Η Πολιτική Επιστήμη, η επιστήμη που μελετά τους κανόνες του κοινωνικού παιχνιδιού

Σύνταξη άρθρου: Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Γνωρίζατε ότι πολλές/απλές καθημερινές μας συνήθειες δεν είναι τελικά τόσο τυχαίες και τόσο προσωπικές μας επιλογές; Ακόμα και, όταν είστε προσκεκλημένος/-η σε ένα δείπνο, η τοποθέτηση των μαχαιροπίρουνων δεν είναι τυχαία. Θυμηθείτε πως έχει επικρατήσει να τοποθετούνται τα μαχαίρια στο σερβίτσιό σας. Πάντα το κοφτερό μέρος του μαχαιριού δείχνει προς το πιάτο σας και όχι προς το διπλανό σας, δείχνοντας τις ειρηνικές προθέσεις σας προς τον συνδαιτημόνα σας. Αυτό είναι ένα καλό παράδειγμα για το πώς τα πάντα στη συμπεριφορά μας αφορούν στην Επιστήμη της Πολιτικής. Ας τη δούμε.

Τι είναι η Πολιτική Επιστήμη 

Εύλογα λοιπόν αναρωτιέται κανείς πώς το παραπάνω παράδειγμα μπορεί να μας δώσει τον ορισμό της Πολιτικής. Ένας ορισμός είναι αυτός του Άντριου Χέιγουντ (Andrew Heywood), που δίνει στο βιβλίο του «Εισαγωγή στη Πολιτική Επιστήμη», και ορίζει ότι «η πολιτική είναι η δραστηριότητα μέσω της οποίας οι άνθρωποι θέτουν, τηρούν και τροποποιούν τους γενικούς κανόνες με τους οποίους ζουν». Από αυτόν τον ορισμό καταλαβαίνουμε ότι η Πολιτική Επιστήμη είναι η επιστήμη εκείνη που μελετά και αναλύει όλες τις παραπάνω συμπεριφορές. Και ξέρετε γιατί η επιστήμη αυτή είναι συναρπαστική; Γιατί ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως πολιτικό όν (Αριστοτέλης, Πολιτικά, 1) και διαφωνεί από πολύ λίγο έως πάρα πολύ με τον τρόπο με τον οποίο ζει. Και επειδή διαφωνεί και επειδή δεν υπάρχει μια και μοναδική απάντηση για τις κοινωνικές διαμάχες και ανησυχίες, καθίσταται και η μελέτη της Πολιτικής Επιστήμης τόσο γοητευτική και αναγκαία.

Έχοντας ολοκληρώσει τις  προπτυχιακές μου σπουδές στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και έχοντας ακούσει με προσοχή όλα αυτά τα χρόνια των σπουδών μου το πλήθος ορισμών της Πολιτικής Επιστήμης, συμπεραίνω στον παρακάτω απλό (που δεν διαφέρει σε πολύ με τον προαναφερθέντα του Χέιγουντ) ορισμό ότι η Πολιτική Επιστήμη είναι η επιστήμη εκείνη που μελετά τους κανόνες του παιχνιδιού στην ανθρώπινη κοινωνία. Εξ ου και ο τίτλος του άρθρου.

Η αξία και η χρήση της Πολιτικής Επιστήμης στον σημερινό κόσμο

Τις τελευταίες δεκαετίες, η ενασχόληση με την πολιτική επιστήμη έχει αρχίσει να εντείνεται καθώς οι κοινωνίες, λόγω της παγκοσμιοποίησης, έχουν γίνει πιο περίπλοκες και αναζητούν αυτογνωσία και λύσεις. Θα συνοψίζαμε αυτή την αύξηση ενδιαφέροντος σε τρεις βασικές αιτίες: α) η ανάγκη κατανόησης των μορφών εξουσίας που προκύπτουν μέσα σε μια κοινωνία (π.χ. Τοπικοί και Διεθνείς Θεσμοί, Πολιτικά κόμματα, Συνδικάτα, Οικογένεια κ.ο.κ.) β) η μελέτη για το ενδιαφέρον ή την απάθεια των ανθρώπων για την πολιτική αλλά και το ίδιο το δικαίωμα που τους διασφαλίζει τη συμμετοχή τους και γ) το πώς οι άνθρωποι συμμετέχουν στην πολιτική οργάνωση και στη γενικότερη λειτουργία του συστήματος.

Οι Πολιτικοί Επιστήμονες

Παρακάτω σας παραθέτω έναν μικρό κατάλογο με κάποιους από τους σημαντικότερους διανοητές, με το πιο διάσημό τους έργο, οι οποίοι και έχουν επηρεάσει τόσο την ίδια την Πολιτική όσο και την Πολιτική Επιστήμη.

Πλάτων (427-347 π.χ.) – ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ ή Περί έρωτος

Αριστοτέλης (384-322 π.χ.) – Πολιτικά

Niccolo Machiavelli (1469 -1527) – Ηγεμόνας

Thomas Hobbes (1588-1679) – Λεβιάθαν

John Locke (1632 – 1704) – Περί ιδιοκτησίας

Jean–Jacques Rousseau (1712-1778) – Το κοινωνικό συμβόλαιο 

Immanuel Kant (1724-1804) – Κριτική του καθαρού λόγου 

Karl Marx (1818-1883) – Το Κεφάλαιο 

Mohandas Karamchand Gandhi (1869-1948) – Μαχάτμα Γκάντι. Η «Μεγάλη Ψυχή» (βιογραφικό) Isaiah Berlin (1909-1997) – Η εποχή του Διαφωτισμού  

Milton Friedman (1912-2006) – Καπιταλισμός και Ελευθερία 

Kenneth Waltz (γεννημένος 1924) – Ο άνθρωπος, το κράτος και ο πόλεμος. Μία θεωρητική ανάλυση 

Οι κλάδοι της Πολιτικής Επιστήμης 

Η Πολιτική Επιστήμη έχει ένα τεράστιο εύρος γνώσεων και τομέων έρευνας. Θα μπορούσαμε να τη διακρίνουμε, λοιπόν, στις παρακάτω κατηγορίες:

• Την Πολιτική Ανάλυση και Πολιτική Θεωρία, η οποία μελετά τις σχέσεις κράτους και κοινωνίας, τις κοινωνικές δυνάμεις που επηρεάζουν την πολιτική ζωή και τη σύγκριση της δυναμικής διαφορετικών πολιτικών συστημάτων, ώστε να γίνει δυνατή η αφαιρετική σύλληψη και η κατανόηση των φαινομένων της πολιτικότητας. 

• Τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σχέσεις, που μελετούν τα διεθνή φαινόμενα με την οργάνωση και τη λειτουργία της διεθνούς κοινωνίας: το Διεθνές Δίκαιο (και τους διεθνείς οργανισμούς), τις Διεθνείς Σχέσεις και τα Διεθνή Οικονομικά.

• Τη Διοικητική Επιστήμη και Δημόσιο Δίκαιο, που μελετούν τα γνωστικά πεδία της Διοικητικής Επιστήμης, του Συνταγματικού και Διοικητικού Δικαίου, της Δημόσιας Διοίκησης, της Ανάλυσης της Δημόσιας Πολιτικής, της Κοινωνικής Πολιτικής και Διοίκησης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της Περιφερειακής Ανάπτυξης, καθώς και των Εργασιακών Σχέσεων και Θεσμών στον Δημόσιο Τομέα.

• Την Κοινωνική Θεωρία και την Κοινωνική Πολιτική, που μελετά τα φαινόμενα που αφορούν στην ανθρώπινη δραστηριότητα στην κοινωνία 

• Την Πολιτική Ιστορία που μελετά σημαντικά ιστορικά, πολιτικά γεγονότα (ιδέες, κινήματα, καθεστώτα, όργανα διακυβέρνησης κ.λπ.).

• Την Πολιτική Επικοινωνία που μελετά το δημόσιο λόγο που αναπτύσσεται στα ΜΜΕ από δημοσιογράφους, πολιτικούς, κοινωνικούς επιστήμονες και δημόσια πρόσωπα, καθώς και η στάση των Μ.Μ.Ε. (ιδιαίτερα η τηλεοπτική «τροπικότητα») απέναντι στα κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά και άλλα συμβάντα.

• Την Πολιτική Κοινωνιολογία που μελετά τη σχέση και την αλληλεπίδραση της πολιτικής με την κοινωνία. 

• Την Πολιτική Οικονομία, που μελετά το σύνολο των οικονομικών ενεργειών που αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση των αναγκών των ανθρώπων, οι οποίοι συμβιώνουν σε μια πολιτεία, δια της παροχής αγαθών ή της παροχής υπηρεσιών.

Η Πολιτική Επιστήμη στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετά πανεπιστημιακά τμήματα σε όλη την Επικράτεια, τα οποία ασχολούνται με τα ζητήματα της Πολιτικής Επιστήμης. 

• Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Ε.Κ.Π.Α.

• Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου

• Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ.

• Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης

• Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης του Δ.Π.Θ.

• Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Η Πολιτική Επιστήμη στον κόσμο 

Στο κόσμο, τα τμήματα Πολιτικής Επιστήμης έχουν πολύ μεγάλη ζήτηση από την φοιτητική κοινότητα και αποτελούν σημαντικά εφαλτήρια για την οργάνωση της παγκόσμιας πολιτικής σκέψης. Στη λίστα που σας παραθέτω παρακάτω με τα πανεπιστήμια που διαθέτουν τα καλύτερα τμήματα πολιτικής επιστήμης, θα διαπιστώσει κάποιος εύκολα ότι στη κορυφή βρίσκονται τα «παραδοσιακά» πανεπιστήμια του εξωτερικού. Ας τα δούμε:

 • Harvard University, ΗΠΑ.

• Science Politique Université de Paris, Γαλλία

• University of Oxford , Αγγλία

• Princeton University , ΗΠΑ

• The London School of Economics and Political Science , Αγγλία

• University of Cambridge , Αγγλία

• Stanford University , ΗΠΑ

• Yale University , ΗΠΑ

• The Australian National University , Αυστραλία

• National University of Singapore, Σιγκαπούρη

• HSE University, Ρωσία

Η σύνταξη της παραπάνω λίστας γίνεται με κριτήριο την ποιότητα των επιστημονικών δημοσιεύσεων και το εύρος της ερευνητικής δράσης.

Εν κατακλείδι, η πολιτική επιστήμη σας παρέχει την ευκαιρία να μελετήσετε και να αναλύσετε τα κοινωνικά δρώμενα, συμπεραίνοντας ότι ο,τιδήποτε πράττουμε ως κοινωνία ή ατομικά όντα μόνο τυχαία δεν είναι, αλλά βασίζονται σε κοινωνικές νόρμες. «Ο άνθρωπος το κατεξοχήν πολιτικό ον»…

 

 Πηγές 

1. Σκουλάς Ε. Γεώργιος (2015). Εισαγωγή στηv Πολιτική Επιστήμη, Συστήματα Εξουσίας & Πολιτικές Ιδεολογίες. Εκ. Παπαζήσης, σελ. 32.

2. Ο κατάλογος των ξένων πανεπιστημίων βασίζεται στη λίστα της QS TOP UNIVERSITIES