Σύνταξη άρθρου: Δήμητρα Μπελέρη

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Η είσοδος της Μονής Πετράκη, Ιωάννου Γενναδίου 14

Συχνά-πυκνά ακούγεται στις ειδήσεις ο όρος «η Μονή Πετράκη». Ο όρος αυτός είναι ανάλογος του «το Μέγαρο Μαξίμου» (η κατοικία του πρωθυπουργού) ή «η οδός Νίκης» (το υπουργείο οικονομικών) και δηλώνει την έδρα της Ι.Σ. (Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος) στην οδό Πετράκη. Βέβαια η ομώνυμη μονή δεν είναι έδρα της Ιεράς Συνόδου και έχει ως διεύθυνση την οδό Ιωάννου Γενναδίου 14, που είναι παράλληλος της οδού Πετράκη. Το πλήρες όνομα της μονής είναι το «Ιερά Μονή Ασωμάτων Ταξιαρχών Πετράκη». Ας τη γνωρίσουμε.

Η Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών Πετράκη ή πιο γνωστή στους Αθηναίους ως «Μονή Πετράκη»

Η Μονή Πετράκη βρίσκεται κυριολεκτικώς στο κέντρο της Αθήνας στην οδό Ιωάννου Γενναδίου και έχει μακρά ιστορία. Είναι πολύ κοντά στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη και το Ν.Ι.Μ.Τ.Σ. (Νοσηλευτικό Ίδρυμα Μετοχικού Ταμείου Στρατού).

Η Ιστορία της μονής είναι τουλάχιστον χιλιετής, όπως ξεκάθαρα διαπιστώνεται από τις αρχιτεκτονικές φάσεις των κτηρίων της και ιδιαίτερα από το καθολικό της, το οποίο και φέρει και επάνω του,  αλλά και εντός του, όλα τα εξελικτικά στάδια της χρήσης του ναού, των επιδιορθώσεων και των προσθηκών, που κάθε φορά απαιτούταν. Η εξέλιξη/διαδικασία αυτή διαρκεί από τους μέσους βυζαντινούς χρόνους (10ος αιώνας) έως και σήμερα. Σκοτεινές, θα μπορούσε να πει κανείς, περίοδοι της μονής είναι δύο. Η πρώτη είναι το διάστημα μεταξύ του 1500 μ.Χ. και του 1673 μ.Χ., που η μονή είχε ερημώσει και εγκαταλειφθεί. Η δεύτερη είναι τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια, που η μονή χρησίμευσε ως πυριτιδαποθήκη, στρατώνας και αργότερα ως νοσοκομείο. Ο ρυθμός του καθολικού είναι σύνθετος. Πρόκειται για εγγεγραμμένο σταυροειδή τετράστυλο με τρούλο.

Η, ας ειπωθεί, σύγχρονη ιστορία της μονής ξεκινά το 1673, όταν ήρθε στην Αθήνα από τη Δημητσάνα της Πελοποννήσου ο ιατρός Πέτρος (Πετράκης) Παπασταμάτης και, αφού μόνασε για κάποιο διάστημα στη Μονή Τιμίου Προδρόμου Καρέα, τελικά εγκαταστάθηκε στο μετόχι της μονής Καρέα, στη μισογκρεμισμένη και ερημωμένη μονή, την κατοπινή μονή Πετράκη. Εκεί, με το μοναχικό όνομα Παρθένιος (Πετράκης) ξεκίνησε την ανακαίνιση των κτηρίων, την παραγωγική χρήση της περιουσίας της μονής και το πλούσιο εθνικό και φιλανθρωπικό της έργο. Στην αρχή η μονή Πετράκη ήταν μετόχι της μονής Προδρόμου Καρέα και ήταν ευρέως γνωστή με το προσωνύμιο «Μονή Κουκοπούλη».

Η μονή διέθετε, και διαθέτει ακόμη, κολοσσιαία περιουσία, την οποία χρησιμοποίησε προς όφελος της κοινωνίας με κάθε τρόπο. Λειτουργεί ακόμη και σήμερα ως μονή, στην οποία διαβιούν και μονάζουν 16 μοναχοί. Το δε κύρος της τεράστιο.

Η ιστορία της μονής είναι πολύ ενδιαφέρουσα και συναρπαστική σε βαθμό που απορεί κανείς καθώς ελάχιστα τη γνωρίζουμε, ενώ κατ’ ουσίαν εμπεριέχει πληροφορίες και ανέκδοτο υλικό για την ιστορία της Νεότερης Ελλάδας αλλά και της σύγχρονης Αθήνας. Ποιος γνωρίζει λόγου χάρη πως οι χρήσεις των ιδιοκτησιών γης της Μονής Πετράκη έχουν καθορίσει τον χάρτη της ευρείας Αθήνας; Κάποια στιγμή στη Μονή Πετράκη ανήκαν τεράστιες εκτάσεις της Αττικής, από την Κηφισιά έως το Φάληρο. Όλα αυτά ο αναγνώστης του ΑΘΗΝΟΔΡΟΜΙΟ μπορεί να τα διαβάσει στις εξής ιστοσελίδες:

  1. Το ιστορικό της Μονής Πετράκη (poimin.gr)
  2. Ιερά Μονή Ασωμάτων Ταξιαρχών Πετράκη
  3. Βιβλιοθήκη «Πορφυρογέννητος»
  4. Καθολικό Ιεράς Μονής Ασωμάτων Ταξιαρχών Πετράκη byzantineathens

Η εικόνα που παρουσιάζει η Μονή Πετράκη σήμερα

Το καθολικό της μονής
Αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της εξέλιξης της μονής, όπως εκτίθενται στον κήπο της
Η δυτική πλευρά του καθολικού της μονής. Διακρίνεται η λιθοδομή του
Ο τάφος του Κωνσταντίνου του εξ Οικονόμων
Ο αύλειος χώρος της μονής. Στο βάθος διακρίνονται τα κελιά των μοναχών
Παλαιότερο υπέρθυρο του καθολικού της μονής

 

 

Παρεκκλήσιο του Αγίου Ανδρέου Μετόχιο Ιεράς Μονής Ασωμάτων Πετράκη, οδός Αγίου Ανδρέα 3 Παγκράτι

Σήμερα, είναι  σε εξέλιξη έργο (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΤΤΙΚΗ 2014-2020) συντήρησης της αγιογράφησης (αποκολλήσεις, φθορά χρωμάτων, απώλειες τμημάτων τοιχογραφιών) του νάρθηκα αλλά και του λοιπού καθολικού καθώς με τα χρόνια παρουσιάστηκαν φθορές. Φθορές βέβαια αντιμετωπίζουν και αρχιτεκτονικοί λίθοι του ναού. Καθώς ο ναός είναι σε αδιάλειπτη χρήση για αιώνες έχει φθαρεί παντοειδώς: επεμβάσεις/παρεμβάσεις, ρωγματώσεις, επικαθήσεις αιθάλης και περιττωμάτων πουλιών. Ζημιές έχει προκαλέσει και το ρετσίνι από τα γύρω πεύκα αλλά και η ατμοσφαιρική ρύπανση.

Το έργο συντήρησης του νάρθικα του καθολικού

Η συντήρηση αγιογράφησης παλαιού ναού αποτελεί έργο δύσκολο και χρονοβόρο. Η προηγούμενη της σημερινής αγιογράφησης είναι αγνώστου αγιογράφου του 16ου αιώνα και από αυτή δε σώζεται τίποτα παρ’ εκτός μία κεφαλή του Αγίου Νικολάου στη βόρεια πλευρά του καθολικού, πίσω από την πόρτα. Η αγιογράφηση του ναού, που βλέπουμε σήμερα, έγινε από τον σπουδαίο Γεώργιο Μάρκου και τον βοηθό του, Διονύσιο Φουρνά, τον 18ο αιώνα.

Πηγή

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΤΤΙΚΗ 2014-2020

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Δήμητρα Μπελέρη

Πολιτική υπομηχανικός