Σύνταξη άρθρου: Χριστίνα Κακλαμάνη

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Γνωρίζουμε όλοι πως η γλώσσα κατακτάται σταδιακά με μια διαδικασία, η οποία ξεκινά σχεδόν με τη γέννηση. Παρακολουθώντας λοιπόν τα στάδια από τα οποία περνούν τα παιδιά προκειμένου να κατακτήσουν τη γλώσσα θα μπορούσαμε να πούμε με σιγουριά πως η διαδικασία αυτή ακολουθεί μια εξελικτική πορεία, η οποία μάλιστα φαίνεται να είναι η ίδια για όλα τα παιδιά χωρίς να παίζει ρόλο στη διαμόρφωσή της η μητρική τους γλώσσα ή η γλώσσα που χρησιμοποιούν περισσότερο.

Η έρευνα υποστηρίζει πως τα παιδιά περνούν από τρία εξελικτικά στάδια. Στο πρώτο επίπεδο τα παιδιά αναζητούν κριτήρια για να διαχωρίσουν τη γραφή από τη ζωγραφική (κάτι που σε αρχικό επίπεδο τα δυσκολεύει, αφού και στα δυο συστήματα γίνεται χρήση γραμμών). Σε δεύτερο επίπεδο αρχίζουν να χρησιμοποιούν έναν συγκεκριμένο αριθμό γραμμάτων για κάθε λέξη, χωρίς όμως να επιτυγχάνεται πάντα τα γράμματα να βρίσκονται στη σωστή σειρά. Στο τρίτο και τελευταίο επίπεδο τα παιδιά φτάνουν στο σημείο να κατακτούν τη συλλαβική γραφή. Έτσι γράφουν ένα γράμμα για κάθε συλλαβή, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζουν και μια αξιοσημείωτη ευελιξία. Κάθε φορά δηλαδή που θέλουν να γράψουν την ίδια λέξη, δε χρησιμοποιούν απαραίτητα και τα ίδια γράμματα για την ίδια συλλαβή.

Για τα παιδιά λοιπόν της προσχολικής ηλικίας, που με τη γραφή πιο οργανωμένα και καθημερινά στο νηπιαγωγείο ασχολούνται από την Άνοιξη και μετά, υπάρχουν κάποιες αρχές που περιγράφουν τι ακριβώς κάνουν τα παιδιά, όταν γράφουν χωρίς αυτό να σημαίνει πως έχουν αυτές και καθολική ισχύ για όλα τα παιδάκια. Ας τις δούμε.

• Η αρχή της αντιγραφής: Αντιγράφουν σχήματα, γράμματα ή ψευδογράμματα προκειμένου να δημιουργήσουν τα πρώτα τους γράμματα.

• Η αρχή της επανάληψης: Επαναλαμβάνουν αυτά που έχουν γράψει προκειμένου να κατανοήσουν τα στοιχεία που χρησιμοποιούν.

• Η αρχή της κατεύθυνσης: Τα παιδιά μέχρι να κατακτήσουν τη σωστή κατεύθυνση γραφής, γράφουν προς όλες τις κατευθύνσεις και τοποθετούν σε οποιοδήποτε σημείο της σελίδας γράμματα και σχήματα.

• Η αρχή της ευελιξίας: Κατά τη διαδικασία της γραφής δεν εμμένουν στα ίδια σύμβολα αλλά τα διαφοροποιούν.

• Η αρχή της δημιουργίας: Τα παιδιά γνωρίζοντας έναν μόνο συγκεκριμένο αριθμό συμβόλων, χρησιμοποιούν μόνο αυτά για να γράψουν.

• Η αρχή της απογραφής: «Αποθηκεύουν» αυτά που μαθαίνουν και πολύ συχνά τα συγκεντρώνουν στο χαρτί.

• Η αρχή της αντιπαραβολής και της σύγκρισης: Αντιπαραβάλλουν και συγκρίνουν σχήματα, γράμματα ή λέξεις. Για παράδειγμα πολλές φορές ζωγραφίζουν ένα σπίτι και δίπλα γράφουν τη λέξη «σπίτι».

• Η έννοια του κενού: Χρησιμοποιούν το κενό ή άλλα σύμβολα για να χωρίσουν τις λέξεις.

• Η αρχή της συντομογραφίας: Συμπτύσσουν τις λέξεις αφαιρώντας γράμματα.

Εξελίσσοντας τη γραφή και τη γνώση που κατακτούν τα παιδιά, σταδιακά ξεκινούν να δημιουργούν καινούργιες για αυτά λέξεις είτε συνδέοντας κάποιες για να φτιάξουν σύνθετα είτε βάζοντας καταλήξεις για να δημιουργήσουν παράγωγα.

Σε έρευνα φάνηκε πως τα παιδιά προσχολικής ηλικίας κατάφεραν να σχηματίσουν σύνθετα σε ποσοστό 48,3% σε αντίθεση με μαθητές δημοτικού που επέτυχαν σε ποσοστό 87,76%. Γίνεται, λοιπόν, σαφές πως τα παιδιά προσχολικής ηλικίας εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά λαθών σε σχέση με τα παιδιά της σχολικής ηλικίας. Επιπλέον, δεν έκαναν σημαντικά λάθη στη θέση των κεφαλών, η οποία συναντάται στο δεξί συστατικό του δεύτερου σύνθετου τύπου. Τέλος, από τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας αντιλαμβανόμαστε πως το συνδετικό φωνήεν γίνεται αντιληπτό από πολύ νωρίς. (Περισσότερες πληροφορίες για αυτό στο άρθρο μας Σύνθεση και Παραγωγή Σύνθετων Ονομάτων).

 

Πηγές

Τζακώστα Μ. – Δ. Μανωλά, 2012. Κατανόηση και παραγωγή συνθέτων από παιδιά προσχολικής ηλικίας: διδακτικές προεκτάσεις, Πρακτικά 7ου  Συνεδρίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος.

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Κωνσταντίνος Ουρανός

Δάσκαλος

 

Ιωάννα Ασυλογιστάκη

Δασκάλα

 

Τάσσος Κυρίκος

Μαθηματικός