Σύνταξη άρθρου: Αιμιλία – Βαλεντίνα Βρεττού

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Η ταυτότητα του ιού

Ο Ιός των Ανθρώπινων Θηλωμάτων ή HPV (Human Papiloma Virus), όπως είναι διεθνώς γνωστός, δεν είναι ένας ιός, αλλά μία οικογένεια ιών, που απαριθμούν πάνω από 100 τύπους ιών και είναι παρά πολύ διαδεδομένοι, παγκοσμίως. Με την εμφάνιση καρκίνου σχετίζονται τουλάχιστον δεκατρείς από αυτούς και ονομάζονται «Υψηλού Κινδύνου» υπότυποι. Αυτοί είναι οι τύποι 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 και 66. Υπάρχει και ένας αριθμός υποτύπων του ιού, οι οποίοι προκαλούν τα λεγόμενα «Κονδυλώματα». Αυτοί είναι οι 6, 11, 42, 43, 44 χωρίς όμως να είναι απειλητικοί για την ανθρώπινη ζωή και ονομάζονται «Χαμηλού Κινδύνου» υπότυποι. Ωστόσο, υπάρχουν και πολλοί υπότυποι του HPV που δε δημιουργούν κανένα παθολογικό πρόβλημα στον ανθρώπινο οργανισμό.

Κονδυλώματα και καρκίνος του τραχήλου της μήτρας

Από τους ιούς HPV υψηλού κινδύνου, ο 16 και ο 18. Προκαλούν προ-καρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σε ποσοστό 70%. Από τους χαμηλού κινδύνου τύπους του ιού, οι πιο διαδεδομένοι είναι οι 6 και 11 και ευθύνονται για τα κονδυλώματα στην περιγεννητική περιοχή, σε γυναίκες και άνδρες. Έρευνες έχουν δείξει πως ο HPV σχετίζεται με την εμφάνιση καρκίνου και σε άλλα όργανα της περιγεννητικής περιοχής και στα δύο φύλα, με μικρότερη όμως συχνότητα.

Μετάδοση

Ο HPV μεταδίδεται κατά τη σεξουαλική επαφή και αποτελεί τον πιο ευρέως διαδεδομένο παθογόνο ιό του αναπαραγωγικού συστήματος. Οι περισσότεροι σεξουαλικά ενεργοί άνδρες και γυναίκες έχουν μολυνθεί από τον ιό κάποια στιγμή στη ζωή τους. Ο HPV προσβάλλει εξίσου το δέρμα αλλά και τις βλεννογόνες περιοχές των οργάνων του αναπαραγωγικού συστήματος και για αυτό και μεταδίδεται πάρα πολύ εύκολα.

Συμπτώματα

Στην πλειοψηφία τους, οι λοιμώξεις από HPV είναι ασυμπτωματικές. Δυστυχώς, τα συμπτώματα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας εμφανίζονται όταν πλέον η νόσος έχει φτάσει σε προχωρημένο στάδιο. Περιλαμβάνουν ανωμαλίες στην συχνότητα της έμμηνου ρύσης, κολπική αιμορραγία κατά τη διάρκεια ή και μετά τη σεξουαλική επαφή, πόνο στη μέση, απώλεια βάρους, ανορεξία, κόπωση, κολπικές ενοχλήσεις ή δύσοσμες κολπικές εκκρίσεις και οίδημα στο ένα μόνο πόδι.

Κατά μέσον όρο, ο χρόνος από τη λοίμωξη ως την εμφάνιση του καρκίνου, είναι 15 με 20 χρόνια για τις ανοσοεπαρκείς γυναίκες, και 5 με 10 χρόνια για εκείνες με ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα (ανοσοκατασταλμένες).

Τα κονδυλώματα εμφανίζονται ως μικρές βλάβες στη γεννητική και περιγεννητική περιοχή. Το μέγεθός τους μπορεί να είναι τόσο μικρό όσο το κεφάλι μίας καρφίτσας μέχρι και βλάβη (εξόγκωμα) 12 εκατοστών. Συνήθως εμφανίζονται και ως μικρές συστάδες 1-10 βλαβών με μέσο μέγεθος 0,2-1 εκ. Σπάνια προκαλούν κνησμό ή καύσο και είναι γενικώς κλινικώς ασυμπτωματικά. Συνήθως εμφανίζονται στο δέρμα των γεννητικών οργάνων, όμως μπορούν να επεκταθούν και στο εσωτερικό του κόλπου, της ουρήθρας καθώς και εσωτερικά του πρωκτικού δακτυλίου. Δεν έχει καταγραφεί συγκεκριμένος χρόνος επώασης των τύπων που προκαλούν κονδυλώματα από την αρχική λοίμωξη ως την εμφάνιση των κονδυλωμάτων.

Θεραπεία

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η άμυνα του οργανισμού, αντιμετωπίζει τη μόλυνση από τον HPV και ο ιός δεν προχωρά σε προ-καρκινικές και καρκινικές αλλοιώσεις. Μπορεί να προκαλέσει κάποιες ελαφρού βαθμού αλλοιώσεις, που όμως αυτοϊώνται (αυτοθεραπεύονται δηλαδή από το ανοσοποιητικό σύστημα) με την πάροδο του χρόνου. Υπολογίζεται πως μόνο μία ή δύο γυναίκες από τις 100 που θα μολυνθούν από κάποιον υψηλού κινδύνου HPV τύπο κινδυνεύουν να εμφανίσουν προκαρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και αυτές μόνο εάν δεν υποβληθούν στους συνιστώμενους προληπτικούς ιατρικούς ελέγχους, ώστε να εντοπιστεί έγκαιρα ή όποια ύποπτη βλάβη. Τα κονδυλώματα μπορούν να εντοπιστούν με την αφή ή και με γυμνό μάτι.

Κανένας τρόπος αντιμετώπισης μόλυνσης από HPV ΔΕΝ μπορεί να απομακρύνει τον ιό από το ανθρώπινο σώμα. Είτε πρόκειται για κονδυλώματα είτε για προ-καρκινικές/καρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας, οι μέθοδοι που εφαρμόζονται από τους γιατρούς ως μόνον σκοπό μπορούν να έχουν την αντιμετώπιση – απομάκρυνση των κονδυλωμάτων ή των κυτταρικών αλλοιώσεων από την προσβληθείσα περιοχή. Αυτές συνήθως περιλαμβάνουν τοπικά φαρμακευτικά σκευάσματα, κάποιους τύπους καυτηριασμού ή χειρουργική αφαίρεση των κονδυλωμάτων, καθώς και αφαίρεση της στοιβάδας του επιθηλίου του τραχήλου της μήτρας όπου και έχουν εμφανιστεί οι ύποπτες αλλοιώσεις. Αυτά όλα γίνονται με διάφορες μεθόδους και οι οποίες αξιολογούνται από τον εκάστοτε θεράποντα ιατρό και αφορούν στην κάθε κλινική περίπτωση.

Η έγκαιρη πρόληψη και διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μπορεί να γίνει μόνο μέσω της προβλεπόμενης γυναικολογικής εξέτασης. Το τεστ Παπανικολάου εξετάζει τα κύτταρα του επιθηλίου του τραχήλου και έτσι μπορούν να εντοπιστούν οι όποιες αλλοιώσεις υπάρχουν και να αξιολογηθούν από τον κυτταρολόγο και στη συνέχεια τον/τη γυναικολόγο. Στην περίπτωση υποψίας ή και ένδειξης παρουσίας HPV λοίμωξης, μπορεί να γίνει και ειδικός εργαστηριακός έλεγχος για τον εντοπισμό του DNA του ιού HPV και την περαιτέρω τυποποίησή του, ώστε να αποφασιστεί η φροντίδα της ασθενούς.

Εμβόλιο

Από τον Ιανουάριο του 2007 κυκλοφορεί στην Ελλάδα το εμβόλιο κατά του HPV το οποίο πλέον έχει ενταχθεί στο σύστημα του Εθνικού Εμβολιασμού.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο εμβόλια κατά του HPV. Αυτά είναι το διδύναμο, που προστατεύει ενάντια στους τύπους 16 και 18, και το τετραδύναμο, το οποίο και παρέχει επιπλέον προστασία κατά των τύπων 6 και 11. Συστήνεται τα εμβόλια να χορηγούνται σε κορίτσια από 9 ετών και άνω, σε 3 δόσεις εντός εξαμήνου και καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Τα εμβόλια αυτά είναι (όπως φυσικά και όλα τα εμβόλια!) ασφαλή και η πιο συχνή παρενέργεια είναι ένα τσούξιμο στην περιοχή όπου γίνεται.

Πρόληψη

Μέχρι στιγμής τα εμβόλια προστατεύουν μόνο ενάντια στους 4 προαναφερθέντες τύπους, επομένως δε σημαίνει πως όποια γυναίκα έχει εμβολιαστεί δεν κινδυνεύει να μολυνθεί από κάποιον άλλο τύπο HPV και κυριότερα από κάποιον άλλον υψηλού κινδύνου τύπο. Γι αυτό και η συνιστώμενη παρακολούθηση από γυναικολόγο είναι απαραίτητη σε όλες τις σεξουαλικώς ενεργές γυναίκες.

Επίσης, η σωστή ενημέρωση γονέων αλλά και παιδιών και εφήβων καθώς και η σωστή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την πρόληψη μόλυνσης από τον HPV αλλά και από άλλων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Μην ξεχνάμε πως οι λόγοι για την τόσο συχνή εμφάνιση του ιού και των τύπων του είναι η ανεπαρκής ενημέρωση, η από όλο και μικρότερη ηλικία έναρξη του ενεργού σεξουαλικού βίου, η άκριτη και πολύ συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων.

 

Πηγές

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Ευγενία Γεωργακοπούλου

Νοσηλεύτρια, Προϊσταμένη Πυρηνικής Ιατρικής

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Αναστασία Γερογιάννη

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης