Γιατί γιορτάζουμε την 25η Μαρτίου

Σύνταξη άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Επιμέλεια: Περίανδρος Καράλης

Γιατί γιορτάζουμε την επέτειο της 25ης Μαρτίου και τι την κάνει ξεχωριστή είναι το κατ’ ουσίαν ερώτημα. Το γιατί τη γιορτάζουμε αφορά ίσως και στις υπόλοιπες εθνικές και λοιπές επετείους και συνιστά συζήτηση, η οποία έχει την αξία της μεν, καλό είναι δε να παραμείνει στο επίπεδο της ερμηνείας του πράγματος, διότι είναι σαφές πέραν πάσης αμφιβολίας πως ο εορτασμός των εθνικών, κι όχι μόνο, επετείων επιβάλλεται. Το τι την κάνει ξεχωριστή αυτήν την επέτειο είναι όμως η ουσία του θέματος και σε αυτό θα επικεντρωθούμε.

Η επανάσταση του 1821 δεν είναι απλώς «ο αγώνας της παλιγγενεσίας», «η αποτίναξη του τουρκικού ζυγού», «ο Σηκωμός», «ο Αγώνας», « το ’21», «η Επανάσταση». Δεν είναι δηλαδή απλώς η ιστορική στιγμή της απελευθέρωσης των ελληνικών πληθυσμών στα ίδια τα πάτριά τους εδάφη, η πολιτική τους αποκατάσταση. Δεν είναι καν η επανασύνδεση του Ελληνισμού με τη λεγόμενη ευρωπαϊκή οικογένεια. Ούτε είναι η απαλλαγή της Ελλάδας, ως οθωμανικής επαρχίας, από μια παρασιτική και αναχρονιστική, αλλόφυλη μάλιστα, διοίκηση. Πίσω από τους συναισθηματικά φορτισμένους όρους, που εισαγωγικά προαναφέραμε, κρύβεται στην ουσία της μια ακόμη, τεράστια μάλιστα, επιτυχία των Ελλήνων: να μη χάσουν την ιστορική ευκαιρία να αποσοβήσουν ένα σημαντικό μέρος της ζημιάς που έφερε η πολιτική/κρατική παρακμή του ύστερου Βυζαντίου (Ρωμανίας) και η συνεπακόλουθη οθωμανική κατάκτηση. Η Οθωμανική αυτοκρατορία είχε μπει για τα καλά σε τροχιά παρακμής. Από την άλλη οι δύο Ευρώπες (η οικονομική/τεχνολογική από τη μια και η πολιτική/ώριμη ουμανιστική από την άλλη) παρήγαγαν με φρενήρεις ρυθμούς νέους όρους και πολιτικές ανάγκες, με δυο λόγια νέες δυνατότητες. Ήταν εύκολο να γίνει, δεν γινόταν να μη γίνει. Αν οι Τούρκοι βέβαια είχαν αφουγκραστεί και κατανοήσει όσα οργάνωναν και εννοούσαν οι Φαναριώτες, ίσως τα πράγματα να είχαν πάρει ολότελα διαφορετικό δρόμο. Αυτά είναι όμως εικασίες. Η επανάσταση του 1821 και η ίδρυση του Ελληνικού Κράτους είναι το τραίνο, που αυτήν τη φορά δε χάσαμε. Την καταλληλότερη μάλιστα στιγμή, τότε δηλαδή, που το κίνημα του Ρομαντισμού εξέφραζε μια οικουμενική θεώρηση των καταβολών του Ευρωπαϊκού πνεύματος. Στις καταβολές αυτές η Ελλάδα είχε και έχει προεξάρχουσα θέση. Οι πολιτικοί νόες του επαναστατημένου λαού το αντελήφθησαν και με μια ορθή αίσθηση της ρεάλ πολιτίκ έκαναν την επανάσταση του 1821 να έχει νόημα και να αποτελέσει την τόσο απαραίτητη νεωτερική ωδίνη του Ελληνισμού.

Όταν λοιπόν στήνεται η επετειακή γιορτή στο σχολείο και τα παιδιά απαγγέλουν, παίζουν θεατρικά έργα με ήρωες του ’21 ή χορεύουν παραδοσιακούς χορούς, στην ουσία αναπαριστούν το πώς μας βρήκε εκείνη η μεγάλη στιγμή και εκφράζουν το πώς τη βιώνουμε ως τέτοιοι που είμαστε σήμερα (τέλειοι ή ατελείς δεν έχει σημασία. Σημασία έχει το παρόν το οποίο ενσαρκώνουν αυτά τα παιδιά και πώς αντιλαμβάνονται ότι όλοι, και τα ίδια, καταγόμαστε από το ’21…).

Τελειώνοντας, πρέπει να προσθέσουμε πως η επανάσταση του 1821 αποτελεί επίσης και μία επιτυχία, όχι μόνον εμάς των Ελλήνων, αλλά και του ευρωπαϊκού πνεύματος να μετεκενώσει μία αίσθηση προόδου και ολοκλήρωσης εκτός των ορίων του φυσικού του χώρου (μητροπολιτική Ευρώπη, «λευκές» αποικίες σε όλες τις ηπείρους) και να εγκολπώσει την εγγύς Ανατολή, όχι πολιτικά ή εμπορικά, όπως είχε γίνει με τις Σταυροφορίες αλλά πνευματικά και ψυχικά, όπως δεν είχε γίνει ούτε με τη μακραίωνη ρωμαϊκή κατάκτηση τόσα χρόνια πριν. Όλα αυτά φυσικά με κόστος, φυσικά με αδικία. Να όμως που είμαστε ελεύθεροι και μιλούμε τη γλώσσα μας.

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

 

Τάσσος Κυρίκος

Μαθηματικός

Χριστίνα-Μαρίνα Κακλαμάνη

Νηπιαγωγός