Σύνταξη άρθρου: Δήμητρα Μπελέρη
Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

 Πεζόδρομος σε περιοχή του κέντρου της Κολωνίας στη Γερμανία, αντίστοιχης του δικού μας Θησείου. Η σύγκριση, αιτία μελαγχολίας

Η πολεοδομική και αρχιτεκτονική ανάπτυξη και εξέλιξη των πόλεων ακολουθεί τις ανάγκες των κατοίκων τους, τη μορφολογία του εδάφους, το τοπίο και το κλίμα, την εγγύτητα με τη θάλασσα, το πλήθος των ανθρώπων που τις κατοικούν. Επιπλέον απηχούν τη νοοτροπία του λαού τους, τον οικονομικό τους προσανατολισμό και ευρωστία, την αισθητική τους αλλά και το πώς ορίζουν αυτό που ονομάζουμε ποιότητα ζωής.

Οι πρώτοι οικισμοί στη Μεσολιθική και Νεολιθική περίοδο δεν είχαν δρόμους και πεζοδρόμια ανάμεσα στα πρώτα σπίτια/καλύβες. Υπήρχε απλώς αρκετός ελεύθερος χώρος για κάθε χρήση. Αργότερα όμως, όταν οι οικισμοί αυτοί μεγάλωσαν και άρχισε μια σχετική πολεοδομία, τα μονοπάτια έγιναν αστικοί δρόμοι, όπου κανείς δεν μπορούσε να χτίσει και εξυπηρετούνταν όλοι. Αυτός ήταν ο γενικός κανόνας σε όλες τις πόλεις της Υφηλίου και κατά την Αρχαιότητα και κατά τον Μεσαίωνα και στους Νεότερους χρόνους. Στη Σύγχρονη εποχή, και συγκεκριμένα στις αρχές του 20ού αιώνα, τα πράγματα άλλαξαν δραματικά με την εμφάνιση του αυτοκινήτου.

Στους δρόμους όλων των πόλεων της Ελλάδας, ακόμη και των πιο μικρών, είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να περπατά κανείς ανέμελα στον δρόμο καθώς η αλόγιστη και ψυχοπαθολογική χρήση των αυτοκινήτων, τα οποία στη χώρα μας κυκλοφορούν κατά εκατομμύρια, δεν έχει αφήσει παρά ελάχιστο χώρο για πράσινο και για δομές περιπάτου και ποδηλασίας. Το πρόβλημα είναι οξύ και όσο ο αριθμός των αυτοκινήτων δε μειώνεται είναι και δύσκολο να λυθεί. Μέτρο ανακουφιστικό είναι τα πεζοδρόμια, τα οποία υφίστανται ήδη από τον 19ο αιώνα. Και οι δε πεζόδρομοι, οι οποίοι στη χώρα μας έκαναν την εμφάνισή τους σε γενικές γραμμές τη δεκαετία του 1970.

Η κατάσταση των πεζοδρομίων και των πεζοδρόμων στην Αθήνα

Αντί άλλων θα παραθέσουμε φωτογραφίες από τη χρήση που επιφυλάσσουν οι ίδιοι οι κάτοικοι της Αθήνας σε αυτές τις δομές, που προορίζονται να ανακουφίσουν και να ομορφύνουν τη ζωή μας. Αντ’ αυτού γίνονται χώροι στάθμευσης, μαγαζάκι του κάθε επιχειρηματία ή πλανωδίου μικροπωλητή, μικρό βασίλειο της ασυδοσίας καθενός εκάστου. Τα αίτια είναι πάντα, τονίζουμε, πολιτισμικά και, κυρίως, πολιτικά. Ας δούμε:

• Η οδός Ερμού 3 μ.μ. . Ο διασημότερος πεζόδρομος της Αθήνας

Μικροπωλητές, φορτηγά του Δήμου και ιδιωτών(!) ανάμεσα στους πεζούς.

 

• Ο Πεζόδρομος Διονυσίου Αρεοπαγίτου, στη φωτογραφία οι απαρχές του από την πλευρά του Μουσείου Ακροπόλεως, περιοχή Μακρυγιάννη

 Μικροπωλητές, ενοικιαστές ηλεκτρικών τροχοφόρων, με το ταμείο και το κάθισμά τους, ανενόχλητοι.

 

• Ο Πεζόδρομος της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, στη φωτογραφία οι απαρχές του από την πλευρά του Θησείου

Από την πλευρά του Σταθμού του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου «Θησείο», ο πεζόδρομος δυσλειτουργεί και έχει απαξιωθεί πλήρως καθώς έχει καταληφθεί από εκατοντάδες μικροπωλητές. Ο εν λόγω πεζόδρομος χτίστηκε σε εμβληματικό σημείο της αρχαίας πόλης, ώστε να αποτελεί αστικό περίπατο και να συμπληρώνει τον Αθηναϊκό Περίπατο του Πικιώνη, προβάλλοντας την Αθήνα παγκοσμίως. Σκοπός του έργου είναι η ανεμπόδιστη θέα και διάβαση από τα νότια και τα νοτιοδυτικά της Ακρόπολης. Μετά από ποια δημόσια διαβούλευση άλλαξε η χρήση του και κατοχύρωσαν οι πλανόδιοι πωλητές και επιχειρηματίες των καταστημάτων εστίασης τον πεζόδρομο ως χώρο εργασίας τους; Συμμετείχαν σε αυτήν οι περίοικοι, οι υπόλοιποι κάτοικοι της Αθήνας και γενικώς οι Έλληνες φορολογούμενοι;

 

• Ο πεζόδρομος της οδού Βουκουρεστίου

Η χρήση του ως χώρου στάθμευσης δικύκλων. Με ποίου την άδεια;

 

• Ο πεζόδρομος της οδού Δελφών στη γωνία με την οδό Διδότου

Οι πινακίδες της σήμανσης σε άθλια κατάσταση από τα χέρια των κατοίκων της πόλης και επειδή δεν έχουν καθαριστεί ποτέ από τον Δήμο. Το αυτοκίνητο εκεί όπου δεν θα έπρεπε να είναι σε κάθε περίπτωση και με καμμία δικαιολογία.

 

• Η πλατεία Δάφνης

Ο πεζόδρομός της περιορισμένος στο ελάχιστο από επισήμους και αυτόκλητους καταληψίες. Εξαιτίας τους η δυσκολία πρόσβασης στο Μετρό είναι μεγάλη. Η έλλειψη αισθητικής, δεσπόζει.

 

• Ένα τυχαίο πεζοδρόμιο στο Κέντρο της Αθήνας

Όση ώρα οι «επαγγελματίες» είχαν καταλάβει το πεζοδρόμιο, η πρόσβαση σε αυτό ήταν αδύνατη. Με ποίου την άδεια το στερούν από τους φυσικούς του χρήστες, τους διαβάτες;

 

• Πεζοδρόμιο σε γειτονιά της Αθήνας

Ο ιδιοκτήτης/οι ιδιοκτήτες της πολυκατοικίας, φρόντισε/φρόντισαν να περάσει η χρήση του πεζοδρομίου στην αποκλειστικότητά του/τους. Ο δε τρόπος εμφανής στη φωτογραφία, (κανείς δεν μπορεί να περάσει τις σιδεριές που έχουν «φυτευτεί»). Λύνοντας, φυσικά, και το πρόβλημα της στάθμευσης.

 

• Ο πεζόδρομος στην οδό Τρώων

Ο πεζόδρομος χρησιμοποιείται από τους περιπατητές της περιοχής καθώς και από τους μαθητές των παρακείμενων σχολείων.

 

• Μέρος του Αθηναϊκού Περιπάτου, δια χειρός Πικιώνη

Πιο συγκεκριμένα ευθέως από την έξοδο του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης στο ύψος των Προπυλαίων. Μία αισθητική απόλαυση.

 

• Παλαιό αστικό μαρμάρινο πεζοδρόμιο

Τέτοια πεζοδρόμια είναι διάσπαρτα στο Κέντρο της Αθήνας. Κάποτε ήταν πολύ περισσότερα. Όσα έχουν απομείνει, είναι αφημένα στην τύχη τους χωρίς καμμία συντήρηση και ξηλώνονται, δοθήσης ευκαιρίας, χωρίς ενδοιασμούς από τους εργολάβους.

 

• Το πεζοδρόμιο της οδού Ασκληπιού, στη συμβολή με την οδό Σόλωνος

Τα λόγια είναι περιττά, η φωτογραφία μιλά εύγλωττα.

 

• Πεζοδρόμιο στον Άλιμο

Εδώ και πολλά χρόνια και με μονιμότητα, οι επιχειρήσεις της φωτογραφίας έχουν, αυτοβούλως, αφαιρέσει τη χρήση του από τους φυσικούς χρήστες του, τους πεζούς, τους διαβάτες, τους περιπατητές. Επιτρέπεται;

 

• Ψητοπωλείο στην οδό Ιπποκράτους

Το πεζοδρόμιο έχει μετατραπεί σε επέκταση της επιχείρησης και μάλιστα ως το ρείθρο του αλλά και σε χώρο στάθμευσης των δικύκλων μεταφοράς φαγητού. Εμφανής είναι η περίφραξη(!) του πεζοδρομίου. Οι πεζοί υποχρεούνται να περάσουν «μέσα» από την επιχείρηση, για να περπατήσουν στην περιοχή. Ποια υπηρεσία και διαδικασία το επιτρέπει/επιβάλλει αυτό; Πόσοι ανάλογοι καταστηματάρχες, στην ευρύτερη Αθήνα, απολαμβάνουν του ιδίου δικαιώματος; Το δικαίωμα στην ελεύθερη πρόσβαση δεν έχει καθολική ισχύ;

 

• Η διάβαση πεζών και το πεζοδρόμιο μπροστά από το 9ο Δημοτικό σχολείο Αλίμου

Αυτοκίνητο παρκαρισμένο στη διάβαση πεζών και πάνω στο πεζοδρόμιο μπροστά από σχολείο. Η εικόνα μιλάει από μόνη της.

 

Ο Περίπατος της Αθήνας, μία πολύ πονεμένη ιστορία

Αφού φτιάχτηκε με τη μέγιστη και την πιο εμφανή προχειρότητα (κοστίζοντας όμως πάρα πολλά  χρήματα) ο λεγόμενος Περίπατος της Αθήνας πήγε… περίπατο και καταργήθηκε. Πρόλαβε όμως να χρησιμεύσει ως λυδία λίθος τόσο των προθέσεων συγκεκριμένου δημάρχου όσο και των κατοίκων της πόλης, οι οποίοι έβγαλαν επάνω τους όλη την ποιότητα της ανατροφής τους καθώς και την αντίληψή τους για το πώς εννοούν αυτό που ονομάζουμε «δημόσιο χώρο»…

Παρκάροντας επίτηδες στον Περίπατο της Αθήνας…

 

Επίλογος

Επειδή η Αρχιτεκτονική και η Πολεοδομία συνιστούν Πολιτική και στην Αθήνα αυτή η Πολιτική δείχνει να παραπαίει, επειδή το ταπεινό πεζοδρόμιο μπροστά στο σπίτι μας ή ο πεζόδρομος στη γειτονιά μας είναι οι πιο ευαίσθητοι δείκτες της εύρυθμης λειτουργίας της πόλης και κατ’ επέκταση της δημοκρατίας της ίδιας, επειδή η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο, επειδή ο δημόσιος χώρος διεκδικείται από κοινωνικές υποομάδες και πολιτικές αναφανδόν εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος και του κοινωνικού καλού και επειδή εμείς οι ίδιοι, ως κάτοικοι της Αθήνας, κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να μη βελτιωθεί το πράγμα, η πόλη δείχνει να μην έχει ελπίδα.

 

 

Ηλ.Ταχ.: [email protected]

Δήμητρα Μπελέρη

Πολιτικός Υπομηχανικός