμα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού είτε όχι (κυρίως μουσικές).
  4. Πρώτες βοήθειες: με την κίνηση τόσων ανθρώπων μέσα στους αρχαιολογικούς χώρους, ανάμεσά τους και παιδιών, είναι πολύ πιθανό και φυσικό να υπάρξουν κάποιες περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης, όπως ατυχήματα, τσιμπήματα από έντομα ή ερπετά, πιθανές λιποθυμίες από τη ζέστη και άλλα… Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να υπάρχει ένας χώρος που να τους παρέχει τις πρώτες βοήθειες, όπως οινόπνευμα, βαμβάκι, betadine, γάζες, επιθέματα, φάρμακα και αλοιφές για τα τσιμπήματα κ.λπ. .

Εάν οι υπεύθυνοι λάβουν τα παραπάνω υπόψη τους, τίποτα δε θα εμποδίζει τη δημιουργική μάθηση μικρών και μεγάλων, υπό τις καταλληλότερες προϋποθέσεις, χωρίς αντιξοότητες, αλλά αντίθετα με ενδιαφέρον, άνεση και ευκολία!

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Νιόβη Καραπέτση

Αρχαιολόγος

 

Σωσάννα Πλευριά

Αρχαιολόγος