Σύνταξη άρθρου: Ευγενία Γεωργακοπούλου
Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

 

 

Πότε εμφανίζεται

Το άσθμα είναι το πιο συνηθισμένο χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας, αλλά συχνό νόσημα και στους ενήλικες. Εμφανίζεται σε 1 στα 10 παιδιά. Τα ασθματικά παιδιά σε ποσοστό 50-80% εκδηλώνουν συμπτώματα άσθματος πριν την ηλικία των 5 ετών. Στα παιδιά που έχουν γενετική προδιάθεση για την εκδήλωση άσθματος, όταν έρθουν σε επαφή με κάποιο εκλυτικό παράγοντα (παράγοντα που προκαλεί άσθμα), αρχίζει μία φλεγμονώδης διεργασία στους βρόγχους, που προηγείται αρκετά της εμφάνισης συμπτωμάτων.

 

Οι αιτίες του άσθματος

Αιτίες του άσθματος αποτελούν η κληρονομικότητα, περιβαλλοντικοί και άλλοι παράγοντες όπως τα αλλεργιογόνα (ακάρεα, μύκητες, τρίχωμα γάτας, γρασίδι, ελιά, τσουκνίδα/περδικάκι), οι λοιμώξεις, το κάπνισμα, η ατμοσφαιρική ρύπανση, οι τροφές και το έντονο άγχος. Όταν το παιδί έρθει σε επαφή με κάποιο εκλυτικό αίτιο (άσκηση, αλλεργιογόνα) επέρχεται βρογχοσπασμός, ο οποίος σε πολύ μικρό διάστημα στενεύει ακόμα περισσότερο τους βρόγχους του, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται βήχας, συρίζουσα αναπνοή, δύσπνοια και αύξηση του ρυθμού των αναπνοών.

 

Η διάγνωση του άσθματος

Η διάγνωση του άσθματος γίνεται με βάση:

  1. Το ιστορικό του ασθενούς και τα συμπτώματα της νόσου, όπως τα περιγράφουν οι γονείς ή ο ίδιος ο ασθενής, δηλαδή βήχας ξηρός ή παραγωγικός και ιδιαίτερα ο νυκτερινός ή έπειτα από άσκηση, το παιχνίδι, το γέλιο ή το κλάμα.
  2. Τα συμπτώματα που παρουσιάζει ο ασθενής και είναι:

α) συριγμός (σφύριγμα ή γουργουρητό στο στήθος), ακουστός χωρίς στηθοσκόπιο, με γυμνό αυτί, μπροστά από το στόμα του ασθενούς,

β) δύσπνοια,

γ) ταχύπνοια,

δ) συσφικτικό αίσθημα στο στήθος,

ε) πόνος στο στήθος.

Από το ιστορικό συνήθως αναδεικνύονται συχνά υποτροπιάζοντα επεισόδια του παιδιού με βήχα, συρίζουσα αναπνοή και δύσπνοια, που δεν συνοδεύονται πάντα από λοίμωξη ή που ακολουθούν την έκθεση σε κάποιον εκλυτικό παράγοντα. Συνήθως τα επεισόδια αυξάνονται σε αριθμό ανά έτος όσο αυξάνεται η ηλικία του παιδιού,
ιδιαίτερα εάν το παιδί δεν λάβει χρόνια θεραπεία. Επίσης μπορεί να αναφερθεί βήχας, δύσπνοια ή και θωρακικό άλγος μετά από άσκηση ή στρες.

 

Η πρόγνωση του άσθματος

Προγνωστικοί δείκτες άσθματος είναι:

  • Τέσσερα (4) επεισόδια συριγμού σε διάστημα 12 μηνών και ένας μείζων ή δύο ελάσσονες παράγοντες κινδύνου.
  • Το 76% των παιδιών με θετικό προγνωστικό δείκτη άσθματος θα έχει ενεργό άσθμα στη σχολική ηλικία.
  • Τα παιδιά με άσθμα συνήθως έχουν γονείς ή στενούς συγγενείς με άσθμα, ατοπική δερματίτιδα, αλλεργική ρινίτιδα ή άλλα αλλεργικά νοσήματα.

 

Η θεραπεία του άσθματος

Ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να ακολουθεί πρόγραμμα αντιμετώπισης του άσθματος που θα περιλαμβάνει:

  • Εκτίμηση και παρακολούθηση της βαρύτητας του άσθματος.
  • Αποφυγή έκθεσης του ασθενούς σε παράγοντες κινδύνου.
  • Σχεδιασμό πλάνου φαρμακευτικής αγωγής για χρόνια αντιμετώπιση.
  • Σχεδιασμό πλάνου για την αντιμετώπιση των κρίσεων.
  • Εκπαίδευση ασθενών, γονέων και άλλων φορέων (δασκάλων, σχολικών νοσηλευτών κ.ά.).
  • Τακτική παρακολούθηση του ασθενούς.

Μεγάλης σημασίας επίσης είναι να επισημάνουμε σφάλματα, που γίνονται πολύ συχνά κατά τη χρήση των συσκευών χορήγησης των φαρμάκων και στα οποία οι γονείς πρέπει να δώσουν μεγάλη προσοχή. Ας τα δούμε:

  • Χορήγηση των εισπνεόμενων φαρμάκων, ενώ το παιδί κλαίει.
  • Μη πλύσιμο του στόματος 1’ αμέσως μετά. Το πλύσιμο είναι απαραίτητο!
  • Σκούπισμα του αεροθαλάμου (συσκευή χρήσης του εισπνεόμενου φαρμάκου) μετά το πλύσιμό του.
  • Το κράτημα της μάσκας του αεροθαλάμου ή του νεφελοποιητή σε απόσταση από το πρόσωπο.

 

Η ζωή με το άσθμα

Οι γονείς και οι ασθενείς είναι σημαντικό να μάθουν να συμβιβάζονται με το πρόβλημά τους και να το αντιμετωπίζουν σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού, ώστε να μπορούν να ζουν μια φυσιολογική και με καλή ποιότητα ζωή. Σε αντίθετη περίπτωση γίνονται πιο συχνές οι κρίσεις άσθματος. Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς τι αναστάτωση προκαλεί σε μια οικογένεια η έκτακτη εισαγωγή ενός παιδιού στο νοσοκομείο. Μια τέτοια κατάσταση μπορεί να προληφθεί αν η παρακολούθηση του μικρού ασθενούς γίνεται όπως πρέπει. Είναι απαραίτητο επίσης σε ένα παιδί να ελέγχεται το αν είναι αλλεργικό, διότι αυτομάτως αλλάζει η πρόγνωση της πορείας του άσθματος. Μην το παραβλέπουμε και αυτό, είναι σημαντικό.

Σε κάθε περίπτωση, οι μικροί ασθενείς μπορούν να έχουν μια φυσιολογική ζωή, ακολουθώντας βέβαια την κατάλληλη θεραπεία.

  • Οι περισσότεροι ασθενείς με άσθμα δεν χρειάζεται να ακολουθήσουν κάποια ιδιαίτερη δίαιτα.
  • Το άσθμα συνήθως δεν συνδυάζεται με τροφικές αλλεργίες, με κάποιες εξαιρέσεις, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά.
  • Σε συγκεκριμένους ασθενείς κάποιες τροφές (π.χ. γάλα, αυγά, ψάρια, θαλασσινά, ξηροί καρποί, συντηρητικά και κάποιες χρωστικές ουσίες) μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του άσθματος.
  • Μια υγιεινή δίαιτα, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερο έλεγχο του άσθματος και σε βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας.
  • Η απώλεια σωματικού βάρους σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα μπορεί να βελτιώσει τον έλεγχο του άσθματος.

 

Άσθμα και άσκηση

Η άσκηση είναι ένας από τους πιο γνωστούς παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνιση ή επιδείνωση αναπνευστικών συμπτωμάτων τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται είτε κατά τη διάρκεια της άσκησης είτε μερικά λεπτά μετά το τέλος της και είναι ίδια με τα γενικά συμπτώματα του άσθματος :

  • δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή – «λαχάνιασμα»)
  • βήχας
  • συριγμός («σφύριγμα» στην αναπνοή)
  • «σφίξιμο» στο στήθος.

Συχνά υπάρχει μόνο βήχας που παρουσιάζεται στην άσκηση ή αμέσως μετά και μπορεί να κάνει τον ασθενή (παιδί ή ενήλικα) να σταματήσει ή να περιορίσει την άσκησή του. Εάν εμφανιστούν παρόμοια συμπτώματα κατά την άσκηση ή αμέσως μετά, πρέπει ο ασθενής να συμβουλευθεί τον γιατρό του για το ενδεχόμενο να έχει άσθμα.
Η επικοινωνία βέβαια με τον γιατρό είναι απαραίτητη ούτως ή άλλως, γιατί μπορεί αντίστοιχα συμπτώματα να τα προκαλέσουν και άλλες παθήσεις (π.χ. καρδιολογικές). Πολλές φορές για να υποχωρήσουν τα συμπτώματα είναι απαραίτητη η λήψη ενός ανακουφιστικού (βρογχοδιασταλτικού) φαρμάκου, που ανοίγει άμεσα τους βρόγχους.

Πολύ συχνά η άσκηση είναι ο μοναδικός εκλυτικός παράγοντας ασθματικών συμπτωμάτων και τότε μιλάμε για το άσθμα κατά την άσκηση ή ασκησιογενές άσθμα. Αυτό είναι πιο συχνό σε αθλητές υψηλών επιδόσεων. Για την διάγνωση του άσθματος κατά την άσκηση χρησιμοποιούνται ειδικές δοκιμασίες άσκησης.

Αν ο μικρός αλλά και ο μεγάλος ασθενής με άσθμα ακολουθεί τις οδηγίες του γιατρού του μπορεί να έχει μια καθ’ όλα φυσιολογική ζωή. Το μόνο που χρειάζεται είναι να μη ξεχνά ποτέ να παίρνει τα φάρμακά του, όσο φορτωμένο και αν είναι το πρόγραμμά του!

 

Πηγή

Κ.Ε.Ε.Λ.Π.Ν.Ο.

 

Ηλ.Ταχ.: [email protected]

Ευγενία Γεωργακοπούλου

Προϊσταμένη Νοσηλεύτρια

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Αναστασία Γερογιάννη

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης