Σύνταξη άρθρου: Σύλβια Mάρκο
Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Η σημερινή ημέρα σηματοδοτεί την Παγκόσμια Ημέρα Αλτσχάιμερ, η οποία έχει καθιερωθεί κάθε 21 Σεπτεμβρίου για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κόσμου σχετικά με την πιο κοινή αιτία της άνοιας. Αυτός είναι ένας όρος, που περιγράφει ένα σύνολο συμπτωμάτων που μπορεί να περιλαμβάνουν απώλεια μνήμης, προβλήματα με τη σκέψη, την αντίληψη του εαυτού, την επίλυση προβλημάτων ή τη γλωσσική επικοινωνία.

 Τι είναι η νόσος του Αλτσχάιμερ 

Με απλά λόγια, ως εισαγωγή, είναι το να μην έχει κάποιος συνείδηση του εαυτού του και του περιβάλλοντός του. Προκαλείται από μέρη του εγκεφάλου που αδρανούν, μια διαδικασία που ονομάζεται ατροφία. Κατά τη διάρκεια της πορείας εξέλιξης της νόσου, πρωτεΐνες συσσωρεύονται στον εγκέφαλο για να σχηματίσουν δομές γνωστές ως «πλάκες», πράγμα που ζημιώνει τον εγκέφαλο. Συγκεκριμένα οδηγεί στην απώλεια των συνδέσεων μεταξύ των νευρικών κυττάρων και τελικά στον θάνατό τους.

Σύμφωνα με έρευνες, τα άτομα με τη νόσο Αλτσχάιμερ έχουν επίσης μια έλλειψη ορισμένων χημικών ουσιών στον εγκέφαλό τους, οι οποίες έχουν ως αποστολή να βοηθούν να μεταδίδονται σήματα μεταξύ των νευρώνων του εγκεφάλου. Όταν υπάρχει έλλειψη αυτών των ουσιών, τα σήματα δε μεταδίδονται αποτελεσματικά.

Τα αίτια της νόσου δεν έχουν βρεθεί παρόλο που έχουν κατανοηθεί σε μεγάλο βαθμό οι μηχανισμοί της. Είναι επιβεβαιωμένη η κληρονομικότητα σε πολύ μικρό όμως ποσοστό (περίπου στο 2% των ασθενών). Πιθανόν γενετικοί παράγοντες (όπως ίσως η παρουσία γενετικής μετάλλαξης ΑΡΟΕΣ 4 στο χρωμόσωμα 19) να είναι υπεύθυνοι για αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

Με ιατρικούς όρους 

Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι κάτι περισσότερο από μια καθαρή πρωτεοπάθεια. Η χρόνια φλεγμονή του κεντρικού νευρικού συστήματος διογκώνεται κατά τη διάρκεια της παθογένεσης της νόσου με αποτέλεσμα να καθορίζει και να επιταχύνει την εξέλιξη της νόσου. Το APOE (το οποίο κωδικοποιεί την απολιποπρωτεΐνη Ε) είναι ο ισχυρότερος παράγοντας γενετικού κινδύνου για τη νόσο του Αλτσχάιμερ και πρόσφατα αποδείχθηκε ότι επηρεάζει την ασθένεια μέσω της ανοσοδιαμορφωτικής της λειτουργίας. Αυτή η λειτουργία του APOE πιθανώς συνδέεται με τον υποδοχέα ενεργοποίησης στα μυελοειδή κύτταρα 2 (TREM2), που συνδέονται με τα μικρόγλοια στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Τα μικρόγλοια αποτελούν τα «μακροφάγα» κύτταρα (τα κύτταρα πού «καθαρίζουν» το νευρικό σύστημα από τα κύτταρα που το ανοσοποιητικό σύστημα σημαίνει ως μη λειτουργικά).

Οι πάσχοντες από νόσο Αλτσχάιμερ (Alzheimer) αλλά και από άλλες μορφές άνοιας είναι στην Ευρώπη περίπου 7,3 εκατομμύρια και στην Ελλάδα υπολογίζονται γύρω στις 160.000 άτομα. Παγκοσμίως οι ανοϊκοί ασθενείς είναι 35.000.000 και αναμένεται να ξεπεράσουν τα 100 εκατομμύρια μέχρι το 2050. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η νόσος του Αλτσχάιμερ απορροφά αυτήν τη στιγμή το 25% του συνόλου των δαπανών για την υγεία! Σύµφωνα µε στατιστικά στοιχεία ένας στους πέντε ανθρώπους άνω των 80 ετών θα νοσήσει από κάποια µορφή άνοιας. Στη χώρα µας περίπου 200.000 άνθρωποι πάσχουν σήµερα από άνοια και ο αριθµός αναµένεται να αυξηθεί δραµατικά στο µέλλον.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Άνοια έχει 38 οργανώσεις Αλτσχάιμερ σε όλη την Ελλάδα. Σε αυτά έχουν προστεθεί 8 νέα Κέντρα Ημέρας στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Ακόμη 5 νέα Ιατρεία Μνήμης σε Γενικά Νοσοκομεία και 2 Μονάδες τελικού σταδίου για άτομα με άνοια έχουν υλοποιηθεί μέσω των Περιφερειακών Π.Ε.Π. .

Πώς αντιλαμβανόμαστε αν εμείς ή κάποιος οικείος μας αρχίζει να πάσχει από τη νόσο

Αυτό γίνεται και από μη ειδικούς (γιατρούς), χωρίς αυτό να σημαίνει πως έχει τη θέση μια διάγνωσης, για την οποία υπεύθυνος και αρμόδιος είναι πάντοτε ο γιατρός. Παρακάτω παρατίθεται η ομάδα ερωτήσεων που αποκαλύπτει τα πρώιμα συμπτώματα. Κάντε τις ακόλουθες λοιπόν ερωτήσεις στον εαυτό σας ή σε κάποιον δικό σας άνθρωπο, που ενδεχομένως να έχει πρόβλημα Αλτσχάιμερ και δώστε όσο πιο ειλικρινείς απαντήσεις μπορείτε:

  1. Απώλεια μνήμης: Αυτό είναι το πιο κοινό σύμπτωμα. Μήπως ξεχνάτε εύκολα τις πληροφορίες που μόλις μάθατε; Χάνετε σημαντικές ημερομηνίες, ονόματα και τα γεγονότα; Ξεχνάτε ακόμα και σημαντικά πράγματα που έχουν συμβεί; Ρωτάτε διαρκώς ξανά και ξανά τις ίδιες πληροφορίες; Βασίζεστε σε μεγάλο βαθμό σε βοηθητικά όπως χαρτάκια με σημειώσεις ή υπενθυμίσεις στο κινητό σας τηλέφωνο;
  2. Πρόβλημα στον σχεδιασμό και την επίλυση προβλημάτων: Έχετε πρόβλημα στο να κάνετε προγραμματισμούς και να τους τηρήσετε; Σας είναι δύσκολο να ακολουθήσετε μια συνταγή, ακόμα και αν την έχετε χρησιμοποιήσει πολλές φορές; Είναι δύσκολο να επικεντρωθείτε σε λεπτομερείς εργασίες, ιδίως όταν αυτές περιλαμβάνουν αριθμούς; Μπορείτε, για παράδειγμα, να παρακολουθείτε τους λογαριασμούς σας και την κίνηση του τραπεζικού σας λογαριασμού;
  3. Οι καθημερινές εργασίες είναι μια «πρόκληση»: Έχετε πρόβλημα να οδηγήσετε το αυτοκίνητό σας προς έναν προορισμό στον οποίο πηγαίνετε συχνά; Μπορείτε να ολοκληρώσετε ένα συνηθισμένο έργο στον χώρο εργασίας; Μήπως ξεχνάτε τους κανόνες του αγαπημένου σας παιχνιδιού;
  4. Σύγχυση χρόνου και τοποθεσίας: Μπορείτε να κατανοήσετε πλήρως κάτι που συμβαίνει αυτή τη στιγμή; Αισθάνεστε αποπροσανατολισμένος/η; Μήπως χάνεστε εύκολα στον δρόμο; Έχετε ξεχάσει ποτέ πού βρίσκεστε; Θυμάστε πάντα το πώς φτάσατε εκεί;
  5. Αλλαγές στην όραση: Σας είναι ολοένα και πιο δύσκολο να διαβάσετε τις λέξεις σε μια σελίδα; Έχετε πρόβλημα να κρίνετε πόσο μακριά είναι κάτι; Μπορείτε να διαχωρίσετε τα χρώματα;
  6. Οι λέξεις και οι συνομιλίες σας δημιουργούν εκνευρισμό: Το λεξιλόγιο γίνεται κάτι με το οποίο δυσκολεύεστε; Μπορείτε να βρείτε τη σωστή λέξη που ψάχνετε; Μήπως λέτε τα πράγματα με το λάθος όνομα; Αποφεύγετε να συμμετέχετε σε συζητήσεις; Είστε σε θέση να παρακολουθήσετε κάποια ως τρίτο πρόσωπο; Σταματάτε ξαφνικά στη μέση μιας συζήτησης, γιατί δεν ξέρετε τι να πείτε; Επαναλαμβάνετε συχνά κάτι που μόλις είπατε ήδη;
  7. Χάνετε πράγματα: Ο καθένας μπορεί να βάλει κάτι στη λάθος θέση και να το ψάχνει από καιρό σε καιρό, αλλά μπορείτε να θυμηθείτε τα βήματά σας για να βρείτε πάλι αυτό που χάσατε; Έχετε βάλει ποτέ κάποιο αντικείμενο σε ασυνήθιστο μέρος, όπως, φέρ’ ειπείν, τα κλειδιά σας μέσα στο ψυγείο; Έχετε κατηγορήσει άλλο άτομο ότι σας παίρνει ή σας μετακινεί διαρκώς τα πράγματα;
  8. Άστοχες αποφάσεις: Έχετε κάνει κακές αποφάσεις τα τελευταία χρόνια; Έχετε κάνει λάθη με τα χρήματα, όπως το να δώσετε αρκετά λεφτά, όταν, κανονικά, δεν θα χρειαζόταν; Μήπως κάνετε ντους πολύ συχνά; Προσέχετε τον εαυτό σας λιγότερο από όσο στο παρελθόν; Έχει τύχει να φορέσετε λάθος ρούχα για τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν έξω;
  9. Κοινωνική απόσυρση: Αποσύρεστε ολοένα και περισσότερο από τους άλλους στον χώρο εργασίας; Ασχολείστε ολοένα και λιγότερο με το αγαπημένο σας χόμπυ; Μήπως σας λείπει το κίνητρο να κάνετε πράγματα; Πιάνετε τον εαυτό σας να βλέπει τηλεόραση ή να κοιμάται περισσότερο από το συνηθισμένο;
  10. Αλλαγές στην διάθεση: Εκνευρίζεστε πιο εύκολα; Αισθάνεστε κατάθλιψη, φόβο ή άγχος; Είστε περισσότερο καχύποπτος με τους άλλους ανθρώπους;

 

Μία αναφορά

Από το 2018 οι κάτοικοι της Αθήνας και όχι μόνο πραγματοποιούν συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα και συμβολική πορεία προς το Ζάππειο κάθε 23 Σεπτεμβρίου. Το γεγονός είναι υπό την αιγίδα και την οργάνωση της Εταιρείας Αλτσχάιμερ Αθηνών με κεντρικό σύνθημα «Ανοίγουμε δρόμο για κοινότητες φιλικές προς την άνοια». Επειδή είμαστε όλοι υποψήφιοι, για να νοσήσουμε και επειδή η Αθήνα είναι μια πόλη όχι φιλική προς τους κατοίκους της, πολύ δε περισσότερο προς τους μη αυτοεξυπηρετούμενους, κατανοούμε όλοι πόσο σημαντικές είναι δράσεις σαν και αυτή. Στις εκδηλώσεις αυτές βέβαια έχουν επέλθει αλλαγές λόγω της πανδημίας και ως εκ τούτου οι αναγνώστες μας καλό είναι να ενημερώνονται από τις αρμόδιες ιστοσελίδες και Οργανισμούς.

 

Πηγές

Ιστότοποι στην Ελλάδα:

Διεθνείς Ιστότοποι:

 

 

Ηλ.Ταχ.: [email protected]

Δρ Μαρία Ιωάννα Καραγκούνη

Μοριακή Βιολόγος – Διατροφολόγος

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Ευγενία Γεωργακοπούλου

Νοσηλεύτρια, Προϊσταμένη Πυρηνικής Ιατρικής

 

Αναστασία Γερογιάννη

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης