Παιδικές Σκηνές (Kinderszenen), Ρόμπερτ Σούμαν

Προλογικό σημείωμα: Στέλλα Κυρίκου

Επιμέλεια δίσκου: Περίανδρος Καράλης

Στο παρόν προλογικό σημείωμα του σημερινού μας δίσκου κάνουμε μία σύντομη αλλά συνοπτική βιογραφική αναφορά στον μεγάλο συνθέτη Ρόμπερτ Σούμαν (Robert Schumann) καθώς και παρουσιάζουμε το έργο του Παιδικές Σκηνές. Αν θέλει κανείς να εμβαθύνει περισσότερο στη ζωή και το έργο του μεγάλου συνθέτη υπάρχουν πολυάριθμες διατριβές και μελέτες, που αφορούν τόσο στη ζωή, όσο και στα έργα του. Όλα αυτά είναι διαθέσιμα στο Διαδίκτυο, σε ειδικευμένα βιβλιοπωλεία καθώς και σε Βιβλιοθήκες με σημαντικότερη, στην Ελλάδα, αυτή του Μεγάρου Μουσικής, τη «Λίλιαν Βουδούρη».

Ο Ρόμπερτ Σούμαν (Robert Schumann) είναι ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της ιστορίας της Δυτικής Μουσικής. Γεννημένος στη Γερμανία το 1810 έζησε, σπούδασε, εργάστηκε και έδρασε πολύ ενεργά ως μουσικός μέχρι την ηλικία των 46 χρόνων, οπότε και πέθανε έγκλειστος σε ψυχιατρική κλινική στη Βόννη το 1856. Αδιαμφισβήτητα, είναι ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του Γερμανικού Ρομαντισμού (* η περίοδος του Ρομαντισμού τοποθετείται κατά το 19ο αιώνα και η τάση χαρακτηρίζει όλα τα είδη των τεχνών, από τη μουσική και τη ζωγραφική έως την αρχιτεκτονική) με πολύ αξιόλογο ρεπερτόριο, τόσο πιανιστικών έργων, μιας και ήταν επίσης πολύ καλός πιανίστας και προοριζόταν για βιρτουόζος όπως μαρτυρά και η γραφή του άλλωστε, όσο και συμφωνικών.

Τα έργα του Σούμαν

Ένα από τα σπουδαιότερα έργα του Σούμαν είναι το «Κοντσέρτο για πιάνο σε Λα ελάσσονα», το οποίο γράφτηκε το 1846 και θεωρείται ίσως η «τελευταία σύνθεση αντιπροσωπευτική της ιδιοφυΐας του». Άλλο ένα πολύ γνωστό έργο του για πιάνο είναι το «Καρναβάλι», γραμμένο περί το 1834-35. Πρόκειται για ένα σύνολο από κομμάτια τα οποία απεικονίζουν τόσο υπαρκτά πρόσωπα όπως την Κλάρα, τον Σοπέν, όσο και φανταστικές μορφές «σουμανικής» επινόησης. Επίσης, στο έργο του Οι Χοροί των Οπαδών του Δαβίδ, γραμμένο το 1837, χρησιμοποίησε ξανά ως έμπνευση αυτούς τους δύο διαφορετικούς φανταστικούς χαρακτήρες, τον «Φλόρεσταν» που είχε παρορμητικό χαρακτήρα και τον «Ευσέβιο» που ήταν πιο στοχαστικός, καθώς και έναν τρίτο που είχε ρόλο μεσολαβητή μεταξύ των δύο, τον «Μάιστερ Ράρο» (Meister Raro), τους οποίους επινόησε, για να εκφράζει τις αντικρουόμενες πλευρές του χαρακτήρα του. Κατά το 1840 κάνει μία στροφή προς το τραγούδι γράφοντας 138 τραγούδια μέσα σε έναν μόλις χρόνο! Ένας σημαντικός από αυτά κύκλος είναι το «Οι Έρωτες του Ποιητή και Η Αγάπη» και «Έρωτας μίας Γυναίκας». Όσον αφορά στη Μουσική Δωματίου, που έγραψε ο Σούμαν, περιλαμβάνονται τρία κουαρτέτα εγχόρδων, γραμμένα το καλοκαίρι του 1842, ένα Κουϊντέτο για Πιάνο και ένα Κουαρτέτο για Πιάνο, γραμμένο το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς.

Ο Σούμαν συνέθεσε τέσσερις συμφωνίες, εκ των οποίων η Τρίτη «του Ρήνου» είναι ίσως η καλύτερη. Στις αρχές το 1850 έγραψε άλλα δύο κοντσέρτα για βιολί και βιολοντσέλο. Σε αυτόν τον αριθμό των συνθέσεών του προστίθενται και Σονάτες για Πιάνο.

Στον παρόντα δίσκο παρουσιάζουμε τα κομμάτια του για Πιάνο «Παιδικές Σκηνές». Πρόκειται για 13 κομμάτια, γραμμένα το 1838, τα οποία υπαινίσσονται εικόνες από τη Λογοτεχνία, όπως μαρτυρά και ο τίτλους του τελευταίου κομματιού Μιλάει ο Ποιητής. Ίσως το 7ο κομμάτι με τίτλο Όνειρο (Träumerei) είναι το πιο γνωστό, και κατά την προσωπική μου εκτίμηση όχι αδίκως… Επιλέξαμε δύο διαφορετικές εκτελέσεις από δύο εξίσου μεγαλιώδεις ερμηνευτές Βλαντιμίρ Χόροβιτζ (Vladimir Horowitz) και Μάρθα Άργκεριχ (Martha Argerich) του 20ου και 21ου αιώνα αντίστοιχα. Ας τους απολαύσουμε…

Πηγές

Κρίστοφερ Χεντιγκτον. «Από τον Γερμανικό Ρομαντισμό κι εφεξής» Ιστορία της Δυτικής

Μουσικής, Τόμος Δεύτερος. Εκδόσεις Gutenberg

Βιβλιοθήκη Μουσείου Σούμαν της Βόννης