Τα ελληνικά σχολεία του εξωτερικού

Σύνταξη άρθρου: Ιωάννα Ασυλογιστάκη

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Τα ελληνικά σχολεία δεν βρίσκονται μόνο εντός των συνόρων της Ελλάδας, αλλά και έξω από αυτή! Αν και πιθανώς δεν είναι ευρέως γνωστό, υπάρχουν φορείς της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης και σε άλλες χώρες, με πρωταρχικό στόχο την υποστήριξη όσων μαθητών εκεί έξω έχουν ελληνική καταγωγή, αλλά και των ατόμων μη ελληνικής καταγωγής που επιθυμούν να γνωρίσουν την ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό. Ας τα γνωρίσουμε!

Ορισμός

Φορείς της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό μπορεί να είναι οι ελληνικές διπλωματικές ή προξενικές αρχές, οι ορθόδοξες εκκλησίες, οι εκπαιδευτικές αρχές των άλλων χωρών, οι ελληνικές κοινότητες, οι πολιτιστικοί σύλλογοι και άλλα νομικά πρόσωπα, εφόσον τα νομικά πρόσωπα εγκρίνονται από την αρμόδια Διεύθυνση Παιδείας Ομογενών, Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Ξένων και Μειονοτικών Σχολείων και εφόσον πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις σύστασης στη χώρα υποδοχής.

Επισήμως και οργανωμένα, η ελληνόγλωσση εκπαίδευση παρέχεται από:

α) Σχολικές μονάδες ενταγμένες σε τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα με ελληνόγλωσσο ή με δίγλωσσο (ελληνόγλωσσο και ξενόγλωσσο) πρόγραμμα. Αυτή την περίπτωση θα γνωρίσουμε αναλυτικά στο παρόν άρθρο.

β) Τμήματα Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού (Τ.Ε.Γ.), ενταγμένα σε εκπαιδευτικές μονάδες άλλων χωρών, μη ενταγμένα σε τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα ή ενταγμένα σε Α.Ε.Ι. της ημεδαπής (της Ελλάδας δηλαδή), τα οποία προσφέρουν εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

γ) Eλληνικά τμήματα των Ευρωπαϊκών Σχολείων και των σχολείων διεθνών οργανισμών.

δ) Τμήματα Ελληνικών Σπουδών ή άλλες μορφές οργάνωσης ελληνικών σπουδών καθώς και θεολογικές σχολές ή μονάδες θεολογικής εκπαίδευσης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ξένων χωρών.

Οργάνωση και πρόγραμμα

Τα ελληνικά σχολεία του εξωτερικού δε διαφέρουν από τα δικά μας εδώ στην Ελλάδα. Έτσι, για τις σχολικές μονάδες εφαρμόζονται όσα ισχύουν και στα εδώ στα δημόσια σχολεία όσον αφορά στην έναρξη, διάρκεια και λήξη του σχολικού και διδακτικού έτους, τις αργίες και διακοπές, τις εγγραφές και μετεγγραφές, το ωράριο των εκπαιδευτικών, τη φοίτηση των μαθητών και τις εξετάσεις κάθε είδους και τη χορήγηση τίτλων σπουδών.

Το ωρολόγιο πρόγραμμα

Φυσικά, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στις χώρες υποδοχής, εννοώντας τις χώρες όπου εδρεύει το εκάστοτε σχολείο, επιτρέπονται παρεκκλίσεις από τα ωρολόγια προγράμματα σύμφωνα πάντοτε όμως με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, η οποία εκδίδεται ύστερα από εισήγηση του οικείου φορέα και με τη σύμφωνη γνώμη του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.). Αυτό σημαίνει ότι το ωρολόγιο πρόγραμμα και το πρόγραμμα σπουδών των σχολικών μονάδων καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, ύστερα από γνώμη του Ι.Ε.Π. καθώς αυτό τα αξιολογεί ανά τριετία. Οι μεταβολές αυτές μπορεί να αφορούν και στη διδασκαλία της γλώσσας και του πολιτισμού της χώρας υποδοχής. Στο δίγλωσσο πρόγραμμα, απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι ώρες διδασκαλίας στην ελληνική γλώσσα να είναι τουλάχιστον δέκα (10) κάθε εβδομάδα. Με την ολοκλήρωση των σπουδών, οι δοθέντες απολυτήριοι τίτλοι σπουδών, που χορηγούν τα σχολεία αυτά, αναγνωρίζονται ως ισότιμοι με τους τίτλους των αντίστοιχων σχολείων της ημεδαπής. Αυτό αποτελεί και σοβαρό κίνητρο για τους ομογενείς, για να εγγράφουν τα παιδιά τους στα ελληνικά σχολεία.

Στελέχωση

Η στελέχωση των σχολικών μονάδων γίνεται με τη διάθεση εκπαιδευτικών από την Ελλάδα με απόσπαση στο εξωτερικό, αλλά και με την πρόσληψη ομογενών ή αλλογενών εκπαιδευτικών (αυτοί θα πρέπει να διαθέτουν εκτός από πτυχίο εκπαιδευτικού και πιστοποίηση ελληνομάθειας) ως ωρομισθίων συμβασιούχων. Όσον αφορά στην απόσπαση, δημόσιοι εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αποσπώνται από την Ελλάδα για να πάνε στα ελληνικά σχολεία του εξωτερικού, ύστερα από αίτησή τους, εφόσον:

α) έχουν πέντε έτη εκπαιδευτική υπηρεσία, από τα οποία τρία έτη πρέπει να είναι διδακτική σε σχολεία πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης,

β) έχουν καλή γνώση της γλώσσας της χώρας στην οποία αποσπώνται ή μιας από τις εξής γλώσσες: αγγλική, γαλλική ή γερμανική (όταν αυτή δεν είναι η γλώσσα της χώρας απόσπασής τους) και

γ) για τις περιπτώσεις που απαιτείται διδασκαλία σε δύο γλώσσες να έχει πολύ καλή γνώση της γλώσσας της χώρας υποδοχής.

Εφόσον εγκριθεί η αίτησή τους και μεταβούν στη χώρα υποδοχής, λαμβάνουν αποδοχές από την Ελλάδα και ένα ειδικό επιμίσθιο. Η απόσπαση με το ειδικό επιμίσθιο γίνεται για τρία (3) συνολικά σχολικά έτη (συνεχόμενα και μη), παράταση της οποίας μπορεί να χορηγηθεί με αίτηση του εκπαιδευτικού και κατόπιν συζήτησης, αν και στην περίπτωση αυτή συνήθως δε δίνεται επιμίσθιο. Δεν μπορούν να αποσπαστούν ή να παραμείνουν στο εξωτερικό εκπαιδευτικοί, που συμπληρώνουν ή έχουν συμπληρώσει πέντε (5) συνολικά έτη απόσπασης. Το Υπουργείο αποφασίζει, φυσικά, για το πόσοι θα αποσπαστούν, για τη διαδικασία, τα ειδικότερα προσόντα, τα κριτήρια κ.ο.κ. .

Ελληνικά σχολεία ανά χώρα

Οι φορείς της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό μπορεί κάλλιστα να είναι εκατοντάδες καθώς οι ομογενείς είναι ιδιαιτέρως δραστήριοι σε θέματα εκπαίδευσης και ιδρύουν συνεχώς συλλόγους και δικούς τους φορείς.Συγκεκριμένα όμως, οι σχολικές μονάδες, οι οποίες βρίσκονται υπό την εποπτεία του Υπουργείου και είναι ενταγμένες στο τυπικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι άλλο. Ακολουθεί ένα δείγμα τους παρακάτω:

• Αίγυπτος: ΤΟΣΙΤΣΑΙΟ-ΠΡΑΤΣΙΚΕΙΟ Δημοτικό Σχολείο Αλεξάνδρειας, ΑΒΕΡΩΦΕΙΟ Γυμνάσιο-Λύκειο Αλεξάνδρειας, ΑΧΙΛΛΟΠΟΥΛΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ Καΐρου (Δημοτικό Σχολείο), ΑΜΠΕΤΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ Καΐρου (Γυμνάσιο-Λύκειο)

• Ισραήλ: Γυμνάσιο-Λύκειο Ιερού Κοινού του Πανάγιου Τάφου (Ιερουσαλήμ)

• Αιθιοποία: ΖΕΚΕΙΟΣ Δημοτική Σχολή και ΜΙΧΕΙΟ Γυμνάσιο-Λύκειο (Αντίς Αμπέμπα)

• Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΚΙΝΣΑΣΑ (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο) και Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο Λουμπούμπασι

• Γερμανία: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ Ανόβερου, 1^ο-2^ο-4^ο-5^ο Δημοτικό Σχολείο Μονάχου, 1^ο και 2^ο Γυμνάσιο Μονάχου, Λύκειο Μονάχου, 1^ο και 2^ο Δημοτικό Σχολείο Νυρεμβέργης, Γυμνάσιο και Λύκειο Νυρεμβέργης, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο Μπίλεφελντ, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο Ντύσελντορφ, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο Βούπερταλ, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο Φρανκφούρτης, Λύκειο Στουτγάρδης.

• Βέλγιο: Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο Βρυξελλών (Κεστεκίδειο)

• Ιταλία: Δημοτικό Σχολείο Νεαπόλεως

• Ηνωμένο Βασίλειο: Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο Λονδίνου

• Ρουμανία: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ «ΑΘΗΝΑ» Βουκουρεστίου (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο)

Φυσικά, υπάρχουν πάρα πολλά ακόμη, τα οποία αναλυτικά μπορεί να τα βρει κανείς στη σελίδα του Υπουργείου Παιδείας Ελληνόγλωσσες Σχολικές Μονάδες. Στη σελίδα αυτή υπάρχουν και τα πλήρη στοιχεία επικοινωνίας των σχολείων αυτών αν κάποιος ενδιαφέρεται.

Σχολεία ελληνικού ενδιαφέροντος με πλήρη πρωτοβουλία των Ελλήνων της Διασποράς

Τέτοια σχολεία υπάρχουν σε όλον τον πλανήτη καθώς οι Ομογενείς, όπως προαναφέραμε, είναι ιδιαιτέρως δραστήριοι σε θέματα εκπαίδευσης και παιδείας. Έτσι αναφέρουμε εντελώς ενδεικτικά κάποια,

• Αλβανία: τα σχολεία Όμηρος Χειμάρρας και Όμηρος Κορυτσάς

• Ουκρανία: το σχολείο Ελλάδα στο Κίεβο

• Ρωσία: το σχολείο «Νίκος Ματσουκατίδης» στη Σταυρούπολη, στη νότια Ρωσία

• Καναδάς: το σχολείο Σωκράτης Δημοσθένης, στην περιοχή του Κεμπέκ

• Αυστραλία: το Ελληνικό Σχολείο ΑΧΕΠΑ

Ο κατάλογος είναι πραγματικά μακρύς και μπορεί κανείς να βρει εκατοντάδες τέτοια σημαντικά σχολεία αν τα αναζητήσει ανά χώρα.

Ενίσχυση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης

Το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων ενισχύει τις μονάδες ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό. Πέραν της στελέχωσής τους, αναλαμβάνει την επιχορήγηση των εκπαιδευτικών μονάδων, την ηλεκτρονική διάθεση βιβλίων και ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού, την επιμόρφωση και μετεκπαίδευση Ελλήνων εκπαιδευτικών για διάθεση στο εξωτερικό, καθώς και ομογενών και άλλων εκπαιδευτικών και τη σύνταξη αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών, προσαρμοσμένων στις συνθήκες των άλλων χωρών. Τέλος, χορηγεί βραβεία και επαίνους σε μαθητές και φοιτητές, που αριστεύουν στην ελληνική γλώσσα στο εξωτερικό, καθώς και σε ομογενείς και αλλογενείς, που επιδεικνύουν δραστηριότητα στη διάδοση και διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας.

Η σημασία των ελληνικών σχολείων του εξωτερικού

Η ύπαρξη των ιδιαίτερων αυτών σχολείων είναι δύσκολο να περιγραφεί εν συντομία. Αρχικά, προωθούν την «ελληνικότητα» και ευαισθητοποιούν την κοινότητα όπου ανήκουν σε σχέση με την ελληνική πολιτιστική και φυσική κληρονομιά. Επίσης, αναδεικνύουν και διδάσκουν την ελληνική γλώσσα, κρατώντας τη «ζωντανή» στις καρδιές των ομογενών και διαδίδοντάς τη στον κόσμο. Εν συνεχεία, προωθείται η διγλωσσία, κάτι ιδιαίτερο σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, αλλά και αναδεικνύονται οι ιδιαιτερότητες και εμπειρίες της ελληνικής ομογένειας. Όλα τα παραπάνω δρουν μαζί, ταυτόχρονα και συνεργατικά, δημιουργώντας δίκτυα πολιτισμικών ανταλλαγών μεταξύ των λαών.

Επίλογος

Όλοι οι φορείς της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό έχουν σκοπό την παιδαγωγική υποστήριξη των ελληνικής καταγωγής μαθητών του εξωτερικού και την καλλιέργειά τους γύρω από ό,τι εστί «ελληνικό», ώστε αφενός μεν να εντάσσονται πιο ομαλά στη χώρα υποδοχής, διατηρώντας το γλωσσικό και πολιτιστικό τους δεσμό με την Ελλάδα και αφετέρου δε να εξασφαλίζεται η δυνατότητα πρόσβασης στα δύο εκπαιδευτικά συστήματα, της Ελλάδας και της χώρας υποδοχής!

Πηγές

Φ.Ε.Κ. Α’ 159/6-9-2016

Ελληνόγλωσσες Σχολικές Μονάδες

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Κωνσταντίνος Ουρανός

Δάσκαλος

Ιωάννα Ασυλογιστάκη

Δασκάλα

Τάσσος Κυρίκος

Μαθηματικός