Επιμέλεια δίσκου: Περίανδρος Καράλης

Προλογικό σημείωμα: Περίανδρος Καράλης

Γεωμορφολογικός χάρτης Βορείου Ηπείρου. Χάρτες, Αγγ. Σιόλας – Ε. Αλεξίου

Προλογικό σημείωμα 

Η Ήπειρος γενικά και ειδικότερα η Βόρειος Ήπειρος επακόλουθα, διακρίνεται για τον πλούτο και την ιδιαιτερότητα των δημοτικών της τραγουδιών.

Το δημοτικό τραγούδι της Βορείου Ηπείρου μάς παρουσιάζει δύο αξιοπρόσεκτα στοιχεία, την πολυφωνική αντίληψη και τη μουσική περιγραφή. Ο χαρακτήρας της Βορειοηπειρώτικης μουσικής είναι η πολυφωνικότητα. Περιέχει δηλαδή στοιχεία του λεγόμενου οριζόντιου μουσικού συστήματος, σύμφωνα με το οποίο, δύο ή περισσότερες φωνές, αποτελούν ανεξάρτητα ηχητικά σύνολα, που στην πορεία τους, δημιουργούν κάθετες ηχητικές στήλες και μας δίνουν έτσι την αρμονική αντίληψη.

Η σχέση με τη μουσική παράδοση της Αρχαίας Ελλάδος είναι πλέον αποδεδειγμένη. Το Βορειοηπειρώτικο τραγούδι -και μόνον αυτό από τα δημοτικά τραγούδια της Ελλάδος- κατατάσσεται στις πιο παλιές μουσικές παραδόσεις της Ευρώπης (χαρακτηριστικό δείγμα τα πολυφωνικά τραγούδια της περιοχής). Είναι γνωστό ότι η πενταφθογγική κλίμακα (η κλίμακα του πολυφωνικού τραγουδιού) χρησιμοποιούνταν στην Ελλάδα από τον 7ο π.Χ. αιώνα.

Τα ήθη και τα έθιμα του λαού της, οι θρύλοι και οι παραδόσεις, τα τραγούδια και οι χοροί, η λαϊκή τέχνη και οι ενδυμασίες, η ψυχή και το φρόνημα, είναι όλα ελληνικά και επισφραγίζουν την ελληνικότητα των κατοίκων της.

Στοιχεία που τοποθετούν το Βορειοηπειρωτικό τραγούδι στη φυσική του κοιτίδα, στον ελληνικό πολιτιστικό χώρο είναι τα παρακάτω:

  • Η πενταφθογγική κλίμακα, κοινό γνώρισμα της αρχαίας ελληνικής μουσικής και του σημερινού πολυφωνικού τραγουδιού της Βορείου Ηπείρου. Η πενταφθογγική κλίμακα, που είναι βασικό και βεβαιωμένο στοιχείο επαφής του σημερινού Βορειοηπειρώτικου τραγουδιού με την αρχαία ελληνική μουσική είναι γνωστό πως είναι ένα είδος μουσικής τεχνοτροπίας, το οποίο ανθούσε κάποτε στην αρχαία Ελλάδα. Αυτή διατηρείται μέχρι και τους Ρωμαϊκούς χρόνους, οπότε στην εξέλιξη της ελληνικής μουσικής σημειώνεται ένας σημαντικός διαχωρισμός σε δύο μεγάλα ρεύματα. Το Δυτικό ρεύμα, το οποίο η Λατινική εκκλησία το εξελίσσει σε επιστημονικοτεχνικό και καλλιτεχνικό κολοσσό και το Ανατολικό, που με την επίδραση της Ορθοδοξίας φτάνει σε υψηλά επίπεδα καλλιτεχνικής παραγωγής μεν, παραμένει στάσιμο στην εξέλιξή του δε, αφού αυτή απέρριψε την επεξεργασία των λειτουργικών μερών και τη σύμπραξη με την οργανική μουσική στη λειτουργία.
  • Τα πολλά κοινά στοιχεία με τη βυζαντινή μουσική, που ακολούθησε.
  • Η απόλυτη ομοιογένεια και ταύτιση της μουσικής και του τραγουδιού της Βορείου Ηπείρου με αυτό της λοιπής Ηπείρου, ως κοινής πνευματικής, γλωσσικής και εθνικής περιοχής.
  • Η θεματική ταύτιση των τραγουδιών της Βορείου Ηπείρου με αυτά των υπολοίπων περιοχών της Ελλάδας. Επίσης η ύπαρξη πολλών Βορειοηπειρώτικων τραγουδιών με αναφορές σε τοπωνύμια και περιοχές όλου του ελληνικού κόσμου καθώς και σε σημαντικά γεγονότα του Ελληνισμού.
  1. 1.Αλησμονώ και χαίρομαι Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Κατερίνα Παπαδοπούλου, Κώστας Μήτσης, Γιάννης Παυλόπουλος και Βαγγέλης Δημούδης. 3:15
  2. 2.Δεροπολίτισσα Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Πολυφωνικό Αετόπετρας. 4:14
  3. 3.Σύρε μάνα πες του Γιάννη Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Λιάβερ Μπαρίου. 4:27
  4. 4.Τα μαύρα ρούχα που φόρας Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Τα Δελβινιώτικα, Πολυφωνικός Όμιλος 1:54
  5. 5.Κόρη του βουνού Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: κάτοικοι της Χιμάρας Βορείου Ηπείρου. 2:34
  6. 6.Στη Χιμάρα βγαίνει ο ήλιος Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: κάτοικοι της Χιμάρας Βορείου Ηπείρου. 3:07
  7. 7.Αλησμονώ και χαίρομαι Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί. 3:43
  8. 8.Μοιρολόι Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Βασίλης Σερμπέζης-Σταύρος Μπόνιας. 9:14
  9. 9.Δέλβινο Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Λαλητάδες. 2:36
  10. 10.Τραγούδι για τη Δίβρη Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Κώστας Καρράς. 6:52
  11. 11.Δέλβινο και Τσαμουριά Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . 3:29
  12. 12.Ξενιτεμένο μου πουλί Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Σάββας Σιάτρας. 4:13
  13. 13.Αλησμονώ και χαίρομαι (Πολυφωνικό) Μουσική: Παραδοσιακή. Στίχοι: Παραδοσιακοί . Ερμηνεία: Πλειάδες. 5:00

Πηγή

Γ΄ Συμπόσιο Λαογραφίας Βορειοελλαδικού χώρου, εκδόσεις Ι.Μ.Χ.Α., Θεσσαλονίκη 1979

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Στέλλα Κυρίκου

Πιανίστα, Σύμβουλος σε θέματα Κλασσικής Μουσικής