Σύνταξη άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Επιμέλεια άρθρου: Περίανδρος Καράλης

Οι βιβλιοθήκες, δημόσιες και ιδιωτικές, ήταν ανέκαθεν δομικοί σπόνδυλοι για τις κοινωνίες, που τις διέθεταν, και η αξία, που συνεπαγόταν αλλά και συνεπάγεται η χρήση τους, τις έκανε πολύτιμες διαχρονικά και υπερτοπικά.

Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας των δικτύων και της πληροφορίας αύξησε γεωμετρικά τον αριθμό των τίτλων (βιβλίων) τους και πολλαπλασίασε εκθετικά τις δυνατότητες της διάθεσής τους. Έκανε επίσης αυτές τις – τόσο μακράν πέραν των καθημερινών μας μεγεθών – βιβλιοθήκες εργαλείο προσιτό και εύχρηστο είτε μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας και στο αμφιθέατρο του πανεπιστημίου είτε στο σπίτι και στον χώρο εργασίας. Είτε απλώς όπου υπάρχει ένα κινητό τηλέφωνο.

Ας δούμε ποιες είναι όμως οι μεγάλες βιβλιοθήκες του κόσμου, στις οποίες μπορούμε να περιηγηθούμε ψηφιακά και να ωφεληθούμε τα μέγιστα, να νοιώσουμε κοσμοπολίτες της Γνώσης. Κάποιες αριθμούν δεκάδες αιώνες ζωής και η αξία τους είναι ανυπολόγιστη καθώς από αυτές εξαρτάται κατά ένα μεγάλο μέρος η αντίληψή μας για το παρελθόν και την Ιστορία, η κατανόηση του Σήμερα. Κάποιες άλλες ανήκουν σε ιδρύματα και οργανισμούς με πλανητική επιρροή και συμμετέχουν στην παραγωγή της γνώσης οικουμενικά. Όλες τους, εγκιβωτίζουν και διαφυλάττουν για όλους μας την καταγεγραμμένη πληροφορία, την αποθησαυρισμένη γνώση. Για να το πούμε σε πιο απλή γλώσσα, σε αυτές τις βιβλιοθήκες είναι φυλαγμένος σχεδόν όλος ο γραπτός μας πολιτισμός. Τυχερός όποιος μπορεί να τις επισκεφτεί δια ζώσης. Ας τις δούμε.

Οι Βιβλιοθήκες

Η Ευρωπαϊκή Βιβλιοθήκη είναι στην ουσία μία διαδικτυακή πύλη αναζήτησης των καταλόγων σε όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες. Στον αναζητητήρα της είναι ενταγμένες όλες οι εθνικές βιβλιοθήκες της Ευρώπης, όπως και ένας μεγάλος αριθμός πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών καθώς και πολλές που ανήκουν σε μουσεία και ιδρύματα. Ξεπερνούν κατά πολύ τις εκατό.

Η Βιβλιοθήκη του Βατικανού, η περιώνυμη. Είναι μετά βεβαιότητας η πιο γνωστή και συζητημένη βιβλιοθήκη της Ανθρωπότητας αυτήν τη στιγμή. Περισσότερο ακόμη και από αυτήν της αρχαίας Αλεξάνδρειας. Κατέχει ίσως τα σημαντικότερα χειρόγραφα. Οι εξαιρέσεις σε αρχαία χειρόγραφα είναι ελάχιστες, όπως επίσης δε διαθέτει αυτά των μεγάλων Διαφωτιστών και Επιστημόνων, τα οποία βρίσκονται σε εθνικές και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες ή ιδιωτικές συλλογές. Η Ιστορία και η χρονολόγηση των συλλογών της Βατικανής Βιβλιοθήκης διατρέχουν δύο χιλιετίες. Αν και εγκαινιάστηκε επισήμως τον 15ο αιώνα, εντούτοις οι απαρχές της εντοπίζονται μία χιλιετία νωρίτερα, τον 4ο μ.Χ. αιώνα, πριν την άλωση της Ρώμης από την Οδόακρο και τους Γότθους, πριν την επανάκτησή της από τον Ιουστινιανό. Τα γεγονότα αυτά παρατίθενται, ώστε να αντιληφθούμε, οι αναγνώστες, την παλαιότητα της βιβλιοθήκης αυτής. Για τα βιβλία και την ιστορία της, η οποία είναι καθηλωτική, αρκεί να μπει κανείς στην επίσημη ιστοσελίδα της, την οποία και παραθέτουμε.

Μία από τις σημαντικότερες και παλαιότερες ερευνητικές βιβλιοθήκες στον κόσμο, όσον αφορά στις ανθρωπιστικές και γλωσσικές επιστήμες και στην έρευνα πολιτισμών είναι η Βοδλεϊανή Βιβλιοθήκη, αυτή δηλαδή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Η περιήγηση στην Ιστοσελίδα της, αλλά και στους πραγματικούς της χώρους, για όποιον έχει την τύχη να βρεθεί στην Οξφόρδη, είναι απόλαυση πνευματική και αισθητική.

Για να αντιληφθεί κανείς πόσο παλιό είναι το Κέιμπριτζ, δεν αρκεί παρά να γνωρίζει την ημερομηνία ίδρυσής του: το 1209 μ.Χ. . Πέντε μόλις χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους της Τέταρτης Σταυροφορίας, το 1204 μ.Χ. ! Η φήμη του φυσικά είναι παγκόσμια και δικαίως, θα λέγαμε!

Η κεντρική του βιβλιοθήκη καθώς και οι επιμέρους βιβλιοθήκες των κολλεγίων, που συναποτελούν το πανεπιστήμιο, είναι και ερευνητικές (με πολλά σπάνια χειρόγραφα, αρχαία αλλά και ύστερα) αλλά και με σύγχρονη βιβλιογραφία καθώς το πανεπιστήμιο παράγει σήμερα γνώσεις αιχμής σε πολλούς επιστημονικούς κλάδους, όπως π.χ. στην ιατρική έρευνα.

Η μεγαλύτερη και πλουσιότερη βιβλιοθήκη του κόσμου. Η βιβλιοθήκη του Κογκρέσου δε συλλέγει απλώς ό,τι εκδίδεται στις Η.Π.Α. ή αλλού, αλλά προβαίνει σε μία πολύ οργανωμένη και στοχευμένη εκπαιδευτική και «πολιτισμική» Πολιτική. Αυτό διαφαίνεται στο εύρος και στην πολύ μεγάλη ποικιλία των δράσεων, που λαμβάνουν χώρα στους χώρους της καθημερινά.

Πέρα από τον σύνδεσμο της Βιβλιοθήκης στον τίτλο, παραθέτουμε για τον αναγνώστη μας, και τον σύνδεσμο της ακουστικής ψηφιοποίησης 2.000 βιβλίων διαβασμένων από τους συγγραφείς τους, όπως τα διαθέτει η ίδια η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου.

Βιβλιοθήκη του 15ου αιώνα. Πρόκειται για ερευνητική βιβλιοθήκη, στην οποία φυλάσσονται μερικά από τα σημαντικότερα χειρόγραφα της ελληνικής και λατινικής γραμματείας. Το κεντρικό από τα κτήρια, στα οποία στεγάζεται, σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τον Μιχαήλ – Άγγελο Μπουαναρότι. Το να την επισκεφτεί κανείς είναι εμπειρία ζωής.

Μία από τις πιο πλούσιες και ενδιαφέρουσες πολυτεχνικές βιβλιοθήκες αιχμής στον κόσμο. Ίσως η καλύτερη.

Η Νέα Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας είναι ένα εξαιρετικά φιλόδοξο ενέργημα, το οποίο δείχνει να επιτυγχάνει, ιδιαιτέρως δε αν αναλογισθεί κανείς σε ποια περιοχή του κόσμου βρίσκεται και σε ποια κουλτούρα παρεμβαίνει. Έχει ιδιαίτερη αρχιτεκτονική. Συνδυάζει χαρακτηριστικά ερευνητικής και πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης.

Μία, «θηριώδης» σε μεγέθη, βιβλιοθήκη, η οποία ίσως και να συναγωνίζεται αυτήν του Κογκρέσου σε κάποιους τομείς τουλάχιστον. Πρόκειται για βιβλιοθήκη που αφορά κυρίως στις θετικές επιστήμες. Εργαλείο πολύτιμο για μια χώρα, η οποία έχει εξαιρετικές, αν και παραγνωρισμένες ενίοτε, επιδόσεις σε όλες τις επιστήμες αλλά και σε τεχνολογικά της επιτεύγματα. Φυσική έδρα της Βιβλιοθήκης της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών είναι η Αγία Πετρούπολη.

Βέβαιο είναι πως υπάρχουν κι άλλες πολλές βιβλιοθήκες διεθνούς βεληνεκούς. Σπουδαίες βιβλιοθήκες είναι φέρ’ ειπείν η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Κίνας, η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Λεμονόσωφ στη Ρωσία, η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Βοστώνης ή του Γαίηλ. Ακόμη και αυτή του αρχαιότερου ίσως πανεπιστημίου στην Ευρώπη και στον κόσμο με αδιάλειπτη λειτουργία, που είναι αυτό της Λουβαίν, στο Βέλγιο. Και ο κατάλογος φυσικά είναι μακρύς. Πλανητική επιρροή όμως έχουν οι βιβλιοθήκες, τις οποίες παραθέτουμε στο άρθρο μας. Οι βιβλιοθήκες αυτές είναι σαν τους ωκεανούς, που σε κάνουν κοσμοπολίτη. Περιηγηθείτε τες.

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Κωνσταντίνος Ουρανός

Δάσκαλος