Σύνταξη άρθρου: Μαριάννα Χατζηπαυλή

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Το παρόν άρθρο απευθύνεται σε όποιον, γονέα ή και παιδί, κατανοεί πως ο χώρος στον οποίο ζει και θεωρεί έδρα της ζωής του, αποτελεί προέκταση αυτού που ονομάζουμε «εαυτός». Αν κάποιος δεν το βλέπει έτσι, καιρός είναι να το κάνει. Το πρωταρχικό λοιπόν ερώτημα που τίθεται είναι από τι νοηματοδοτείται, σε συλλογικό επίπεδο, η έννοια «το σπίτι». Η πιο απτή και κατανοητή πλευρά του παραπάνω ερωτήματος είναι το υποερώτημα: Πώς το σπίτι μας καθορίζει τον καθένα μας προσωπικά;

Σε κοινωνικό επίπεδο, η κατοικία μας αποτελεί το πρωταρχικό κύτταρο δημιουργίας αλλά και αναπαραγωγής κοινωνικών προτύπων και συμπεριφορών. Για τον καθένα από εμάς ξεχωριστά, η κατοικία, ή καλύτερα το σπίτι του, αξιολογείται και περιγράφεται ως κάτι πολύ πιο ουσιαστικό από ένα κτίσμα, το οποίο απλώς μας στεγάζει. Πρόκειται για ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού μας. Δεν είναι απλά ο χώρος μέσα στον οποίο τυχαίνει να κοιμόμαστε τις νύχτες και να ξυπνάμε τα πρωινά. Είναι ο χώρος μέσα στον οποίο εμείς έχουμε επιλέξει να ζούμε, να μεγαλώνουμε, να δημιουργούμε, ακόμη και να ονειρευόμαστε. Η θέση και η χρησιμότητα για το κάθε έπιπλο, για το καθετί χρήσιμο ή χρηστικά ανώφελο έχει δοθεί προσωπικά από εμάς. Η αίσθηση που δίνει το σπίτι μας, αποτελεί μέρος του εαυτού μας. Η διακόσμηση, η μυρωδιά, τα χρώματα, οι υφές είναι ένας ξεκάθαρος καθρέπτης της προσωπικότητάς μας. Της προσωπικότητας του ανθρώπου ή των ανθρώπων που φτιάχνουν – διαμορφώνουν – διακοσμούν μία κατοικία – ένα σπίτι. Και εν τέλει τη συναποτελούν.

Κάποια στιγμή το καταφύγιο, που έχουμε εμείς επιλέξει, αποκτά ένα νέο, σαν έρθει, μόνιμο επισκέπτη, το παιδί. Γιατί το χαρακτηρίζουμε ως επισκέπτη; Επειδή πρόκειται για μία ζωντανή οντότητα – μία νέα ύπαρξη, που ναι μεν είναι δημιούργημα των ανθρώπων που έφτιαξαν το καταφύγιο – σπίτι, δηλαδή του ζευγαριού – γονέων, αλλά είναι συνάμα μία ραγδαία αναπτυσσόμενη και ανεξάρτητη προσωπικότητα. Και, από την άλλη, ο χώρος στον οποίο καλείται να ζήσει είναι αποκλειστικά δημιούργημα άλλων. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να θυμηθούμε το πατρικό μας σπίτι, ξεθάβοντας εκείνες τις πρώτες εικόνες, που σαν παιδιά αποτυπώσαμε στη μνήμη μας. Ναι, είμαι απολύτως βέβαιη ότι όλοι μας τις τοποθετούμε μέσα σε κάδρα με «ροζ» πλαίσιο. Ανεξαρτήτως από το μέγεθος, την καλαισθησία της διακόσμησης και τη λειτουργικότητα της διαρρύθμισης, όλοι αναπολούμε την αίσθηση του ασφαλούς και τρυφερού μας καταφυγίου. Το παιδί – κάθε παιδί – έτσι ακριβώς βλέπει το σπίτι του, που για αυτό δεν είναι απλώς ένας χώρος με διακοσμητικά, διάφορα μπιχλιμπίδια ή τάσεις μόδας και ντιζάιν. Το σπίτι για το παιδί είναι μία έννοια που περιλαμβάνει τους ανθρώπους του, δηλαδή τους γονείς του. Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που οι ζωγραφιές όλων των παιδιών στην απεικόνιση του σπιτιού τους είναι παρόμοιες ή ακόμη και πανομοιότυπες κάποιες φορές.

Ένα τετράγωνο με ένα τρίγωνο από πάνω για σκεπή συνθέτουν το απλό αυτό καταφύγιο που το συμπληρώνουν μία πόρτα στη μέση και δύο μικρά τετράγωνα για παράθυρα εκατέρωθεν αυτής. Από πάνω, σχεδόν πάντα, σχηματίζεται μία καμινάδα με καπνό, συνώνυμο της θαλπωρής, και δίπλα ακριβώς από το σπίτι στέκουν οι γονείς. Ένα δένδρο ή και ένας ήλιος κοσμούν τον υπόλοιπο κενό χώρο του χαρτιού. Είμαι σχεδόν σίγουρη ότι κανείς μας δεν έχει μεγαλώσει σ’ ένα τέτοιο σπίτι. Όμως όλοι μας κατά ένα περίεργο τρόπο το έχουμε απεικονίσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή μας.

Όλα τα παραπάνω λοιπόν είναι η αιτία που θα πρέπει ως γονείς να αντιληφθούμε τον τρόπο με τον οποίο το παιδί μας βλέπει το σπίτι μας. Τη φωλιά όπου ζούμε ως οικογένεια. Το σπίτι – καταφύγιο που εμείς έχουμε προετοιμάσει για αυτό. Για το παιδί μας, το καταφύγιο αυτό αποτελεί μικρογραφία ολόκληρου του κόσμου, και μάλιστα στα πρώτα έτη της ηλικίας του, το μόνο σίγουρο είναι ότι το σπίτι οριοθετεί την ίδια την έννοια αυτού του κόσμου. Μεγαλώνοντας, το προσωπικό του σύμπαν διευρύνεται, κι όχι αποκλειστικά μέσα στο δημιούργημα που εμείς έχουμε συνθέσει, αλλά παράλληλα με αυτό, στο δικό του πια παιδικό και αργότερα εφηβικό δωμάτιο. Σιγά σιγά και νομοτελειακά το δικό του δωμάτιο θα εξελιχθεί σε ένα δικό του εντελώς ανεξάρτητο σπίτι. Κυριολεκτικά.

Έτσι γυρνάμε στην πρωταρχική διαπίστωση του άρθρου μας, ότι δηλαδή το σπίτι μας αποτελεί καθρέπτη της προσωπικότητάς μας και των αναπτυξιακών της δομών. Εξελίσσεται και αναπτύσσεται μαζί μας. Η κατανόηση του πολύ απλού αυτού συλλογισμού σίγουρα θα μας βοηθήσει στο να προσπαθήσουμε να δούμε τον χώρο μας – το σπίτι μας μέσα από τα παιδικά μάτια που εμείς έχουμε φέρει στον κόσμο. Και επιπλέον να μην ξεχνάμε: το σπίτι μας μεγαλώνει μαζί μας και μας φαίνεται, όπως μας φαίνεται ο εαυτός μας, είτε είμαστε παιδιά είτε είμαστε ενήλικες.

 

Πηγές

Canter David, (1990). «Ψυχολογία και Αρχιτεκτονική», University Studio Press

Κωνσταντινίδης Άρης ,(1987). «Για την Αρχιτεκτονική», Εκδόσεις ΑΓΡΑ

Κωνσταντινίδης Άρης , (1992). «Η Αρχιτεκτονική της Αρχιτεκτονικής», Εκδόσεις ΑΓΡΑ

Χατζηγώγας Γιάννης , (2004). «Το σινεμά του Αρχιτέκτονα», University Studio Press

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Μαριάννα Χατζηπαυλή

Αρχιτέκτων Μηχανικός Ε.Μ.Π.