Επιμέλεια δίσκου: Περίανδρος Καράλης

Προλογικό σημείωμα: Στέλλα Κυρίκου

Πού βρίσκονται 

Oι ελληνόφωνοι πληθυσμοί της Νότιας Ιταλίας ή Μεγάλης Ελλάδας (Magna Grecia) είναι οργανωμένοι γύρω από δύο βασικά κέντρα. Το πρώτο βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Ιταλίας (Απουλία, στα ιταλικά Puglia) και ειδικότερα στη χερσόνησο του Σαλέντο. Το δεύτερο κέντρο βρίσκεται στην Καλαβρία (Calabria), νοτιοανατολικά του Ρήγιου.

Οι ελληνικές γλώσσες της Κάτω Ιταλίας

Τόσο στο Σαλέντο όσο και στην Καλαβρία, μέχρι την εποχή της ένωσης της Ιταλίας υπό τον Γαριβάλδη σε ένα ενιαίο κράτος το 1861 χρησιμοποιούνταν ημιεπίσημα δύο διάλεκτοι. Η μία, ελληνική με δύο υποδιαλέκτους, που στην περιοχή Grecia Salentina ονομάζεται γκρίκο (grico), ενώ στην περιοχή Bovesia, μιλιούνται τα γνωστά σε όλους μας γκρεκάνικα (grecanica). Η άλλη, ρομανική, η dialetto, κατά την τοπική ορολογία. Η ρομανική διάλεκτος προέρχεται από τη λατινική γλώσσα, αλλά είναι διακριτή από την επίσημη ιταλική. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως, παρά την έλλειψη γραφής της και την αποκλειστικά προφορική μετάδοσή της, η ελληνική διάλεκτος κατάφερε να εξασφαλίσει τη συνέχειά της και να επιβιώσει για χίλια και πλέον χρόνια. Αναγνωρίζονται σε αυτά τα ελληνικά γλωσσικά ιδιώματα της Κάτω Ιταλίας αρχαϊκές-δωρικές επιρροές, ελληνιστικές, βυζαντινές και επιρροές από την τοπική ρομανική διάλεκτο, λόγω της χρόνιας συνύπαρξης των δύο διαλέκτων.

Η μουσική παράδοση της Κάτω Ιταλίας

Η μουσική παράδοση της Κάτω Ιταλίας, ως τμήμα του ευρύτερου λαϊκού πολιτισμού, όλων των πληθυσμών της, περιλαμβάνει τραγούδια που ανταποκρίνονται σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής. Αν και υπάρχουν διαφορές μεταξύ της μουσικής παράδοσης του Σαλέντο και της Καλαβρίας, η λαϊκή ποίηση των περιοχών αυτών παρουσιάζει ως επί το πλείστον ποικίλη αλλά παρόμοια θεματολογία. Έτσι σε όλες τις κοινότητες της Κάτω Ιταλίας βλέπουμε να κυριαρχούν συνθέσεις, όπως τα μοιρολόγια, τα τραγούδια του έρωτα (σερενάτες), του γάμου, της εργατιάς, τα θρησκευτικά, τα νανουρίσματα, τα «σύντομα τραγούδια για την ψυχαγωγία των παιδιών» και τα τραγούδια του χορού.

Οι στίχοι των τραγουδιών γράφονταν κατά κύριο λόγο στην ελληνική και στη ρομανική διάλεκτο και σπανιότερα στην ιταλική γλώσσα, χωρίς να παρουσιάζουν διαφορές στην ουσία της θεματολογίας τους. Κάποια από αυτά είναι ιδιαίτερης ομορφιάς, συναισθηματικά φορτισμένα, οξυδερκή. Ας τα απολαύσουμε.

  1. 1.Νανούρισμα - ταχτάρισμα Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί. Ερμηνεία: Αναστασία Δουλφή. 4:48
  2. 2.Καληνύφτα Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί. Ερμηνεία: Τσιοβάνι Μάντσα. 2:48
  3. 3.Ωρία μου πιτσουλίνα Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί. 2:09
  4. 4. Και πόσον έχεις Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί. 2:04
  5. 5.Κλάμα του εμιγκράντου Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί. 3:08
  6. 6. Ταραντέλα πιτσίκα Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: .Αιμιλία Οταβιάνο. 4:22
  7. 7.Are mou rondinella Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί. 3:11
  8. 8.Are mou rondinella 2 Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί. 2:51
  9. 9.Κάλαντα Ελληνόφωνης Κάτω Ιταλίας (Στρίνα) Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Σαβίνα Γιαννάτου. 2:52
  10. 10.Το τραγουδι της δουλειάς Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Encardia. 3:39
  11. 11.Bukura More (Ωραίε μου Μωριά) Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Encardia. 3:35
  12. 12.Αρβανίτικος Ύμνος στην Οδηγήτρια Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Κοντσετίνα Κούτσια. 2:17
  13. 13.Ο θρήνος για την Κορώνη Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Τζουζέπε Φαράκος. 2:42
  14. 14.Νανούρισμα Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί. 2:10
  15. 15.Ταχτάρισμα Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί. 1:24

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Στέλλα Κυρίκου

Πιανίστα, Σύμβουλος σε θέματα Κλασσικής Μουσικής