Σύνταξη άρθρου: Ιάνθη Δημητροπούλου

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Έφτασε επιτέλους αυτό που όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριες περιμένουν με λαχτάρα και που δεν είναι άλλο από τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Ας δούμε όμως τη σημασία των διακοπών για την ψυχική υγεία και την ευεξία των παιδιών. Οι καλοκαιρινές διακοπές μπορεί να φαίνονται σαν μια απλή ξεκούραση από την καθημερινή ζωή και τη σχολική ρουτίνα, αλλά είναι κάτι πολύ πιο σημαντικό. Περιέχουν μερικές από τις πιο ευχάριστες εμπειρίες και αναμνήσεις. Τα παιδιά έχουν την ευκαιρία και τον χρόνο να εξερευνήσουν τον εαυτό τους και να αναπτύξουν δεξιότητες σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς.

Ουσιαστική επαφή με γονείς

Οι γονείς αρχίζουν από νωρίς την αντίστροφη μέτρηση για τις καλοκαιρινές τους διακοπές, ώστε να προετοιμαστούν κατάλληλα αλλά και να ξεκουραστούν. Ταυτόχρονα είναι μια βαθιά ωφέλιμη εποχή για τα παιδιά καθώς οι γονείς δεν επικεντρώνονται πια τόσο στην εργασία τους όσο στο παιχνίδι, στα ενδιαφέροντα και στις δραστηριότητες του παιδιού. Κατά αυτόν τον τρόπο δίνεται στα παιδιά τους το πολύτιμο δώρο του ελεύθερου χρόνου των γονέων. Αυτή η ουσιαστική επαφή με τα παιδιά χωρίς την πίεση και το καθημερινό άγχος οδηγεί σε μια βαθύτερη σύνδεση μεταξύ τους. Το παιδί έρχεται πιο κοντά με τους γονείς του, μοιράζεται όμορφες στιγμές και φαίνεται να επικοινωνεί ουσιαστικά μαζί τους. Δημιουργεί την από κοινού, με τους γονείς, εμπειρία, δημιουργεί αναμνήσεις.

Συμβολικό παιχνίδι

Οι αυξημένες υποχρεώσεις των γονέων αλλά και οι ποικίλες εξωσχολικές δραστηριότητες των παιδιών φαίνεται να τους στερούν κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς την ευκαιρία για ελεύθερο μη δομημένο παιχνίδι. Έτσι συχνά το ελεύθερο παιχνίδι θεωρείται πολυτέλεια και όχι βασική ανάγκη για την ανάπτυξη του παιδιού. Με τον ερχομό των καλοκαιρινών διακοπών οι γονείς δεν δουλεύουν πια τόσο αλλά έχουν τον χρόνο να παίξουν με τα παιδιά τους στην παραλία, να χτίσουν κάστρα μαζί στην άμμο και να κάνουν ανέμελα βουτιές και παιχνίδια στη θάλασσα. Φαίνεται σαν μια απλή μορφή διασκέδασης αλλά είναι κάτι πιο σημαντικό από αυτό. Αποτελεί ένα είδος παιχνιδιού που δίνει τη δυνατότητα στους γονείς να αναπτύξουν έναν ασφαλή δεσμό προσκόλλησης με τα παιδιά τους. Αυτό το συμβολικό παιχνίδι ενισχύει τις δεξιότητες και την αυτοεκτίμηση του παιδιού, στέλνει ένα μήνυμα ότι είναι εκεί για εκείνο, δίνοντας του την πλήρη προσοχή τους και αποτελεί πηγή χαράς για όλους μιας και είναι μαζί και μοιράζονται αυτές τις στιγμές.

 

Ανάπτυξη δεξιοτήτων

Ένα ακόμη όφελος των καλοκαιρινών διακοπών για τα παιδιά είναι ότι βοηθούν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας. Καθώς τα παιδιά έρχονται σε επαφή με καινούργια περιβάλλοντα και ανθρώπους, μαθαίνουν πώς να προσαρμόζονται και να αλληλεπιδρούν μέσα στο νέο αυτό περιβάλλον. Για παράδειγμα οι καλοκαιρινές κατασκηνώσεις αποτελούν ένα χώρο όπου τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με το άγνωστο και αναπτύσσουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων καθώς και μηχανισμούς άμυνας. Αλληλεπιδρούν με καινούργιους φίλους, αναπτύσσοντας νέες δεξιότητες επικοινωνίας. Επιπλέον αποκτούν νέες εμπειρίες, πειραματίζονται και έρχονται αντιμέτωπα με προκλήσεις που τονώνουν την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση τους. Τέλος, μέσα στο χαλαρό αυτό πλαίσιο των διακοπών, έχουν τη δυνατότητα να ξεδιπλώσουν άγνωστες πτυχές του εαυτού τους και των ταλέντων τους.

 Ενεργοποίηση δομών του εγκεφάλου

Εκτός όμως από το κομμάτι της ψυχαγωγίας, των δεξιοτήτων και του δεσμού με τους γονείς, οι διακοπές φαίνεται να μπορούν να ενισχύσουν και την ανάπτυξη ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου στα παιδιά. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά τη διάρκεια των διακοπών μέσω του παιχνιδιού σε εξωτερικούς χώρους «εξασκούνται» δύο περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων και οι οποίες αφορούν στο παιχνίδι και την εξερεύνηση. Το σύστημα του εγκεφάλου που αφορά στο παιχνίδι ασκείται κάθε φορά που τα παιδιά βάζουν τα πόδια τους στην άμμο ή ανεβαίνουν για μια βόλτα πάνω στην πλάτη των γονιών τους. Το σύστημα της εξερεύνησης ασκείται κάθε φορά που εξερευνούν παρέα το δάσος, την παραλία ή παίζουν κρυμμένο θησαυρό σε εξωτερικούς χώρους. Φαίνεται λοιπόν πως οι εμπειρίες των παιδιών κατά τη διάρκεια των διακοπών ενεργοποιούν αυτά τα δύο συστήματα στον εγκέφαλό τους και οι χημικές ουσίες, που εκκρίνονται στο σώμα προκαλούν ευεξία, αυξάνουν τα επίπεδα χαράς, μειώνουν το άγχος και ενεργοποιούν θετικά συναισθήματα. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν, όταν πηγαίνετε με τα παιδιά σας διακοπές, να επιλέγετε δραστηριότητες παιχνιδιού που εμπεριέχουν όλες τις αισθήσεις και τις ικανότητες (play system) αλλά και το κομμάτι της εξερεύνησης και αναζήτησης (seeking system).

Εξασκώντας λοιπόν αυτά τα δύο συστήματα του εγκεφάλου (play and seeking system), πράγμα που μπορεί να συμβεί συχνά στις διακοπές, προκαλείται ανάπτυξη και ωρίμανση στο μετωπιαίο λοβό, ο οποίος  εμπλέκεται με τις γνωστικές λειτουργίες, την κοινωνική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων, τον έλεγχο της παρορμητικότητας κ.ά. . Δεξιότητες και συμπεριφορές που διαρκούν μέχρι την  ενηλικίωση.

 Προσοχή και συγκέντρωση

Επίσης πολύ σημαντικό κομμάτι των καλοκαιρινών διακοπών είναι η επαφή με τη φύση. Πολλές έρευνες έχουν δείξει βελτίωση στην προσοχή των παιδιών και αύξηση στα επίπεδα συγκέντρωσης, αφού βρεθούν στη φύση στα μόλις 20 λεπτά της παρουσίας τους εκεί. Μια βόλτα στη θάλασσα και σε πράσινο χώρο καταπραΰνει το σώμα, μειώνοντας τα επίπεδα ορμονών του στρες.

Καθώς οι καλοκαιρινές διακοπές πλησιάζουν καλό είναι σαν γονείς πριν απλά δώσετε στα παιδιά ένα τάμλπετ, για να παίζουν στις διακοπές, να σκεφτείτε τα οφέλη του ελεύθερου παιχνιδιού έξω στη φύση. Το δέσιμο που αναπτύσσετε με τα παιδιά σας ως γονείς, την ανάπτυξη πολλαπλών δεξιοτήτων αλλά και τη δημιουργία κοινών ευχάριστων αναμνήσεων. Σίγουρα δεν υπάρχει θέμα σύγκρισης.

 

Ηλ.Ταχ.: [email protected]

Ιάνθη Δημητροπούλου

Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος

 

Καλλιόπη Σκαρπέτη

Φοιτήτρια Ψυχολογίας