Το μάθημα της Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο

Σύνταξη άρθρου: Σοφία Αλεξανδροπούλου

Επιμέλεια άρθρο: Κωνσταντίνος Ουρανός

Ως κύριος σκοπός της Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο ορίζεται η «δια βίου άσκηση για υγεία και ποιότητα ζωής». Το Πρόγραμμα Σπουδών για τη Φυσική Αγωγή στο Λύκειο, κατά το εγχειρίδιο του εκπαιδευτικού, «δομείται σύμφωνα με το εννοιολογικό περιεχόμενο του σκοπού αυτού. Ο σκοπός αυτός, μέσα από την παροχή κατάλληλων ευκαιριών στους μαθητές/τριες, δίνει έμφαση στην προαγωγή της υγείας της δικής τους, αλλά και των άλλων, στο «ευ ζην», στην προαγωγή ενός εύρους αθλητικών, κινητικών και, γενικότερα, σωματικών δραστηριοτήτων, στη συστηματική συμμετοχή καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής».  Από το κείμενο του εγχειριδίου αντιλαμβανόμαστε πως η στοχοθεσία του μαθήματος της γυμναστικής στο λύκειο είναι συνέχεια και επέκταση του προγράμματος του γυμνασίου.

Όσον αφορά στους επιμέρους σκοπούς και υποσκοπούς εκφράζουν αυτό που θα κατανοεί και θα είναι σε θέση να κάνει ο/η μαθητής/τρια στις τρεις τελευταίες τάξεις του Σχολείου. Αφορούν κυρίως σε γνώσεις και δεξιότητες, σε συμμετοχές. Ας τις δούμε.

ΒΙΩΜΑΤΙΚΟΣ

• α) Η συνειδητοποίηση της ανάγκης για φυσική άσκηση και άθληση σε ολόκληρη τη ζωή.
• β)Η απόκτηση αθλητικών συνηθειών.
• γ) Η καλλιέργεια της αγάπης για τη φύση και για τη ζωή της υπαίθρου.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ – ΥΓΙΕΙΝΟΣ

• α) Η διατήρηση και η βελτίωση των φυσικών – σωματικών ικανοτήτων, που μειώνονται εξαιτίας της πολύωρης καθιστικής ζωής των μαθητών.
• β) Η διατήρηση και η βελτίωση της υγείας και της ευεξίας των μαθητών ,καθώς και η βασική σκληραγώγηση του οργανισμού τους.

ΚΙΝΗΤΙΚΟΣ-ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟΣ

• α) Η βελτίωση της βασικής τεχνικής ορισμένων αθλημάτων και κινητικών δραστηριοτήτων και η εμπέδωσή τους με αγώνες ή με άλλες εκδηλώσεις.
• β) Η διατήρηση της λαϊκής και ευρύτερης κινητικής παράδοσης.
• γ) Η καλλιέργεια του αισθητικού κριτηρίου των μαθητών.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ-ΗΘΙΚΟΣ

• α) Η ανάπτυξη των ψυχικών δυνάμεων (θέληση, υπομονή, επιμονή, θάρρος, αυτοκυριαρχία, αυτοπεποίθηση, αγωνιστικότητα κ.τ.λ.) .
• β) Η ανάπτυξη ηθικών και κοινωνικών αρετών (τιμιότητα, συνεργασία, αλληλεγγύη, αξιοκρατία, ομαδικό πνεύμα, δικαιοσύνη υπευθυνότητα, σεβασμός στον αντίπαλο, σωστή αντιμετώπιση της νίκης και της ήττας κ.τ.λ.)
• γ) Ο περιορισμός των αντικοινωνικών εκδηλώσεων (βία, ύβρεις κ.τ.λ.)
• δ) Η ψυχαγωγία των μαθητών με τις αθλητικές και άλλες κινητικές δραστηριότητες.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ-ΓΝΩΣΤΙΚΟΣ

• α) Η πνευματική ανάπτυξη (βελτίωση του νευρικού ιστού, καλλιέργεια και ανάμειξη της κιναισθητικής ευφυϊας, της ικανότητας προσοχής, αντίληψης, εφευρετικότητας, οργάνωσης κ.τ.λ.)
• β) Η απόκτηση γνώσεων σχετικών με τη φυσική αγωγή, όπως π.χ. των κανονισμών, της ολυμπιακής ιδεολογίας και κίνησης, των λαογραφικών στοιχείων καθώς και των βασικών αρχών της προπονητικής, της υγιεινής κ.τ.λ. .

 

Η διδακτέα ύλη

Όσον αφορά στην επιλογή της διδακτέας ύλης, οι μαθητές κάθε τάξης του λυκείου επιλέγουν ένα άθλημα ή μια κινητική δραστηριότητα της αρεσκείας τους, στα οποία θα επιδίδονται για ένα ή περισσότερα τετράμηνα. Οι μαθητές που θα επιλέξουν το ίδιο άθλημα ή την ίδια κινητική δραστηριότητα θα ενταχθούν σε μία κοινή ομάδα. Οι ομάδες, που θα δημιουργηθούν, δε θα πρέπει να είναι περισσότερες από τέσσερις (4), για να είναι όσον το δυνατόν αποδοτικότερη η διδασκαλία και η εποπτεία. Σε περίπτωση που μεγάλος αριθμός μαθητών επιλέξει το ίδιο άθλημα, χωρίς να επαρκούν οι εγκαταστάσεις, προτεραιότητα έχουν στο πρώτο τετράμηνο οι μαθητές εκείνοι που θα εκπροσωπήσουν το τμήμα, την τάξη και το σχολείο  στο εσωτερικό και διασχολικό πρωτάθλημα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι στο Λύκειο έχουμε εφαρμογή ήδη διδαγμένων θεμάτων απο το Γυμνάσιο και όχι διδασκαλία νέων θεμάτων με την τυπική έννοια της διδασκαλίας. Στο λύκειο προέχει ο βιωματικός στόχος και όχι ο γνωστικός, που προέχει στο Γυμνάσιο. Τα αθλήματα και οι κινητικές δραστηριότητες, που μπορούν να επιλέξουν οι μαθητές σε κάθε τάξη και τετράμηνο και που αποτελούν τη διδακτέα/εφαρμοστέα ύλη και των τριών τάξεων του Λυκείου είναι τα εξής:

 

– ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗ-ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ-ΧΕΙΡΟΣΦΑΙΡΙΣΗ-ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ-ΣΤΙΒΟΣ-ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ-ΧΟΡΟΣ

Θα πρέπει να διευκρινιστεί πώς:

1. Οι μαθητές που διάλεξαν ένα κινητικό αντικείμενο για κάποιο τετράμηνο, αλλά λόγω μεγάλης συμμετοχης δεν περιλήφθηκαν στην αντίστοιχη ομάδα, είναι δυνάτον, εφόσον και οι ίδιοι το θέλουν, να εξεταστούν στο αντικείμενο που διάλεξαν και όχι σε αυτό που αναγκαστικά παρακολούθησαν κατά τη διάρκεια του τετραμήνου.
2. Στην εξέταση, βασικό κριτήριο αποτελεί η ευχέρεια και η επιδεξιότητα με την οποία εκτελείται η άσκηση και όχι το αποτέλεσμα.
3. Στη διδασκαλία και εφαρμογή της διδακτέας ύλης πρέπει να προηγούνται τα εξεταστέα θέματα, στα οποία και θα δίνεται κάποια έμφαση. Ακόμα αυτά πρέπει να γίνονται γνωστά εκ των προτέρων, ώστε οι μαθητές να προετοιμάζονται ανάλογα, τόσο κατα τη διάρκεια του μαθήματος Φυσικής Αγωγής όσο και στις ελεύθερες ώρες τους.

-ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗ

Στο άθλημα αυτό οι μαθητές θα διδαχθούν:

• Πάσα με δάχτυλα και μανσέτα
• Σερβίς «από πάνω»
• Πτώσεις (για απόκρουση ή πώς να πέφτουν χωρίς να χτυπούν)
• Καρφί

-ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ

Στο άθλημα αυτό οι μαθητές θα διδαχτούν:

• Σταμάτημα μετά από ντρίπλα και στη συνέχεια ραχιαία και μετωπιαία αλλαγή κατεύθυνσης με το ένα πόδι σταθερό (πίβοτ)
• Σουτ από στάση
• Σουτ από κίνηση
• Σουτ με άλμα (τζαμπ σουτ)
• Μπάσιμο μετά από προσποίηση

-ΧΕΙΡΟΣΦΑΙΡΙΣΗ

Στο μάθημα αυτό οι μαθητές θα διδαχτούν:

• Βασικό σουτ από στάση
• Σουτ από γονάτιση με πτώση
• Βασικό σουτ μετά από δύο-τρία βήματα και άλμα
• Σουτ από το σημείο του πέναλτι

-ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

Στο μάθημα αυτό οι μαθητές θα διδαχτούν:

• Σταματημό της μπάλας και προώθησή της με το μέσα και έξω μέρος του ποδιού.
• Κεφαλιά σε στάση
• Σκαφτό σουτ
• Κεφαλιά από άλμα

-ΣΤΙΒΟΣ

Στο μάθημα αυτό οι μαθητές θα διδαχτούν:

• Τεχνική συσπειρωτικής εκκίνησης (εκκίνηση με λυγισμένα πόδια ώστε να ξεκινήσουν οι μαθητές με μεγαλύτερη φόρα)
• Τεχνική άλματος εις μήκος ή τριπλούν
• Τεχνική σφαιροβολίας
• Τεχνική ρίψης ακοντίου ή δίσκου

-ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ

Στο μάθημα αυτό οι μαθητές θα διδαχτούν:

• Απλή κατακόρυφη στήριξη (κατακόρυφος)
• Κυβίστηση σε στρώμα
• Τροχός (ρόδα)

– ΧΟΡΟΣ

Στο μάθημα αυτό οι μαθητές θα διδαχτούν τους παρακάτω παραδοσιακούς χορούς:

• Καλαματιανός
• Μακελάρικος
• Σαμαρίνας
• Τσάμικος
• Κρητικός ή Ποντιακός

 

Οι άλλοι στόχοι και τα ωφέλη του μαθήματος της γυμναστικής στο λύκειο

Οι στόχοι του μαθήματος στο λύκειο, πέραν της άθλησης αυτής καθεαυτής, είναι σημαντικοί, σημαντικότατοι. Αν δεν τους έχει εμπεδωμένους ο ίδιος ο εκπαιδευτικός και δεν έχει οργανώσει παραγωγικά τα σχέδια μαθήματός του, συμπεριλαμβάνοντας πλέρια τους στόχους αυτούς, ώστε να αντιληφθούν σε βάθος οι μαθητές την ανάγκη αυτών των στόχων, το μάθημα της φυσικής αγωγής έχει απλώς τον ρόλο του «ξεσκάμε από τα μαθήματα»…  Ας τους δούμε!

 Οι στόχοι

Οι μαθητές του λυκείου θα πρέπει λοιπόν μέσα από το μάθημα της Φυσικής Αγωγής να κατανοούν τη σημασία της συνεργασίας στον αθλητισμό και στη ζωή γενικότερα ως βασικής κοινωνικής δεξιότητας για προσωπική και κοινωνική πρόοδο. Θα πρέπει να αντιλαμβάνονται πλήρως τη σημασία της θετικής επικοινωνίας και της υποστήριξης των άλλων ως βασικής προϋπόθεσης για διασκέδαση και παραγωγική αλληλεπίδραση, στο πλαίσιο εξάσκησης σε φυσικές δραστηριότητες και αθλήματα. Επίσης να είναι ικανοί να αναγνωρίζουν και να κατανοούν τη διαφορετικότητα ανάμεσα στους ανθρώπους. Να αναγνωρίζουν τις διαφορές και τις ομοιότητες των δύο φύλων στον αθλητισμό και πώς οι διαφορές αυτές επηρεάζουν τη συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες και αθλήματα. Ακόμη, να αναγνωρίζουν ότι η ανάπτυξη θετικών κοινωνικών σχέσεων είναι σημαντική για την αρμονική και ισορροπημένη ανάπτυξή τους ως ατόμου. Να παρέχουν, επίσης, θετική ανατροφοδότηση και υποστήριξη στους συμμαθητές τους για την επίτευξη κοινών στόχων. Τέλος, να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τους συμμαθητές τους στο πλαίσιο της συνεργασίας σε φυσικές δραστηριότητες και αθλήματα, επιλύοντας χωρίς συγκρούσεις τα όποια προβλήματα δημιουργούνται.

Τα οφέλη 

Τα παραπάνω είναι πολύ σημαντικά καθώς οι μαθητές θα μπορέσουν να καταστούν υπεύθυνοι στη προσωπική και κοινωνική τους συμπεριφορά. Επιπλέον, όλοι γνωρίζουμε ότι οι φυσικές δραστηριότητες και τα αθλήματα αποτελούν το ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη ηγετικών δεξιοτήτων, καθώς και για την ανάπτυξη υπεύθυνης προσωπικής και κοινωνικής συμπεριφοράς, Όταν η συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες και αθλήματα πραγματοποιείται στη βάση των αρχών της συνεργασίας και της ευγενούς άμιλλας προσφέρει πλήθος ευκαιριών για ανάπτυξη θετικών κοινωνικών σχέσεων που αποτελούν σημαντική πτυχή της ψυχικής και συναισθηματικής υγείας, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στη βελτίωση της ποιότητας ζωή των μαθητών αλλά και για αργότερα ως ενήλικες.

Πηγές

Αναλυτικό Πρόγραμμα Φυσικής Αγωγής Λυκείου

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Φυσική Αγωγή-ΔΕΠΠΣ