Η «παγίδα του κλικ»: Φαίνεται ενδιαφέρον… είναι όμως;

Σύνταξη άρθρου: Αγάθη Πατσιούδη

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

*Το παρόν άρθρο απευθύνεται σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες, γονείς και εκπαιδευτικούς.

«ΕΝ ΘΑ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΑΣ», «ΣΥΝΤΑΡΑΚΤΙΚΑ ΝΕΑ», «ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΠΟΥ ΣΥΓΚΛΟΝΙΖΕΙ», «ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΕΙΔΗΣΗ»! Οι χρήστες του Διαδικτύου, συναντούν ανάλογους τίτλους καθημερινά, κατά την περιήγησή τους στον παγκόσμιο ιστό. Πολλές φορές, όμως, το περιεχόμενο του άρθρου που διαβάζουν, του βίντεο ή της φωτογραφίας που βλέπουν, κάθε άλλο παρά ανταποκρίνεται στις προσδοκίες που καλλιεργεί ένας τέτοιος τίτλος. Εάν η κατάσταση, που περιγράφεται παραπάνω, σας είναι γνωστή, έχετε αντιμετωπίσει ή/και έχετε πέσει στην παγίδα του κλικ. Έχετε ενδώσει στο clickbait, αν προτιμάτε τον διεθνή όρο.

Τη συγκεκριμένη πρακτική εφαρμόζουν όσοι θέλουν να αποκομίσουν εύκολα έσοδα από διαφημίσεις μέσω Διαδικτύου. Για να πετύχουν τον σκοπό τους, βασίζονται στον εντυπωσιασμό και την εκμετάλλευση της περιέργειας του χρήστη-αναγνώστη. Χρησιμοποιούν ελκυστικούς ή/και υπερβολικούς τίτλους και εικόνες με περιεχόμενο που σκανδαλίζει ή σοκάρει. Παρέχουν δε τόσες πληροφορίες, ώστε να κινήσουν την περιέργειά μας, αλλά όχι αρκετές για να την ικανοποιήσουν. Με αυτόν τον τρόπο κεντρίζουν το ενδιαφέρον μας και προσελκύουν κλικ, προωθώντας το υλικό τους και τις διαφημίσεις που το συνοδεύουν. Υλικό του οποίου η ποιότητα, η ακρίβεια και η ερευνητική, λειτουργική και παιδευτική αξία είναι χαμηλή έως αμφίβολη.

Τον δρόμο της παγίδας του κλικ ακολουθούν, στην πιο ακραία του μορφή, ιστοσελίδες  με «κίτρινο» περιεχόμενο. Προβάλλουν αμφιβόλου εγκυρότητας νέα και άρθρα, με έντονο το στοιχείο του κοινωνικού σχολιασμού. Πολλές φορές, μάλιστα, πρόκειται για κακέκτυπα μεταφρασμένων κειμένων από σελίδες του εξωτερικού με ανάλογη θεματολογία. Σε αυτήν την περίπτωση, έχετε να κάνετε με κακής ποιότητας δημοσιεύματα, τα οποία, πιθανώς, να μην αξίζουν την προσοχή και τον χρόνο σας. Ενίοτε, πάντως, τον δρόμο αυτό επιλέγουν και έγκυρες ιστοσελίδες με αξιόλογο περιεχόμενο. Ποιος είναι ο λόγος; Μα, φυσικά, η αύξηση της αναγνωσιμότητας, που θα τις οδηγήσει υψηλότερα στις λίστες των αποτελεσμάτων των μηχανών αναζήτησης. Κι εδώ ερχόμαστε στη ρίζα του προβλήματος!

Για την κατάσταση αυτή ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό οι εταιρίες που δραστηριοποιούνται στον χώρο των διαδικτυακών υπηρεσιών (λ.χ. Google, Facebook κ.ά.). Αφενός, το κριτήριο προώθησης ενός διαδικτυακού προϊόντος, όπως ένα άρθρο ή ένα βίντεο, σε μια μηχανή αναζήτησης είναι κυρίως η δημοτικότητα και όχι, απαραίτητα, η ποιότητα. Σίγουρα, υπάρχει υλικό που συνδυάζει την ποιότητα και τη δημοτικότητα. Συμβαίνει, όμως, πάντοτε αυτό; Τροφή για σκέψη… Αφετέρου, οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούν οι μηχανές αναζήτησης, για να ταξινομήσουν το περιεχόμενο που θα προβληθεί κατά προτεραιότητα, αλλάζουν συνεχώς. Οι διαδικτυακοί δημιουργοί, εκδότες και συντάκτες, λοιπόν, δυσκολεύονται πολύ να προωθήσουν τη δουλειά τους. Αναγκάζονται, έτσι, να καταφύγουν στην παγίδα του κλικ, συντηρώντας τον φαύλο αυτόν κύκλο.

Στις μέρες μας, ελάχιστες είναι οι διαδικτυακές οντότητες που μπορούν να επιβιώσουν χωρίς να στήσουν παγίδα στα κλικ των χρηστών. Το κατορθώνουν αυτό χάρη στην οικονομική ισχύ και το πολυάριθμο προσωπικό τους, που τους εξασφαλίζει εκατοντάδες δημοσιευμένα άρθρα ημερησίως. Το αναγκαίο αυτό κακό, ωστόσο, βλάπτει τη διαδικτυακή κοινότητα και κυρίως τον αναγνώστη-χρήστη. Έρμαιο στις διαδικτυακές ξόβεργες, βομβαρδίζεται καθημερινά με ανούσιες πληροφορίες, καθώς προσπαθεί να ενημερωθεί για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Σχηματίζει, έτσι, αναπόφευκτα λανθασμένη άποψη για τα θέματα αυτά, λόγω ψευδών ή «παραφουσκωμένων» ειδήσεων, στις οποίες τον οδηγεί η περιέργειά του.

Για να περιορίσουν την πρακτική της παγίδας του κλικ και να βοηθήσουν τους χρήστες, εταιρίες του Διαδικτύου, όπως η Google και το Facebook, πρόσφατα ανέλαβαν δράση. Συγκεκριμένα, προχώρησαν στην ανάπτυξη ειδικών αλγορίθμων, ώστε να διακρίνουν τα άρθρα με επιτηδευμένα ακραίους τίτλους και να περιορίσουν τη διάδοσή τους. Ωστόσο, οι τεχνικές αυτές βρίσκονται ακόμα σε νηπιακό στάδιο. Πέραν αυτού δε υπάρχει και ο κίνδυνος να τοποθετείται σήμανση (ή, διεθνώς, να γίνεται flag) σε υλικό που το περιεχόμενό του δεν αποτελεί παγίδα. Ο χρόνος μόνο θα επιβεβαιώσει ή θα αναιρέσει την παραπάνω υπόθεση.

Κλείνοντας, θα θέλαμε να επισημάνουμε κάτι, το οποίο, όσον αφορά στην παγίδα του κλικ, ισχύει σε κάθε περίπτωση. Μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τη διάδοση και την εδραίωση αυτής της πρακτικής φέρουμε και εμείς, οι διαδικτυακοί χρήστες-αναγνώστες. Αν επιλέξουμε να απαξιώνουμε σελίδες που φιλοξενούν σχεδόν αποκλειστικά ανακριβές και κακής ποιότητας περιεχόμενο, αυτές θα εκλείψουν, αφού πλέον δεν θα είναι κερδοφόρες. Φυσικά, τέτοιου είδους κινήσεις απαιτούν από τον καθένα μας προσπάθεια, χρόνο, εκπαίδευση και άσκηση, προκειμένου να αποκτήσουμε σωστό κριτήριο… με λίγα λόγια, παιδεία!

Μέχρι την επόμενη φορά,

Καλή και ασφαλή διαδικτυακή περιήγηση!

 

Πηγές

Katherine Viner (2016). «How technology disrupted the truth». The Guardian.

Lisa Visentin (2014). «Facebook wages war on click-bait». The Sydney Morning Herald.

Ravi Somaiya (2014). «Facebook Takes Steps Against ‘Click Bait’ Articles». The New York Times.

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]