Σύνταξη άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Επιμέλεια άρθρου: Άννα Τσολάκογλου

Ας ξεκινήσουμε με τον ορισμό. Ως ενδοσχολική βία ή «μπούλινγκ» καλείται η, στον χώρο του σχολείου πάντοτε, στοχευμένη και με σύστημα, επιθετικότητα προς έναν μαθητή/τρια, καθώς και η λόγω και έργω αποστροφή για ομάδες και «κατηγορίες» μαθητών, επειδή έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Για να συμβαίνει, εν ολίγοις, το λεγόμενο «μπούλινγκ» πρέπει να έχουμε οπωσδήποτε τα εξής τρία: στόχευση σε πρόσωπο/α, τακτικότητα και επανάληψη στις προαναφερθείσες πρακτικές.

Το να δοθεί με ακρίβεια ο ορισμός της ενδοσχολικής βίας είναι απαραίτητο, καθώς είναι πάρα πολύ σημαντικό να την ξεχωρίσουμε από προσωπικές αντιπάθειες και έχθρες, από παρεξηγήσεις ανάμεσα στα παιδιά, από εντάσεις του χαρακτήρα ή της στιγμής. Και είναι σημαντικό, διότι στη νεοελληνική μας πραγματικότητα, είναι ο κανόνας να συγχέεται η ενδοσχολική βία με τις εντάσεις γενικώς, κι αυτό δυσχεραίνει πολύ την επίλυση του προβλήματος, όταν αυτό όντως υπάρχει.

Αφού την ορίσαμε ας δούμε με ποιους τρόπους εκδηλώνεται στις διάφορες ηλικιακές ομάδες:

  • Προσχολική Αγωγή: Στο προνήπιο και στο νήπιο δεν υπάρχει οργανωμένη επιθετική συμπεριφορά. Υπάρχουν όμως αντιπάθειες που εκδηλώνονται με επιθετικότητα, η οποία είναι σαφέστατος πρόδρομος στοχευμένης βίας και εκφοβισμού στις αμέσως κατοπινές ηλικίες. Ως εκ τούτου πρέπει να προλαμβάνεται και να αντιμετωπίζεται άμεσα και τα παιδάκια να μαθαίνουν πώς να συμπεριφέρονται σωστά, μιας και τελικά περί αυτού πρόκειται.
  • Δημοτικό: Στο δημοτικό, κυρίως στις μεγαλύτερες τάξεις, η ενδοσχολική βία αρχίζει να παρουσιάζει τον χαρακτήρα οργανωμένης και στοχευμένης πράξης.  Πιο συγκεκριμένα, αρχίζουν οι μικροεκβιασμοί, η πυραμιδική ιεραρχία, (όπου οι «από κάτω» «εκπαιδεύονται» στον ρόλο τους), η περιθωριοποίηση και η με κάθε μέσο ανάδειξη του «φασαριόζου» του σχολείου ως προτύπου και σημαντικού προσώπου στον σχολικό μικρόκοσμο.
  • Γυμνάσιο: Εδώ η ενδοσχολική βία εκφράζεται κυρίως με όρους Διαδικτύου, το λεγόμενο διεθνώς cyber bullying. Τα παιδιά βιντεοσκοπούν τους καθηγητές τους και το ένα το άλλο. Το κάνουν ακόμη και μέσα στην τάξη ή μέσα στις τουαλέτες και φυσικά στην αυλή του σχολείου. Βιντεοσκοπούν ακόμη (και κυρίως!) πράξεις βίας, εκφοβισμού, κακοποίησης και γελοιοποίησης. Τα βίντεο αυτά ανεβαίνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τις γνωστές συνέπειες. Τα θέματα που αφορούν στον εκφοβισμό είναι αυτά της ταυτότητας και του σεξουαλικού προσανατολισμού καθώς και, φυσικά, της εμφάνισης. Το δυστύχημα είναι πως στο γυμνάσιο επιτείνεται η σωματική έκφραση της ενδοσχολικής βίας, και μάλιστα δυσανάλογα αυξημένη σε σχέση με το δημοτικό.
  • Λύκειο: Αν στις προηγούμενες βαθμίδες οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, μπορούν να μετριάσουν την κατάσταση, στο λύκειο, χωρίς συντονισμένη προσπάθεια και επαγρύπνηση, η ενδοσχολική βία εκδηλώνεται με τη μεγαλύτερη ένταση και φτάνει σε υψηλά επίπεδα προσβλητικότητας, αλλά και καθαρής βίας. Η δε ευρεία χρήση του Διαδικτύου για τον σκοπό αυτό, απαιτεί πολλές φορές ακόμη και την επέμβαση της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Περισσότερες πληροφορίες για αυτό το θέμα στο άρθρο μας «Cyberbullying: Το ψηφιακό πρόσωπο του εκφοβισμού». Είναι αυτονόητο λοιπόν πως η κάθε ηλικιακή φάση εμπεριέχει τις πρακτικές και τις, κακώς εννοούμενες, συνήθειες όλων των προηγούμενων.

Το άρθρο μας αυτό έχει έναν μοναδικό στόχο, κι αυτός είναι να δώσει τους ορισμούς, οι οποίοι αφορούν στις μορφές της βίας ανάμεσα στα παιδιά και στους εφήβους, όταν βρίσκονται στο σχολείο ή και εκτός σχολείου. Το να ορίζεις κάτι σημαίνει πως το γνωρίζεις καλά και κατά συνέπεια το αντιλαμβάνεσαι ως αυτό που πραγματικά είναι. Έτσι μπορούν και τα πραγματικά αίτια του φαινομένου να κατανοηθούν, αλλά και οι λύσεις να βρεθούν. Και η ενδοσχολική βία απαιτεί λύσεις άμεσες. Αυτή τη στιγμή που γράφονται ή διαβάζονται αυτές οι γραμμές, ένα παιδί μαρτυρά και υποφέρει…

Πολύ σύντομα ακολουθούν άρθρα μας για τα αίτια της βίας στο σχολείο, για τις λύσεις που υπάρχουν, για το τι έχει πράξει και πράττει η επίσημη Πολιτεία, καθώς και για μια φιλοσοφική θεώρηση της βίας στις ανθρώπινες σχέσεις, μιας και η φιλοσοφία είναι ο τρόπος να απαντά η νοημοσύνη μας στα πράγματα. Ή να ρωτά για αυτά…

 

Ηλ.Ταχ.: [email protected]

Κωνσταντίνος Ουρανός

Δάσκαλος

 

Ιωάννα Ασυλογιστάκη

Δασκάλα

 

Τάσσος Κυρίκος

Μαθηματικός