Σύνταξη άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Η επιστροφή του Οδυσσέως, 1970, Νίκος Εγγονόπουλος

Οι σχέσεις των ανθρώπων και οι καταβολές των συμπεριφορών του ενός προς τον άλλο απασχόλησαν από πολύ νωρίς τη Σκέψη των Ελλήνων. Ενδεικτικό αυτού είναι οι άπειροι και πολύ ωραίοι μύθοι γύρω από τον έρωτα και την αγάπη. Ο αρχαίος ελληνικός μύθος ασχολήθηκε με κάθε μορφή του έρωτα, της αγάπης και της σεξουαλικότητας. Στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε σε διάσημα ζευγάρια, των οποίων η ιστορία τροφοδοτεί τον στοχασμό, την επιστήμη και την Τέχνη. Ας τα δούμε.

Άδμητος και Άλκηστη

Από τις πλέον όμορφες και συγκινητικές ιστορίες συντροφικής αγάπης. Από πίσω βέβαια κρύβονται διαπιστώσεις, που φέρνουν τρόμο. Ο Απόλλωνας είχε κάνει στον Άδμητο ένα δώρο: αν ερχόταν η ώρα να πεθάνει, θα μπορούσε να πεθάνει στη θέση του κάποιος άλλος. Σαν ήρθε εκείνη η στιγμή, δε δέχτηκε ούτε η μητέρα του ούτε ο πατέρας του. Η απόγνωση του Αδμήτου ήταν τεράστια. Από τη δύσκολη θέση τον έβγαλε η σύζυγός του, η Άλκηστη. Η ανταλλαγή έγινε και ο Ερμής οδήγησε τη νεαρή γυναίκα στον Άδη. Η φήμη της όμως τεράστια και προηγήθηκε και στον Κάτω Κόσμο. Την περίμενε η ίδια η Περσεφόνη, η οποία την έστειλε πίσω στους ζωντανούς, από θαυμασμό. Έκτοτε έζησαν αγαπημένα.

Ορφέας και Ευρυδίκη

Και ποιος δε γνωρίζει την ιστορία του Ορφέα, του γιου του Απόλλωνα. Η εμβληματική αγάπη του για τη σύντροφό, την Ευρυδίκη, τον οδήγησε να κατέβει κάτω στον Άδη και να αντιμετωπίσει με τη μουσική του τον ερεβώδη Κάτω Κόσμο ερχόμενος σε ευθεία συμφωνία με τον σκοτεινό Πλούτωνα και την επίσης σκοτεινή Περσεφόνη. Το πράγμα ήταν άνισο και αποδείχθηκε για άλλη μια φορά πως οι συμφωνίες με τους θεούς είναι ο όλεθρος του ανθρώπου. Ο Ορφέας σχεδόν πήρε πίσω την Ευρυδίκη, για να τη χάσει οριστικά, σαν γύρισε να την κοιτάξει λίγο πριν να βγουν στον επάνω κόσμο. Δε συνήλθε ποτέ από την απώλεια.

Οδυσσέας και Πηνελόπη 

Άλλος μύθος πασίγνωστος. Η εμβληματική υπομονή της Πηνελόπης να περιμένει τον άντρα της είκοσι ολόκληρα χρόνια έδωσε νόημα και υπόσταση στην επίσης εμβληματική επιμονή του Οδυσσέα να γυρίσει στην Ιθάκη, κοντά της. Αυτή ήξερε ότι αυτός θα γυρίσει, αυτός ήξερε πως αυτή θα τον περιμένει. Ο ένας για τον άλλο. Κύριο εμπόδιο της Πηνελόπης ήταν οι μνηστήρες, κύριο εμπόδιο του Οδυσσέα ήταν ο Ποσειδώνας και η Καλυψώ.

Κλυταιμνήστρα και Αγαμέμνονας

Τι να πει κανείς για αυτές τις δύο τιτάνιες προσωπικότητες της ελληνικής μυθολογίας. Είναι άγνωστο στο ευρύτερο κοινό πως η μοιραία ιστορία αυτού του ζευγαριού έχει επηρεάσει όσο κανένα άλλο (τη εξαιρέσει ίσως του ζεύγους Οιδίποδα-Ιοκάστης) την αντίληψη για το οικογενειακό ισοζύγιο δυνάμεων στον ευρωπαϊκό/δυτικό πολιτισμό. Πολύ ισχυρές προσωπικότητες, πανίσχυρες, και οι δύο ωθούν τη σχέση τους στα άκρα. Κανείς δε γνωρίζει αν αγαπήθηκαν πραγματικά. Μισήθηκαν όμως έως θανάτου, εκτοξεύοντας τον μύθο από την απλή εξήγηση των φυσικών φαινομένων στον άγριο λαβύρινθο της συνύπαρξης των δύο φύλων. Ο Αγαμέμνονας σκοτώνει την κόρη του την Ιφιγένεια, η Κλυταιμνήστρα σκοτώνει τον Αγαμέμνονα, ο Ορέστης σκοτώνει τη μητέρα του Κλυταιμνήστρα…

Αφίσσα από εκδήλωση για τη μουσική και τον μύθο στην αρχαία Ελλάδα, Motzardeum Ακαδημία Μουσικής Σάλτσμπουργκ, καλοκαίρι του 2021

Ιάσονας και Μήδεια

Ο Ιάσονας παράτησε τη Μήδεια, τη βάρβαρη βασιλοπούλα για τη πριγκίπισσα της Κορίνθου καθώς ο ίδιος είχε χάσει τον θρόνο της Ιωλκού. Η Μήδεια έσφαξε τα παιδιά τους για να τον εκδικηθεί. Προηγουμένως, στην πατρίδας της την Κολχίδα, είχε ερωτευτεί τον Ιάσονα παράφορα. Για χάρη του είχε προδώσει την πατρίδα της, είχε παρακούσει τον βασιλιά πατέρα της, είχε σκοτώσει και κομματιάσει τον αδερφό της, είχε βυθιστεί στη μαύρη μαγεία. Η γυναίκα αυτή δεν πείραξε μια τρίχα από τα μαλλιά του Ιάσονα…

 

Φυσικά, τα παραπάνω δεν είναι τα μόνα ζευγάρια της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Είναι όμως τα πιο διάσημα της πιο γοητευτικής μυθολογίας στον κόσμο, της πιο εξωπραγματικής, της πιο ανθρώπινης, της πιο φρέσκιας.

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Κωνσταντίνος Ουρανός

Δάσκαλος